İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI

Araştırma projeniz hakkında net bir fikre sahip olduğunuz andan itibaren personel bulma, gerekli donanım, sarf malzemesi, yolculuk ve diğer maliyetler gibi hangi kaynaklara ihtiyaç duyulacağı hakkında düşünmeniz gerekir. Daha önceden de ifade edildiği gibi istediğiniz bu özel kaynakların gerçekçi ve yeterince karşılanabilir olmaları oldukça önemlidir. İşleri yaparken ucuza kaçmanız da bütçenizi gereğinden fazla şişirmeniz kadar finansman sağlayan kuruluşlarca hoş karşılanmayacaktır. İhtiyaç duyulan kaynakların belirlenmesi ve buna bağlı maliyetler gerçekçi değilse araştırmayı finanse edenler önerdiğiniz araştırma projesini düzgün bir şekilde yürütebileceğinize daha az güven duyacaklardır. Bu bağlamda doğru cevap B'dir.

Bir araştırma bütçesi oluştururken işletme yöneticileri veya mali yöneticiler; araştırma görevlileri, bütçe görevlileri, ‘insan kaynakları’ personeli gibi kişilerden önceden yardım almak oldukça önemlidir.  Her zaman görünmeyen harcama kalemleri olabileceği için bütçeniz yeterli olup olmaması göz önünde bulundurulmalıdır.  Bağlı olduğunuz kuruma araştırma sürecinde vermediğiniz hizmeti nasıl geri ödemeniz gerektiği de önemli bir konudur. Hazırlanan bütçe fon sağlayan tarafından ve eş düzey hakemler tarafından dikkatli bir şekilde denetlenecektir. Onların bütçenizde nerelerden kesinti yapılabilir olduğuna bakmaları istenecektir. Genellikle, onlara bu tarz hükümlere varmalarında yardımcı olmak için tasarlanmış bir bütçe gerekçesi eklemeniz talep edilecektir. Bütçede yerleştirilen her bir unsur için geçerli bir gerekçenin olması ve hazırlanan araştırma bütçesini kontrol edenlere bu gerekçelerin sunulması gerekmektedir. Bir araştırma projesi gerçekleştirirken eğer araştırmayı kendiniz yapacaksanız ve araştırma dışında başka bir işiniz varsa bu problem olabilir. Dolayısıyla bağlı olduğunuz kurumdaki yetkiliniz ile proje için ihtiyaç duyduğunuz zamanı, projeye ayırmak için diğer görevlerinizden sizi muaf tutmaya hazır olup olmadıklarını görüşüp belirlemeniz gerekebilir. Bu kapsamda doğru cevap D'dir.

Avrupa Birliği projeleri için maliyet süreci karmaşıktır ve finans ya da araştırma geliştirme departmanından tecrübeli biri ile bağlantılı olarak yapılması gerekmektedir. Birçok Avrupa Birliği projesi için aşağıda verilen bilgiler oldukça önemlidir:
• Çalışanlar: Projede çalışacak tüm kadronun maliyeti karşılanabilir (merkezde olan yatırımcı fonları da dâhil olarak). Maliyetler aşamalı süreçleri ve gelecekteki ödül olarak verilecek ödemeleri de içermelidir.
• Doktora Öğrencileri: Birçok AB Projesi, projede çalışacak doktora öğrencilerinin maaş maliyetlerinin istenmesine izin verir. Fakat, üniversite harçlarının maliyetlerinin karşılanmasına izin vermezler.
• Ekipman: AB tamamen projede kullanılacak ve proje için olmazsa olmaz donanımlar için fon vermektedir. Masaüstü bilgisayarlar için ödeme yapmayacaklardır çünkü başka birçok şey için de kullanılabilen bir gereçtir. 
• Seyahat: Proje ile bağlantılı seyahat giderleri bütçeye eklenebilir ancak, KDV ve havayolu vergileri gibi giderler makul sayılmaz.
• Sarf Malzemeleri: Bunlar sadece proje içinde gider olduğunda makul kabul edilebilecek giderlerdir. Bu bağlamda doğru cevap C'dir.

Maliyetlerin araştırmacının olanakları ile karşılanmasının mümkün olmadığı durumlarda ek finansal kaynaklara ihtiyaç duyulur. Bu fonlar kurum içinden sağlanabileceği gibi kurum dışından da sağlanabilir. Araştırmalara fon sağlayan kurumlara başvurularda aşağıdaki durumların göz önünde bulundurulması gereklidir:
• Fonlama yılın belli bir dönemi için yapılabilir
• Başvuruda bulunacak kişi ve kurum açısından sınırlamalar bulunabilir
• Çok sıkı kurallara bağlanmış başvuru süreci izlenebilir
• Belli alanlar dışındaki araştırma projelerine fon sağlamayabilirler
• Sağlanacak fon miktarının üst sınırları bulunabilir
• Aynı anda birden fazla fonlama yapılmayabilir
• Araştırma projesinin çıktıları konusunda ikna edilmeleri gerekebilir
• Projelerde disiplenler arası bir çalışma arayabilirler
• İnovasyona önem verebilirler
• Akademisyenler dışındaki başvuruları kabul etmeyebilirler ya da projede bir akademisyenin yer almasını ön koşul olarak koyabilirler. Bu kapsamda doğru cevap A'dır.

BAP başvuruları proje önerisini sunulması ile başlar. BAP projelerine başvurular ilgili üniversitelerin proje birimlerine ya da başvuruları almak için görevlendirilmiş birimlerine yapılır. Başvurular komisyonca değerlendirilir. Proje önerileri özgün değer, yapılabilirlik ve yaygın etki boyutlarında değerlendirilmeye alınır. Ayrıca proje; bütçesi, tamamlanma süresi gibi konularda da değerlendirilir. Komisyon tarafından uygun bulunan projeler desteklenir. BAP başvurularında, bütçe formları, gelişme raporları, sonuç raporları gibi belgelerin hazırlanması gereklidir. Ayrıca eğer proje kapsamında hizmet ya da makine – teçhizat alımları gerçekleştirilecekse proforma faturaların hazırlanması da gereklidir. Doğru cevap B'dir.

Sanayi Ar-Ge Proje Destekleme Programı: Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı, 1995 yılından 23 Eylül 2010 tarihine kadar TÜBİTAK ile Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) işbirliği içinde yürütülmüştür. Yeni düzenlemeyle program sadece TÜBİTAK tarafından yürütülmektedir. Program, firma düzeyinde katma değer yaratan kuruluşların Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) çalışmalarını teşvik etmek ve bu yolla Türk sanayisinin Ar-Ge yeteneğinin yükseltilmesine katkıda bulunmak üzere oluşturulmuştur. Bu kapsamda doğru cevap D'dir.

Hızlı Destek Programı: Üniversitelerde, araştırma hastanelerinde ve araştırma enstitülerinde yürütülecek acil, kısa süreli, küçük bütçeli araştırma ve geliştirme projelerine destek sağlamaya yönelik bir programdır. Doğru cevap C'dir.

Bilim ve Toplum Proje Destekleme Programının temel amacı, bilimsel oluşum, kavram ve yeniliklerin topluma tanıtılmasını, öğretilmesini ve sevdirilmesini sağlamak, zamanla bu konuların ülke gündemine alınması ve böylelikle bilim kültürünün ülkemizde yaygınlaştırılması amacıyla proje önerileri hazırlanmasını sağlamak, kabul edilen projeleri desteklemektir. Programa kamu kurum/kuruluş ve üniversite çalışanları başvurabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Avrupa Birliği (AB) Çerçeve Programları, Avrupa Birliği’nde çok uluslu araştırma ve teknoloji geliştirme projelerinin desteklendiği başlıca topluluk programıdır. İlki 1984 yılında başlayan Çerçeve Programları (ÇP) çok yıllı programlar olup, kapsamı ve programa ayrılan bütçe miktarı her bir programda artış göstermektedir. Çerçeve Programları‘nın başlıca amaçları arasında, Avrupa‘nın bilimsel ve teknolojik temelinin güçlendirilmesi, endüstriyel rekabetin desteklenmesi ve ülkeler arası işbirliğinin teşvik edilmesi sayılabilir. AB’nin Mart 2000’de yapılan Zirve Toplantısı’nda belirtilen ve Lizbon Stratejisi olarak adlandırılan strateji kapsamında ise, AB’nin “dünyanın en dinamik rekabetçi bilgi temelli ekonomisi” olması hedeflenmiştir. Bütünleştirilmiş bir Avrupa Araştırma Alanı oluşturmayı hedefleyen ve 2007-2013 yıllarında yürürlükte olacak 7. Çerçeve Programı (7. ÇP) AB‘nin bu hedefe ulaşması amacıyla şekillendirilmiştir. 7. ÇP, İşbirliği Özel Programı, Fikirler Özel Programı, Kişiyi Destekleme Özel Programı ve Kapasiteler Özel Programı’ndan oluşmaktadır.

TÜBİTAK, akademik araştırma projeleriyle sanayi ve kamu kuruluşlarına ait Ar-Ge projelerini desteklemekte, toplantı ve yayınları teşvik etmekte, geleceğin bilim insanlarına öğrenim hayatları boyunca burslar vermekte ve bilim, teknoloji ve yenilik alanlarında uluslararası işbirliği olanakları oluşturmaktadır. TÜBİTAK Destek Programlarından biri olan Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programının amacı kariyerlerine yeni başlayan doktoralı genç bilim insanlarının çalışmalarını proje desteği vererek teşvik etmektir. 21. yüzyılın akademik önderliğini yüklenecek genç araştırmacıların çalışmaları desteklenerek, hem genç bilim insanlarının kariyerlerini araştırmacı ve eğitimci olarak en iyi şekilde sürdürmeleri, hem de bilimsel düzeyimizin geliştirilmesi ve bilimin ülke kalkınmasındaki rolünün artırılması amacına yönelik bir programdır. Doğru cevap A'dır.

İster basit ister karmaşık olsun, her tür bilimsel araştırmaya bir proje mantığı ile yaklaşmak gereklidir. Bu açıdan araştırma süreçleri proje yönetimi ilkeleri göz ününde bulundurularak planlanmalıdır. Araştırma sürecinin her bir aşamasının harcanacak zaman, işgücü, ekipman ve maliyetler açısından detaylı bir şekilde planlanması gereklidir.

Şeçilen araştırma konusunun başarısını belirleyen bazı faktörler bulunmaktadır. Araştırma konuları araştırılabilir olmalıdır. Yani şeçilen konuda veriler toplanabilmeli, toplanan veriler analiz edilebilmelidir. Araştırmalar belli bir amaca dönük olarak yapılırlar. Araştırmanın amacı doğrultusunda elde edilen sonuçların kuram veya uygulamaya bir katkı sağlaması gerekmektedir. Kurama yada uygulama alanına bir katkısı olmayan araştırmaların pek bir değeri yoktur. Uygulama ya da kuramsal anlamlılığa bağlı olarak araştırma konuları özgün olmalıdır. Ayrıca seçilen araştırma konusu gerek kurumun, gerekse akademik çevrelerin beklentileri ile uyum içinde olmalıdır. Araştırmanın konusunun başarısını belirleyen bir diğer faktör de araştırmacının yeterlilikleridir. Seçilen araştırma konusu, araştırmacının araştırma yeteneğinden, bilgisinden, sahip olduğu zaman ve maddi kaynaklardan etkilenir. Sahip olunan kaynaklar ile araştırmanın gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği değerlendirilmelidir. Bunun içinde sahip olunan kaynaklar ve araştırmanın maliyetleri ayrıntılı bir şekilde karşılaştırılmalıdır. Araştırmanın sağlıklı yürütülebilmesi sahip olunan maddi kaynaklar ile mümkündür. Telefon giderleri, veri toplama araçları için baskı maliyetleri, veri analizi, kırtasiye masrafları, seyahat maliyetler arasında sayılabilir.

Bir araştırma sürecinde bütçelenmesi gereken noktalar veya eğer bir araştırma için herhangi bir fona başvuruluyorsa maliyetlendirilmesi gereken maddeler aşağıda verilmektedir.
• Personelin Aylık ücretleri (araştırma asistanlığı, sekreterlik ve yöneticilik desteği)
• Donanım (bilgisayarlar, ses kayıt cihazları, dijital fotoğraf makinaları)
• Sarf malzemeleri (yazılım, video ve ses kasetleri).
• Kitaplar. Telefon, baskı, ofis harcamaları, fotokopi, kütüphane talepleri, posta bedelleri dahil sürdürme masrafları ya da genel masraflar
• Araştırma bölgesi ve konferanslara seyahat ve ilgili günlük harcamalar.
• Deneklere ödemeler ve deneklerin harcamaları
• Bir proje danışmanlığı grubuna ya da bireysel danışmanlıklar için ödemeler.
• Personel sağlama için ilan giderleri.
• Ticari yayınevlerine ödemeler veya belirli dergilerin talep ücretleri olasılıkları dahil, baskı ve yayımlama masrafları.

Sanayi Ar-Ge Proje Destekleri

Avrupa Birliği (AB) Çerçeve Programları, Avrupa Birliği’nde çok uluslu araştırma ve teknoloji geliştirme projelerinin desteklendiği başlıca topluluk programıdır. İlki 1984 yılında başlayan Çerçeve Programları (ÇP) çok yıllı programlar olup, kapsamı ve programa ayrılan bütçe miktarı her bir programda artış göstermektedir.

AB Çerçeve Programları ülkelere tahsis edilen maddi bir yardım değildir. Çerçeve Programları, AB’nin Lizbon hedeflerinin hayata geçirilmesine katkıda bulunacak ve Avrupa’da ekonomik ve toplumsal katma değer yaratacak “projelere” mali destek sağlar.

7.ÇP, İşbirliği Özel Programı, Fikirler Özel Programı, Kişiyi Destekleme Özel Programı ve Kapasiteler Özel Programı’ndan oluşmaktadır.

Araştırma genel itibariyle bakıldığında pahalıdır ama göreceli olarak karşılaştırıldığında nitel yöntemlerle (odak grup, derinlemesine görüşme gibi) toplanan veriler nicel yöntemlerle (anket, gözlem, deney gibi) toplanan verilere göre daha ucuzdur. Örneğin sahada uygulanan ve tesadüfi örnekleme yöntemlerini baz alan az katılımcılı bir yüz yüze anket çalışması minimum 50.000 veya 60.000 Türk Lirasına mal olabilmektedir. Anket söz konusu olduğunda anket türleri içerisinde en pahalı olan yüzyüze ankettir, sonrasında telefon anketi gelmektedir. Bu anlamda diğerlerine göre posta ve internet üzerinden yapılan anket çalışmalarının maliyeti göreceli olarak daha düşüktür.

Avrupa Birliği projeleri için maliyet süreci karmaşıktır ve finans ya da araştırma geliştirme departmanından tecrübeli biri ile bağlantılı olarak yapılması gerekmektedir. Birçok Avrupa Birliği projesi için aşağıda verilen bilgiler oldukça önemlidir.
• Çalışanlar: Projede çalışacak tüm kadronun maliyeti karşılanabilir (merkezde olan yatırımcı fonları da dâhil olarak). Maliyetler aşamalı süreçleri ve gelecekteki ödül olarak verilecek ödemeleri de içermelidir. Proje için zamanını ayırmış tüm çalışanlar zaman çizelgesini doldurmalı ve birlikte karar verilmiş şablon kullanılmalıdır.
• Doktora Öğrencileri: Birçok AB Projesi, projede çalışacak doktora öğrencilerinin maaş maliyetlerinin istenmesine izin verir. Fakat, üniversite harçlarının maliyetlerinin karşılanmasına izin vermezler.
• Ekipman: AB tamamen projede kullanılacak ve proje için olmazsa olmaz donanımlar için fon vermektedir. Masaüstü bilgisayarlar için ödeme yapmayacaklardır çünkü başka birçok şey için de kullanılabilen bir gereçtir. KDV’ler makul ödemeler değildir, Gümrük ve Tekel vergileri de geri alınabilinen vergiler değildir.
• Seyahat: Proje ile bağlantılı seyahat giderleri bütçeye eklenebilir ancak, KDV ve havayolu vergileri gibi giderler makul sayılmaz.
• Sarf Malzemeleri: Bunlar sadece proje içinde gider olduğunda makul kabul edilebilecek giderlerdir.

•Denetleme Maliyeti: Bunlar genellikle daha büyük projelerde gerekli olmaktadır.
• Döviz Kurları: Proje maliyetleri yapılırken şimdiki kurdan biraz daha yüksek bir kur kullanmak daha akla uygundur. Bu anlamda finans departmanı ya da araştırma geliştirme departmanından fikir alınması yardımcı olacaktır.
• Dolaylı Giderler: Dolaylı giderlerin belirli bir kısmı çeşitli kurallar dâhilinde karşılanmaktadır ama araştırma geliştirme ve finans departmanından yine konu ile ilgili bilgi almak ve öyle karar vermek daha doğru olacaktır.

Ülkemizde araştırmalara fon sağlayan üç ana kaynak bulunmaktadır. Bunlar üniversitelerin bilimsel araştırma fonları, TÜBİTAK fonları ve Avrupa Birliği fonlarıdır. Bu kaynaklar yanında araştırmacının üzerinde çalıştığı konu eğer bir kuruluşun problemi ile (bu problem bir pazarlama problemi ya da iletişim
problemi olabilir) ilişkili ise, kurum araştırmacıya sponsor olarak araştırma maliyetlerini karşılayabilir. Böylece araştırmanın çıktıları hem kurumun probleminin çözümü için işe koşulabilir hem de araştırmacı araştırması için fon sağlamış olur.

• Personelin Aylık ücretleri (araştırma asistanlığı, sekreterlik ve yöneticilik desteği) • Donanım (bilgisayarlar, ses kayıt cihazları, dijital fotoğraf makinaları) • Sarf malzemeleri (yazılım, video ve ses kasetleri). • Kitaplar. Telefon, baskı, ofis harcamaları, fotokopi, kütüphane talepleri, posta bedelleri dâhil sürdürme masrafları ya da genel masraflar • Araştırma bölgesi ve konferanslara seyahat ve ilgili günlük harcamalar. • Deneklere ödemeler ve deneklerin harcamaları • Bir proje danışmanlığı grubuna ya da bireysel danışmanlıklar için ödemeler. • Personel sağlama için ilan giderleri. • Ticari yayınevlerine ödemeler veya belirli dergilerin talep ücretleri olasılıkları dahil, baskı ve yayımlama masrafları. Bir araştırma sürecinde bütçelenmesi gereken noktalar yukarıda belirtilmiştir, amortisman giderleri ise bunların arasında yer almamaktadır.