İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI

Mikro yapı ve makro yapı belirli başlıklar altında incelenmektedir. Haberin girişi, başlıkları ve fotoğrafının incelendiği “tematik çözümleme” makro yapı içerisinde yer almaktadır.

A, B, C, ve E şıkları nitel görüşmenin avantajlarını ifade etmektedir, D şıkkındaki “elde edilen bilginin öznel olması” ise bu yöntemin avantajlarına değil sınırlılıklarına örnektir.

Yapılandırılmış görüşmede hazırlanan sorular her katılımcıya aynı sıra ve biçimde sorulmaktadır. Bu örnekte ise sorular için bir sıra gözetilmemiştir. Yapılandırılmamış görüşme ise soruların önceden belirlenmediği bir türdür. Odak grup görüşmesi ise birden fazla katılımcıyla aynı anda yapılan görüşmedir. Anket yönteminde de her katılımcıya önceden belirlenen sorular yöneltilmektedir. Dolayısıyla Deniz’in kullandığı yöntem yarı-yapılandırılmış görüşmeye örnektir.

Uğur çatışma bölgesindeki topluluğun sosyal ortamında katılımcı değildir, rolü sadece izlemek ve kaydetmektir. Ayrıca kimliği topluluk üyeleri tarafından bilindiği için Uğur’un bu örnekteki pozisyonu “katılımcı gözlemci”dir.

A, B, C, ve D şıkları sırasıyla içerik çözümlemesinin aşamalarını ifade etmektedir. "araştırma sonucunun yayınlanması" ise bir zorunluluk ifade etmez ve içerik çözümlemesinin bir aşaması değildir .

Güvenirlik bir araştırmanın farklı zamanlarda farklı kişilerce yürütülmesi durumunda aynı ya da benzer sonuçların elde edilmesini ifade eder. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Kitle iletişim araçlarında yer alan programlara ilişkin algıların belirlenmesi için odak grup görüşmesi yapılması doğru bir yöntemdir.İdeal bir odak grup görüşmesinde en az 3 odak grubun bulunması, her grupta en az 6 en fazla 12 katılımcının yer alması ve görüşmenin en az 1 en fazla 2 saat sürmesi gerekmektedir. Bu örnekteki hata odak gruplardaki katılımcı sayısının fazla olmasıdır.

Nicel araştırmalarda kullanılan genelleme kavramının karşılığı olarak nitel araştırmalarda aktarılabilirlik kavramı kullanılmaktadır.

Etnografi, Yunanca ethnos (insanlar) ve graphein (yazım, betimleme) kelimelerinden oluşmaktadır. Etnografik çözümleme, belirli bir gruba ya da topluluğa ait sosyal ilişkilerin, öğrenilen ve paylaşılan inançların, değerlerin ve davranışların tanımlanması ve yorumlanmasıdır. Burada vurgulanması gereken konu; etnografik çözümlemenin, tek başına bireyle değil topluluk duygusu içindeki bireylerle ilgilenmesidir (Angrosino, 2007). Kültür, belli bir gruba ait kişiler tarafından öğrenilen ve paylaşılan inançlar, değerler ve davranışlardır. Bu durumda, televizyon ya da reklam gibi iletişim alanındaki işletmeler; televizyon programları izleyicileri, sosyal paylaşım ağları kullanıcıları ya da belirli bir markanın tüketicileri gibi gruplar; gazetecilik, dijital oyun tasarımcısı ya da halkla ilişkiler uzmanlığı gibi meslekler etnografik araştırmaların konusu olabilir. Temel amaç, araştırmada yer alan belirli bir gruba ait kültürü çözümlemektir.

Haber metinleri üzerinde yapılan söylem çözümlemeleri, makro yapı ve mikro yapı olarak iki bölümde çözümlenmektedir: Makro Yapı • Tematik Çözümleme: Üst başlık, başlık, alt başlık, haber girişleri ve fotoğraflara yer verilir. • Şematik Çözümleme: Durum (haberin sunumu, sonuçları, ardalan bilgisi, bağlam bilgisini) ve yorum (haber kaynakları ve olayın taraflarının sözlü tepkileri) bilgilerine yer verilir. Mikro Yapı • Sözdizimsel Çözümleme: Cümle yapılarının aktif ya da pasif olması, cümle yapılarının karmaşıklığı gibi bilgilere yer verilir. • Bölgesel Uyum: Ardarda gelen cümlelerin birbiriyle ilişkileri incelenir. • Sözcük Seçimleri: Seçilen sözcükler özelde muhabirin, genelde ise gazetenin ideolojisini yansıtmaktadır. Örneğin, aynı insanın terörist ya da özgürlük savaşçısı olarak tanımlanması haberin yer aldığı gazetenin ideolojisine bağlıdır. • Haberin Retorik Çözümlenmesi: Haberde ikna edici ve inandırıcı verilere bakılmaktadır. Haberin inandırıcı olması için görgü tanıklarından alıntılara yer verilir. Fotoğraf, grafik ve sayısal verilerden yararlanılır.

Nitel araştırma, insanların deneyimlerini olduğu gibi tanımlamayı ve açıklamayı amaçlamaktadır. Araştırmacılar da bu sürecin sonunda yorumlarına kanıt olması için veri toplamaktadırlar. Nitel araştırmalarda elde edilen nitel veri, sayılardan oluşan bir yapı içinden değil daha çok sözlü ve yazılı metinlerden toplanmaktadır. Bu araştırmalarda olası veri kaynakları ise, katılımcılarla yapılan görüşmeler, gözlemler ve dokümanlardır.

Doküman incelenme süreci, ardışık olarak ilerleyen bazı aşamaları içermektedir. Bunlar; dokümanlara ulaşma, özgünlüğünün kontrol edilmesi ve kullanım izinlerinin alınması, dokümanların anlaşılması, çözümlenmesi ve veriyi kullanma aşamalarıdır. Bu aşamalar aşağıda kısaca açıklanmıştır: Dokümanlara ulaşma: Bu aşamada, incelenecek konuya ilişkin dokümanlara gereksinim olup olmadığı, nerelerden ve kimlerden elde edileceği hakkında bazı kararlar verilmektedir. Bu aşamadaki kararlar, araştırmacının fazla veriyle uğraşmamasına da yardımcı olmaktadır. Dokümanların özgünlüğünün kontrol edilmesi ve kullanım izinlerinin alınması: Bu aşamada, ulaşılan dokümanların doğruluğu ve güvenirliği kontrol edilir. Özgünlüğü kontrol edilmeyen dokümanlar, daha sonra etik sorunlar ortaya çıkartabilir. Bunun sonucunda araştırmanın ve araştırmacının güvenirliği de sorgulanabilir. Dokümanların özgünlüğü kontrol edilirken; belgelerde kapsanan verilerin araştırma konusuyla ilgili olup olmadığı, verilerin hangi kaynaklardan (birincil/ikincil) elde edildiği, belgelerde değiştirme ya da tahribat olup olmadığı, yazarların kimlikleri, nerede ve ne zaman yayınlandığı ya da aynı olguya ait farklı kaynaklardan elde edilen dokümanlar arasında tutarlılığa ilişkin sorgulamalar yapılmaktadır. Bu aşamada dokümanların özgünlüğünü kontrol eden araştırmacı, dokümanı sağlayan kişi ya da kurumlardan da dokümanların araştırmada nasıl kullanılacağına ilişkin gerekli izinleri de almalıdır. 126 Dokümanların anlaşılması ve çözümlenmesi: Bu aşamada dokümanlar okunarak, verilerin sınıflandırılması ve çözümlemesi yapılmaktadır. Araştırmacı, araştırmayı sadece dokümanlara dayalı olarak gerçekleştirecekse, bu dokümanların birbirleriyle karşılaştırmalı olarak çözümlenmesi gerekmektedir. Aynı olguya ilişkin farklı dokümanlar arasında tutarlılık düzeyi ve belirli olaylara ilişkin farklı bakış açıları sorgulanmalıdır. Araştırmanın amacına göre kapsamlı bir içerik çözümlemesi yapılmalıdır. Elde edilen dokümanlar gözlem ve görüşme gibi başka veri toplama araçlarıyla birlikte kullanılıyorsa, burada da tüm verilerin birbirleriyle karşılaştırmalı olarak çözümlenmesi gerekir. Ancak, bu durumda karmaşık veri çözümlemesine gerek olmayabilir. Veriyi kullanma: Dokümanların bir araştırmada kullanılması belirli kurum ya da kişileri zor durumda bırakmayacak biçimde gizlilikleri korunmalıdır. Gerçek isimler yerine takma isimler kullanılmalıdır. Tanımlamalar ya da betimlemeler içinde ilgili kişi ya da kurumların gizliliği hakkında da dikkat etmek gerekmektedir.

Betimsel çözümleme: Bu yaklaşımda elde edilen veriler, belirlenen temalara göre sınıflandırılır ve yorumlanır. Bu temalar, araştırma sorularıyla, görüşme ve gözlem sürecinde kullanılan sorularla oluşturulabilir. Burada amaç, elde edilen bulguları belirli bir sistematik yaklaşımla düzenleyerek yorumlamak ve okuyucuya sunmaktır. Öncelikle, verilerin araştırma sorularına ilişkin olarak neleri belirttiği ya da hangi sonuçları ortaya koyduğu betimlenir. Daha sonra bu betimlemeler açıklanır ve neden-sonuç ilişkileri incelenerek genel bir çerçevede yorumlanır. Betimsel çözümleme dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar (Yıldırım & Şimşek, 2006): Betimsel çözümleme için çerçeve oluşturma: Araştırma sorularından, kavramsal çerçeveden, görüşme ya da gözlemde yer alan sorulardan çözümleme için çerçeve oluşturulur. Bu çerçeveye göre verilerin hangi temalar altında düzenleneceği ve sunulacağı belirlenir. Tematik çerçeveye göre verilerin işlenmesi: Oluşturlan çerçeveye göre elde edilen veriler düzenlenir. Bütün verilerin işlenmesi gerekmeyebilir. Raporda yazılacak olan doğrudan alıntılara karar verilir. Bulguların tanımlanması: Düzenlenen veriler açık ve net biçimde tanımlanır ve gerektiği durumlarda doğrudan alıntılarla desteklenir. Bulgularun yorumlanması: Tanımlanan bulguların karşılaştırılması, ilişkilendirilmesi ve yorumlanması yapılır.

İçerik çözümlemesi: Bu yaklaşımda, kodlama yoluyla elde edilen veriler kategorilere ayrılır, bu kategoriler arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılır ve buna dayalı olarak temalar ve alt-temalar saptanır. Kısaca, elde edilen veriler belirli temalara dayalı olarak bir araya getirilerek düzenlenir ve yorumlanır. İçerik çözümlemesi de dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar (Yıldırım & Şimşek, 2006): Verilerin kodlanması: Elde edilen bilgiler incelenerek anlamlı bölümlere ayrılır ve her bölümün kavramsal olarak ne ifade ettiği saptanır. Bunlar sözcük, cümle, paragraf ya da bir sayfalık veri olabilir. Bu bölümler, kendi içinde bir anlamlı bir bütün oluşturmalıdır. Her bölüm de araştırmacı tarafından isimlendirilir. Bu kodlar bir ya da birkaç sözcükten oluşabilir. Temaların bulunması: Kodları belirli kategoriler altında toplayabilen temalar oluşturulur. Kodlar arasında ortak yönler ve ilişkiler saptanmaya çalışılır. Yapılan işleme tematik kodlama adı verilir ve toplanan veriler kodlar aracılığıyla kategorilere ayırılır. Örneğin, toplanan verilerin kodlanması sonucu, güdülenme, moral bozukluğu, beklentiler ya da inançlar gibi kavramlar ortaya çıkmış olabilir. Bu kavramları tek bir tema altında toplayabilmek için daha üst düzeyde bir kavram oluşturulmalıdır. Bu kavram ‘örgütsel kültür’ olabilir. Bunun gibi farklı temalar oluşturulabilir. Bu temalar birbirlerinden farklı olmalı fakat kendi aralarında anlamlı bir bütün oluşturmalıdırlar. Verilerin kodlara ve temalara göre düzenlenmesi ve tanımlanması: Birinci aşamada ayrıntılı kodlama, ikinci aşamada da tematik kodlama yapılır. Üçüncü aşamada da oluşturulan kodlara göre veriler düzenlenir. Araştırmacı, kendi yorumlarına yer vermeden verileri açık ve net biçimde ifade etmelidir. Bulguların yorumlanması: Araştırmacı, topladığı verileri yorumlar, bulgular arasındaki ilişkileri açıklar, neden-sonuç ilişkileri kurar ve sonuçların önemine ilişkin açıklamalar yapar.

Kodlama yoluyla elde edilen veriler kategorilere ayrılır, bu kategoriler arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılır ve buna dayalı olarak temalar ve alt-temalar saptanır.

Uzun süreli etkileşim