İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI

Yansız örnekleme yaparken genellikle birkaç teknikten yararlanılabilir. Örneğin, evreni oluşturan tüm bireylere birer numara verdikten sonra piyango yaklaşımıyla torbadan numaralar çekilir ve çekilen numaralara karşılık gelen bireyler örnekleme alınır. Benzer biçimde önce her bireye bir numara verip ardından yansız sayılar çizelgesinden yararlanarak seçilen her sayının temsil ettiği birey örnekleme alınabilir. Burada evren içinden seçilerek örnekleme girecek bireylerin tesadüfi olarak belirlenmesi önemlidir.

Olasılıklı örneklemede, örneklemin evreni temsil etme olasılığına dikkat edilerek seçim yapılır. Olasılıklı örnekleme evrendeki tüm öğelerin örnekleme seçilme şansının eşit olmasını gerektirir. Nicel araştırmalarda örneklem istatistiği yoluyla evrene ilişkin parametreler kestirilmeye çalışıldığı için örneklemin evreni temsil edebilme olasılığının yüksek olması özellikle önemlidir. Olasılıklı örneklemede araştırmanın amacına ve evrenin özelliklerine bağlı olarak yansız örnekleme, sistematik örnekleme, kümesel örnekleme ve tabakalı örnekleme yöntemleri sıkça kullanılmaktadır. Seçenekler arasındaki sistematik örnekleme de olasılıklı örnekleme yöntemleri arasındadır.

İşlenmemiş bilgiler iki türde ortaya çıkabilir. Olgusal veriler deneklerin ya da katılımcıların kişisel yorumlarına açık değildir. Eğer olgulara dayalı güvenilir bir ölçüm yapılıyorsa her zaman aynı veriler toplanacak demektir çünkü olgular değişmemiştir. Örneğin, televizyon izleme oranlarını ölçen aygıtın verdiği bilgiler olgusaldır çünkü belirli bir zaman diliminde belirli bir izleyici kitlesinin hangi kanalları izledikleri elektronik olarak saptanmıştır. Yargısal veriler ise bireylere göre farklılık gösterir. Kişisel görüş oluşturmanın olanaklı olduğu her durumda yargısal verileri toplamak olanaklıdır. Örneğin, kitle iletişim araçlarındaki yayınların şiddeti özendirip özendirmediği konusunda herkesin görüşü farklı olacağı için belli sayıda insana bu yönde sorular sorulduğunda ortaya çıkacak veriler büyük ölçüde yargısal nitelikte olacaktır.

Giriş bölümünde araştırmada ele alınan sorun olabildiğince açık ve ikna edici şekilde tanımlanır. Bunu yaparken sorunu genelden özele doğru daraltarak tanımlamak ve gittikçe odaklamak gerekmektedir. Amaç alt başlığında araştırmanın temel amacı ve alt amaçları belirtilir. Önem alt başlığında araştırmanın pratik değeri ortaya konulur ve elde edilecek sonuçların kimler için yararlı olacağının öngörüsü yapılır. Burada konunun kuramsal önemi değil, çalışmanın işlevsel değeri ön plana çıkarılmalıdır. Varsayımlar, araştırmacının test etmeye gerek görmeden doğru kabul ettiği önermelere dayanır. Ancak varsayımların tartışmalı görüşler içermemesi, sağlam bir temele dayanması ve gerektiğinde kanıtlarının ortaya konulabilir olması beklenir. Sınırlılıklar, araştırmacının kendi çalışmasını özellikle hangi açılardan sınırlı gördüğünü belirtir. Tanımlar, araştırmada iletişimi aksatabileceği düşünülen kavramlara dönük açıklamaları içerir. Bunlar araştırmada sık geçen, teknik anlam içeren, özel kullanım belirten, tercih gösteren ve işevuruk biçimde kullanılan kavramları kapsar.

İç tutarlılık güvenirliği, veri toplama aracındaki sorulara verilen yanıtların kendi içinde ne kadar bir tutarlılık gösterdiğiyle ilgilidir. Bunun için çoğu zaman tekil madde varyansları ile testteki toplam puan varyansını temel alan hesaplamalar yapılır. Veri toplama aracının türüne bağlı olarak çoğunlukla KuderRichardson formülü (özellikle KR-20) ve Cronbach’ın Alfa formülüne (α) dayalı katsayılar hesaplanır.

İletişim araştırmalarında yararlanılabilecek paradigmalardan biri olan nicel araştırma anlayışının özünde pozitivizm (olguculuk) yatmaktadır. Sosyolog Auguste Comte tarafından geliştirilen pozitivizm, felsefedeki realizm ve idealizm çatışmasında realizm yanında yer almaktadır. Pozitivist bilgi kuramında bilgi dışarıdaki maddi ortamdadır; bu bilgiler görgülü yollarla yani duyularla, gözlemlerle, deneylerle, nesnel biçimde ve ölçülerek elde edilebilir. Pozitivizmde önbilgi ve gözlemlere dayanarak denenceler oluşturur ve toplanan verilerle bu denenceler test edilir. Pozitivizmde bilim anlayışı tektir ve hem doğa bilimlerinde hem de toplum bilimlerinde aynı şekilde uygulanmalıdır.

Nicel araştırmalar bilinmeyeni bulup ortaya koymayı, bilineni daha iyi açıklamayı ve geleceğe ilişkin kestirimlerde bulunmayı olanaklı kılar. Nicel araştırmalarda bilginin işlenmesinin genelde keşfedici, betimleyici ve açıklayıcı düzeylerde olabileceği belirtilmektedir. Keşfedici araştırmalarda, temel amaç var olan sorunun ve bu soruna ilişkin değişkenlerin net olarak ortaya konulmasıdır. Özellikle araştırmada ele alınan sorunun yeni olduğu ya da yeterince belirgin olmadığı durumlarda temel bilgileri toplayabilmek için keşfedici araştırmalardan yararlanılmaktadır.

Nicel araştırma başta belirlenen yönteme bağlı kalır. Yöntem, araştırmanın nasıl yapılacağına ilişkin bir kılavuz olarak tanımlanır ve nicel araştırmalarda planlanan yöntemin dışına pek çıkılmaz, en azından çıkmamaya özen gösterilir. Yöntemde araştırma modeli, evren ve örneklem, verilerin toplanması, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması gibi boyutlar yer alır. Bu boyutların her biri sistem bütünlüğü içinde tasarımlandığı için herhangi birinde yapılacak değişiklik çalışmanın tümünü farklılaştırabilir. Araştırma başladıktan sonra ortaya çıkacak yöntemsel sapmalar bilimselliği zedeleyeceğinden nicel araştırmalarda en çok dikkat gerektiren bölümün yöntem olduğu söylenebilir.

Nicel araştırmada görece formal bir dil kullanılır. Araştırmacı kendini olabildiğince araştırma raporundaki anlatımın dışında tutar ve üçüncü tekil kişi dilini kullanır. Anlatım, daha çok yöntem doğrultusunda şekillendirilir. Nicel araştırmacılar arasında bilimsel raporlama için uygun olduğu varsayılan ortak bir anlatım biçimi vardır. Tüm araştırmacılar bu dili zaman içinde iyice öğrenmek ve araştırma raporlarında doğru biçimde kullanmak zorundadırlar. Araştırmacının kullandığı dil, onun bilimselliğe ilişkin tutumlarının da bir göstergesi olarak kabul edilir.

Bir araştırma sorunu belirlenirken dikkate alınması gereken birçok ölçütten söz edilebilir. Bunların bazıları oldukça önemlidir ve araştırmacılar tarafından mutlaka dikkate alınır. Söz konusu ölçütleri kendi içinde genel ölçütler ve özel ölçütler olarak sınıflamak olanaklıdır. Genel ölçütler daha çok seçilen konuyla ilgili, özel ölçütler ise araştırmacıyla ilgilidir. Genel ölçütler açısından bakıldığında seçilecek sorun önemli, güncel, özgün, çözülebilir ve etik kurallara uygun olmalıdır.

Kitabınızda temel olarak 4 modelden bahsedilmektedir. Bunlar: betimsel, deneysel, nedensel karşılaştırmalı ve ilişkisel modellerdir. Evrensel diye bir nicel araştırma modeli yoktur.

T-test bir analiz yöntemidir; veri toplama aracı değildir. Anketler, bireylerin çeşitli konulardaki bilgi, duygu, davranış̧, beklenti, görüş, düşünce, eleştiri ve önerilerini saptamak amacıyla kullanılan bir veri toplama aracıdır.

Araştırmanın niteliğine göre belirli ölçülerde farklılaşmakla birlikte, tipik bir nicel araştırmanın raporu genelde beş̧ bölüm içerir. Bunlar sırasıyla giriş, alanyazın taraması, yöntem, bulgular ve yorum, sonuçlar ve öneriler olarak belirtilebilir.

Geçerlik, bir araştırmada kullanılan veri toplama aracının araştırmacının ölçmek istediği özelliği ne kadar ölçebildiğiyle ilgilidir. Yani, verilerin analizi ile bir ilgisi yoktur. Veriler çözümlenirken kullanılan istatistiksel yöntemlerden bazıları şunlardır: frekans dağılımı, yüzde, ortalama, standart sapma, genişlik korelasyon, çoklu regresyon, t-testi, varyans analizi, faktör analizi, yapısal eşitlik modeli vb.

İletişim araştırmalarında karşılaşılan temel sorunlardan bazıları şöyle özetlenebilir: sorunun bütün yönleriyle ve net biçimde ortaya konulamaması, soruna ilişkin kuramsal temelin yeterince oluşturulamaması, araştırma sınırlarının belirgin biçimde çizilememesi, içerik açısından benzer araştırmaların yapılması, amaca ulaşmada uygun modellerin işe koşulamaması, örneklem yetersizliği ya da uygunsuzluğu, geçerli ve güvenilir araçlarla veri toplanmaması, verilerin yanlış çözümlenmesi ve sonuçları yorumlarken alanyazın bağlamında yapılan tartışmanın eksik olması. Verilen durumların “İçerik açısından çok sayıda benzer araştırmaların yapılması” dışındaki durumlar sorun oluşturmaz.

Bilimsel bilgide önemli olan boyut ya da temel alınan ölçüt, hem bilgiyi elde etme yolunun, hem de üretilen bilginin kendisinin geçerli ve güvenilir olmasıdır.

Bilimsel araştırmaların bir bölümü doğrudan kuram geliştirmeye dönüktür, bunlara temel araştırmalar denir.

Nicel araştırma, gerçeğin sayısal olarak ifade edilen kanıtlara dayalı biçimde ve kişisel yanlılıktan kaçınan bir tutumla incelenmesini ilke edinen olgucu bilim anlayışının ürünüdür.

Nicel araştırma genellikle tümevarımcı değil, tümdengelimci bir yaklaşım izler.

Genel ölçütler açısından bakıldığında seçilecek sorun önemli, güncel, özgün, çözülebilir ve etik kurallara uygun olmalıdır. Özel ölçütler ise araştırmacının kendisi ya da koşullarıyla ilgilidir. Sorunun araştırmacının ilgisini çekmesi özel ölçütlerden birisidir.