İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI

Nicel araştırma başta belirlenen yönteme bağlı kalır. Yöntem, araştırmanın nasıl yapılacağına ilişkin bir kılavuz olarak tanımlanır ve nicel araştırmalarda planlanan yöntemin dışına pek çıkılmaz, en azından çıkmamaya özen gösterilir. Yöntemde araştırma modeli, evren ve örneklem, verilerin toplanması, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması gibi boyutlar yer alır. Bu boyutların her biri sistem bütünlüğü içinde tasarımlandığı için herhangi birinde yapılacak değişiklik çalışmanın tümünü farklılaştırabilir. Araştırma başladıktan sonra ortaya çıkacak yöntemsel sapmalar bilimselliği zedeleyeceğinden nicel araştırmalarda en çok dikkat gerektiren bölümün yöntem olduğu söylenebilir.

Bir araştırma sorunu belirlenirken dikkate alınması gereken birçok ölçütten söz edilebilir. Bunların bazıları oldukça önemlidir ve araştırmacılar tarafından mutlaka dikkate alınır. Söz konusu ölçütleri kendi içinde genel ölçütler ve özel ölçütler olarak sınıflamak olanaklıdır. Genel ölçütler daha çok seçilen konuyla ilgili, özel ölçütler ise araştırmacıyla ilgilidir. Genel ölçütler açısından bakıldığında seçilecek sorun önemli, güncel, özgün, çözülebilir ve etik kurallara uygun olmalıdır.

Pozitivist bilgi kuramında bilgi dışarıdaki maddi ortamdadır; bu bilgiler görgül yollarla yani duyularla, gözlemlerle, deneylerle, nesnel biçimde ve ölçülerek elde edilebilir. Maddi evrendeki her şey belirli bir sistem içerisinde, mekanik doğa yasaları doğrultusunda, gerçekleşmekte olup bilim bu yasaları ve sistemin parçaları arasındaki olası ilişkileri ortaya çıkarmaktadır. Herhangi bir şey doğada ya da toplumda varsa bunun bir miktarı vardır, bir şeyin miktarı varsa o şey ölçülebilir, bir şey ölçülebiliyorsa ölçüm sonuçları sayılarla ifade edilebilir.

Açıklayıcı araştırmalar genelde etki-tepki ilişkileri ya da neden-sonuç bağlantılarını araştırmaktadır. Çoğu zaman deneysel ya da yarı-deneysel modeller kullanılarak gerçekleştirilen bu tür araştırmalarda bağımsız değişken olarak adlandırılan öğedeki değişimin, bağımlı değişken üzerinde bir etki/değişim yaratması beklenmektedir. Bu tür araştırmalarda iki değişken arasındaki ilişkinin türü, yönü, düzeyi ve şiddetini açıklama çabası ön plandadır.

Bu sorunun yanıtı keşfedici araştırmalardır. Keşfedici araştırmalara bazen “açımlayıcı araştırmalar” da denilmektedir. Bu tür araştırmalarda temel amaç var olan sorunun ve bu soruna ilişkin değişkenlerin net olarak ortaya konulmasıdır. Özellikle araştırmada ele alınan sorunun yeni olduğu ya da yeterince belirgin olmadığı durumlarda temel bilgileri toplayabilmek için keşfedici ara!tırmalardan yararlanılmaktadır. Bu yaklaşım, nitel araştırmalarda da kullanılmaktadır.

Bir araştırma sorunu belirlenirken dikkate alınması gereken birçok ölçütten söz edilebilir. Söz konusu ölçütleri kendi içinde genel ölçütler ve özel ölçütler olarak sınıflamak olanaklıdır. Genel ölçütler daha çok seçilen konuyla ilgili, özel ölçütler ise araştırmacının kendisi ve koşullarla ilgilidir. Seçenekler içindeki “sorunun özgün olması” seçilen konuyla ilişkilidir ve genel ölçütler içinde yer alır. Diğer seçenekler ise özel ölçütler olarak araştırmacıyla ilgilidir.

Denence (hypothesis), adından da anlaşılacağı üzere, denenmek üzere ortaya atılan ve verilere dayalı olarak sınandıktan sonra kabul ya da ret edilen önermedir. Buna karşılık, varsayım (assumption) test etmeye gerek görmeden doğru olarak kabul ettiğimiz ve çalışmayı üzerine temellendirdiğimiz önermedir. Varsayım yerine bazı yazarlar “sayıltı” sözcüğünü de kullanmaktadırlar; Denence ile varsayım birbirinden çok farklı kavramlardır ve varsayımın doğruluğu şüpheli bir savdan ibaret olması düşünülemez.