İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI

Göstergebilimsel yaklaşım iletişim araştırmalarında anlamların üretimi ve değişiminin anlaşılmasını amaçlayan yaklaşımdır.

İletişim araştırmaları,paylaşılan semboller aracılığıyla anlamların ortak kılınmasını öngören işlevsel/mekanik yaklaşımlardan toplumsal gerçekliğin yeniden üretilmesi gibi kültürel/politik yaklaşımlara kadar uzanan geniş bir yelpazeyi ortaya çıkarmaktır.

Aydınlanma felsefesi bireyin aklına verilen önem ile yeniden bilimsel çalışmaların başlamasına zemin oluşturan felsefedir.

Aristoteles insanların sahip olmaları gereken özelliklerini sınıflandırarak, iletişimin kaynak- alıcı etkileşimine ve ikna etmeye yönelik ilkelerini ortaya koyan düşünürdür.

Laswell'in Doğrusal Modeli bilinen ilk iletişim kuramıdır.

"Hipodermik iğne"kavramını getiren kuramcı Lasswelldir.

Eleştirel kuram adı verilen ve bir anlamda kapitalist sistemin eleştirisi niteliğinde olan paradigma Frankfurt Okulu tarafından oluşturulmuştur.

Kitle iletişim araçlarının etki yaratma sürecinde bireysel farklılıkların önemi üzerinde duran model Psikodinamik Model'dir.

Hovland ve Weiss (1951) tarafından kaynağın güvenirliği ve haberleşmenin etkinliği üzerine yapılan çalışmada toplum üzerinde istenen değişimi yaratmak ideolojisine dayanan yeni bir araştırma ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın sonucuna göre, bilginin öğrenilmesi ve unutulmasında kaynağın güvenirliğinin pek önemi olmayıp bireysel özellikler daha etkilidir. Bilginin kabul edilmesi ise kaynağın güvenirliği ve zaman arasındaki etkileşimle oluşmaktadır. Yakın zamanda güvenilir kaynağın sunduğu içerik daha güçlü bir şekilde kabul görürken zaman ilerledikçe güvenilmeyen kaynak tarafından sunulan içeriğin reddedilmesi azalmaktadır. Uyutucu etki adı verilen bu yaklaşımda zamanla kaynak unutulmakta ama bilgi hatırlanmaktadır. Böylece, güvenilen ve güvenilmeyen kaynağın sunduğu içeriğin kabul edilme oranı birbirine yaklaşmaktadır. Bu sonuçlar, savaş ortamında özellikle siyasal propaganda açısından çok önemli veriler sağlamış, halkın uzun dönemde düşman ve dost tarafın bilgilerini ayırt edemediği belirlenmiştir. Dolayısıyla "çamur at izi kalsın" ya da "ateş olmayan yerden duman çıkmaz" gibi güvenilir olmayan kaynaklar tarafından üretilmiş bilgiye insanları ikna etmeye çalışan propaganda amaçlı içeriklerin inandırıcılığının sağlanması kaynağın güvenilirliğinin göz ardı edilmesiyle ilişkili bulunabilir. Diğer seçeneklerdeki kavramlar ise konuyla tamamen uzak noktalara işaret etmektedir. Kitabımızın ilgili sayfaları okunduğunda diğer seçeneklerin de ilgili olduğu alan anlaşılabilir.

Eleştirel Kuram adı verilen ve bir anlamda kapitalist sistemin eleştirisi niteliğinde olan paradigma, Frankfurt Okulu’nun görüşlerine dayanır. Frankfurt Okulu bünyesinde oluşturulan görüşlerin kökeninde 1917 Sovyet Devrimi’nin Avrupa’da bir türlü yayılamamasının yarattığı hayal kırıklığı, faşizmin yükselmesi, İkinci Dünya Savaşı sonrasında batı kapitalizminin elde ettiği başarı ve yeni koşulların yarattığı ideolojik değişimler vardır. Eleştirel kuramın iletişim çalışmaları açısından önemi bireyi edilgen gören, bireyin yabancılaştığı, şeyleştiği, sahte bir bilincin yaratıldığı, bilimin halka değil sermaye sahiplerine hizmet ettiği geleneksel kuramın karşısında olmasıdır. Sonraki dönemlerde gelişen yapısalcılık, ekonomi politik ve kültürel çalışmalar da eleştirel yaklaşımın temel bileşenleri olmuştur.

Türkiye’de yapılan iletişim çalışmaları Aziz (2005) ve Tokgöz (2006) tarafından değerlendirilmiş olup genel nitelikli bazı sonuçlar ortaya konulmuştur. Yapılan araştırmalarda yöntem açısından çeşitlilik sağlanamadığı, genelde var olan modellerin pekiştirilmesine dönük çalışmalar yapıldığı, yeni modellerin üretilemediği, ulusal ve uluslararası düzeyde kapsamlı araştırmaları yapmada kaynak sıkıntısı yaşandığı belirtilmektedir. Sunulanlar arasında en dikkate değer öneri olarak da iletişim alanında öğrenim gören öğrencilerin mutlaka araştırma yöntemleri dersi almaları gereği vurgulanmaktadır. Belki bu yolla hem nicel hem de nitel açıdan yeterli araştırmalar yapılarak alanın gelişimine daha kısa sürede önemli katkılar sağlanabilir.

İletişim araştırmalarının tarihini değerlendirirken temel alınabilecek ölçütlerden biri, iletişim teknolojilerinin evrimi olabilir çünkü iletişimin tarihi büyük ölçüde iletişime aracılık eden ortamların tarihidir.Günümüzde yeni iletişim teknolojilerinin toplumu nasıl dönüştürdüğü tartışılırken taş tablet, deri, papirüs, kâğıt, telefon, gazete, radyo, televizyon, bilgisayar ve İnternet gibi iletişim araçlarının kullanımı ve etkileri iletişim araştırmalarına yön vermiştir. Bu araçların insan davranışlarıyla etkileşimi, iletişim araştırmalarının önemli inceleme konularından birisi olmuştur

Ortaçağ  boyunca egemen olan dinsel-dogmacı felsefe, tarihte uzun bir bilimsel duraklama dönemine neden olmuş tur çünkü düşünme engellenmiştir

Aristoteles tarafından M.Ö. 500’lü yıllarda yapılan çalışmalar genellikle ilk iletişim araştırmaları olarak kabul edilmektedir.

Ethos kaynağın güvenirliği ve karakterini, pathos hedef kitle açısından çekicilik ve erdemi, logos ise aklı ve mantığı temsil etmektedir

Bugün alanda önemli bir kuruluş olan Ulusal İletişim Derneği’nin ilk kurucuları İngilizce öğretmenleridir.

Medyanın gücünün ve etkisinin anlaşılmaya başlandığı İkinci Dünya Savaşı dönemde özellikle propaganda odaklı çalışmalar yapılmıştır.

“Kim, kime, hangi kanalla, hangi etki için, neyi iletir?” şeklinde formüle edilen yaklaşım, iletişimdeki doğrusal model olarak bilinen anlayışı ifade etmektedir.

Yakın zamanda güvenilir kaynağın sunduğu içerik daha güçlü bir şekilde kabul görürken zaman ilerledikçe güvenilmeyen kaynak tarafından sunulan içeriğin reddedilmesi azalmaktadır. Uyutucu etki adı verilen bu yaklaşımda zamanla kaynak unutulmakta ama bilgi hatırlanmaktadır. Böylece, güvenilen ve güvenilmeyen kaynağın sunduğu içeriğin kabul edilme oranı birbirine yaklaşmaktadır

Bilişsel Uyum Kuramı, ABX Modeli, Aracılanmış İletişim Modeli, Genel İletişim Modeli 1950'li yıllarda geliştirilen kuramlardır