İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 4

İçerik analizinin aşamaları sırası verilerin kodlanması, temaların bulunması, kodların ve temaların organize edilmesi ve bulguların yorumlanması şeklindedir.

HyperQual içerik analizinde kullanılan bir kodlama yazılımıdır.

Hangi mecrada reklam vermek gerektiği hakkında fikir edinmek.

TV izleme araştırmaları, genellikle özel araştırma şirketleri tarafından gerçekleştirilen araştırmalardır. Bu araştırmalarda öncelikle hedef kitleyi temsil edecek nitelikte bir örneklem oluşturularak bir televizyon paneli yapılandırılır. TV izleme araştırması, örneklemin televizyon izleme kalıplarını projekte ederek günün ve haftanın farklı saatlerindeki televizyon izleyicilerinin büyüklükleri hakkında bilgi sağlar. İzleyicilerin izledikleri programları ne derece beğendiklerinin ölçülmesi de bu çalışmada ölçülebilmektedir. TV izleme araştırmaları büyük bütçeli araştırmalardır. Kullanılan ölçüm yöntemleri günlük, grup ölçer ve kişi ölçer olmak üzere üç farklı yapıdadır. Bu kavramları açıklayacak olursak; Medya araştırması günlüğü, katılımcıların yapılandırılmış bir formda kendi televizyon izleme kayıtlarını yazmaları demektir. Bir hafta boyunca günlük tutulur. Haftanın gününe, saatine göre kanal ve program isimleri not alınır. Günlükler hanehalkı bazında tutulur. Daha sonra araştırmacılar günlükleri çözümleyerek rapor hazırlar. Grup ölçer, panel araştırması biçiminde uygulan bir yapıdadır. Bu araştırmada belirli özelliklere göre seçilen hanelerin evlerindeki televizyonlara bir ölçüm cihazı takılır. Ölçüm cihazı televizyonun açılması ile birlikte kayda başlar. Günün belirli saatlerinde ölçüm cihazından telefon hatları yardımı ile bilgiler çekilir. Böylece hangi televizyon kanallarının, hangi programların hangi saatlerde ne kadar izlendiğini ölçebilmek mümkün olur. Kişi ölçer ise grup ölçerin özel bir halidir. Kişi ölçer yönteminde televizyon başına geçen her bir aile üyesi elektronik aygıtın kumandasıyla kendisine ait numarayı girer ve televizyon izlemeye başlar. Böylece o an kimin televizyon karşısında olduğunu anlamak mümkün olacaktır. Panel üyelerine yönelik bireysel analizlere buradaki verileri kullanarak ulaşmak mümkün olur. Türkiye’deki uygulaması özel araştırma şirketleri tarafından yürütülmektedir.

Bilimsel yöntem insanların bugüne kadar bulduğu en güçlü sorun çözme yoludur. Dahası, bilim ancak bilimsel yöntemler kadar ilerleme gösterebilir çünkü bilimsel araştırmanın temelinde bilimsel yöntem yatmaktadır. Özellikle nicel araştırmalarda kullanıldığı şekliyle bilimsel yöntem; araştırılacak sorunun tanımlanması, olası çözüme ilişkin denenceler geliştirilmesi, gerekli verilerin toplanması, denencelerin test edilmesi ve sonuçların raporlaştırılmasına dayalı oldukça sistematik bir süreci temel almaktadır. Bu da bir araştırma yapmak demektir.

Soruda tanımlanan program UBAP yani Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı'dır. Cevap A

Sorunun bütün yönleriyle ve net biçimde ortaya konulamaması.

Gerçeğin sayısal olarak ifade edilen kanıtlara dayalı biçimde ve kişisel yanlılıktan kaçınan bir tutumla incelenmesi.

Nicel araştırma anlayışının özünde pozitivizm (olguculuk) yatmaktadır. Pozitivizm, felsefedeki realizm ve idealizm çatışmasında realizm yanında yer almaktadır. Realizm; bilginin ve gerçekliğin insan zihninden bağımsız biçimde var olduğunu, idealizm ise bilginin zihinde olduğunu ve düşünme yoluyla elde edilebileceğini ileri sürmektedir.

“Nicel” kavramı, miktarı ölçülebilir ya da sayılarla ifade edilebilir anlamına gelmektedir. Bunun altındaki temel düşünce şudur: “Herhangi bir şey doğada ya da toplumda varsa bunun bir miktarı vardır, bir şeyin miktarı varsa o şey ölçülebilir, bir şey ölçülebiliyorsa ölçüm sonuçları sayılarla ifade edilebilir.”

Denencenin var olan kuramlardan kaynaklanması ve geçici de olsa doğru kabul edilmesi “tümdengelim” yaklaşımıdır. Nicel araştırmacılar genellikle alanyazında var olan bilgi birikimine dayanarak çeşitli denenceler geliştirir ve topladıkları verilerle bunları test ederler. Sonuçta söz konusu denenceler kabul edilir ya da ret edilir.

İki değişken arasındaki ilişkinin türü, yönü, düzeyi ve şiddetinin açıklanması. Açıklayıcı araştırmalar genelde etki-tepki ilişkileri ya da neden-sonuç bağlantılarını araştırmaktadır. Bu tür araştırmalarda bağımsız değişken olarak adlandırılan öge deki değişimin, bağımlı değişken üzerinde bir etki/değişim yaratması beklenmektedir.

Nedensel karşılaştırma modeli. Bu modelde önceden oluşmuş bir değişkene bağlı olarak grupların belirli bir özelliği ya da performansı arasındaki farklılıkların karşılaştırılması yapılır.

Örneklemin evreni temsil yeterliğine sahip olup olmadığının belirlenmesi. Araştırmalarda örneklem almanın en temel koşulu, örneklemin evreni tüm yönleriyle temsil edebilecek biçimde seçilmesidir.

Etnografi, Yunanca ethnos (insanlar) ve graphein (yazım, betimleme) kelimelerinden oluşmaktadır. Etnografik çözümleme, belirli bir gruba ya da topluluğa ait sosyal ilişkilerin, öğrenilen ve paylaşılan inançların, değerlerin ve davranışların tanımlanması ve yorumlanmasıdır. Burada vurgulanması gereken konu; etnografik çözümlemenin, tek başına bireyle değil topluluk duygusu içindeki bireylerle ilgilenmesidir (Angrosino, 2007). Kültür, belli bir gruba ait kişiler tarafından öğrenilen ve paylaşılan inançlar, değerler ve davranışlardır. Bu durumda, televizyon ya da reklam gibi iletişim alanındaki işletmeler; televizyon programları izleyicileri, sosyal paylaşım ağları kullanıcıları ya da belirli bir markanın tüketicileri gibi gruplar; gazetecilik, dijital oyun tasarımcısı ya da halkla ilişkiler uzmanlığı gibi meslekler etnografik araştırmaların konusu olabilir. Temel amaç, araştırmada yer alan belirli bir gruba ait kültürü çözümlemektir.

Haber metinleri üzerinde yapılan söylem çözümlemeleri, makro yapı ve mikro yapı olarak iki bölümde çözümlenmektedir: Makro Yapı • Tematik Çözümleme: Üst başlık, başlık, alt başlık, haber girişleri ve fotoğraflara yer verilir. • Şematik Çözümleme: Durum (haberin sunumu, sonuçları, ardalan bilgisi, bağlam bilgisini) ve yorum (haber kaynakları ve olayın taraflarının sözlü tepkileri) bilgilerine yer verilir. Mikro Yapı • Sözdizimsel Çözümleme: Cümle yapılarının aktif ya da pasif olması, cümle yapılarının karmaşıklığı gibi bilgilere yer verilir. • Bölgesel Uyum: Ardarda gelen cümlelerin birbiriyle ilişkileri incelenir. • Sözcük Seçimleri: Seçilen sözcükler özelde muhabirin, genelde ise gazetenin ideolojisini yansıtmaktadır. Örneğin, aynı insanın terörist ya da özgürlük savaşçısı olarak tanımlanması haberin yer aldığı gazetenin ideolojisine bağlıdır. • Haberin Retorik Çözümlenmesi: Haberde ikna edici ve inandırıcı verilere bakılmaktadır. Haberin inandırıcı olması için görgü tanıklarından alıntılara yer verilir. Fotoğraf, grafik ve sayısal verilerden yararlanılır.

Nitel araştırma, insanların deneyimlerini olduğu gibi tanımlamayı ve açıklamayı amaçlamaktadır. Araştırmacılar da bu sürecin sonunda yorumlarına kanıt olması için veri toplamaktadırlar. Nitel araştırmalarda elde edilen nitel veri, sayılardan oluşan bir yapı içinden değil daha çok sözlü ve yazılı metinlerden toplanmaktadır. Bu araştırmalarda olası veri kaynakları ise, katılımcılarla yapılan görüşmeler, gözlemler ve dokümanlardır.

Doküman incelenme süreci, ardışık olarak ilerleyen bazı aşamaları içermektedir. Bunlar; dokümanlara ulaşma, özgünlüğünün kontrol edilmesi ve kullanım izinlerinin alınması, dokümanların anlaşılması, çözümlenmesi ve veriyi kullanma aşamalarıdır. Bu aşamalar aşağıda kısaca açıklanmıştır: Dokümanlara ulaşma: Bu aşamada, incelenecek konuya ilişkin dokümanlara gereksinim olup olmadığı, nerelerden ve kimlerden elde edileceği hakkında bazı kararlar verilmektedir. Bu aşamadaki kararlar, araştırmacının fazla veriyle uğraşmamasına da yardımcı olmaktadır. Dokümanların özgünlüğünün kontrol edilmesi ve kullanım izinlerinin alınması: Bu aşamada, ulaşılan dokümanların doğruluğu ve güvenirliği kontrol edilir. Özgünlüğü kontrol edilmeyen dokümanlar, daha sonra etik sorunlar ortaya çıkartabilir. Bunun sonucunda araştırmanın ve araştırmacının güvenirliği de sorgulanabilir. Dokümanların özgünlüğü kontrol edilirken; belgelerde kapsanan verilerin araştırma konusuyla ilgili olup olmadığı, verilerin hangi kaynaklardan (birincil/ikincil) elde edildiği, belgelerde değiştirme ya da tahribat olup olmadığı, yazarların kimlikleri, nerede ve ne zaman yayınlandığı ya da aynı olguya ait farklı kaynaklardan elde edilen dokümanlar arasında tutarlılığa ilişkin sorgulamalar yapılmaktadır. Bu aşamada dokümanların özgünlüğünü kontrol eden araştırmacı, dokümanı sağlayan kişi ya da kurumlardan da dokümanların araştırmada nasıl kullanılacağına ilişkin gerekli izinleri de almalıdır. 126 Dokümanların anlaşılması ve çözümlenmesi: Bu aşamada dokümanlar okunarak, verilerin sınıflandırılması ve çözümlemesi yapılmaktadır. Araştırmacı, araştırmayı sadece dokümanlara dayalı olarak gerçekleştirecekse, bu dokümanların birbirleriyle karşılaştırmalı olarak çözümlenmesi gerekmektedir. Aynı olguya ilişkin farklı dokümanlar arasında tutarlılık düzeyi ve belirli olaylara ilişkin farklı bakış açıları sorgulanmalıdır. Araştırmanın amacına göre kapsamlı bir içerik çözümlemesi yapılmalıdır. Elde edilen dokümanlar gözlem ve görüşme gibi başka veri toplama araçlarıyla birlikte kullanılıyorsa, burada da tüm verilerin birbirleriyle karşılaştırmalı olarak çözümlenmesi gerekir. Ancak, bu durumda karmaşık veri çözümlemesine gerek olmayabilir. Veriyi kullanma: Dokümanların bir araştırmada kullanılması belirli kurum ya da kişileri zor durumda bırakmayacak biçimde gizlilikleri korunmalıdır. Gerçek isimler yerine takma isimler kullanılmalıdır. Tanımlamalar ya da betimlemeler içinde ilgili kişi ya da kurumların gizliliği hakkında da dikkat etmek gerekmektedir.

Betimsel çözümleme: Bu yaklaşımda elde edilen veriler, belirlenen temalara göre sınıflandırılır ve yorumlanır. Bu temalar, araştırma sorularıyla, görüşme ve gözlem sürecinde kullanılan sorularla oluşturulabilir. Burada amaç, elde edilen bulguları belirli bir sistematik yaklaşımla düzenleyerek yorumlamak ve okuyucuya sunmaktır. Öncelikle, verilerin araştırma sorularına ilişkin olarak neleri belirttiği ya da hangi sonuçları ortaya koyduğu betimlenir. Daha sonra bu betimlemeler açıklanır ve neden-sonuç ilişkileri incelenerek genel bir çerçevede yorumlanır. Betimsel çözümleme dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar (Yıldırım & Şimşek, 2006): Betimsel çözümleme için çerçeve oluşturma: Araştırma sorularından, kavramsal çerçeveden, görüşme ya da gözlemde yer alan sorulardan çözümleme için çerçeve oluşturulur. Bu çerçeveye göre verilerin hangi temalar altında düzenleneceği ve sunulacağı belirlenir. Tematik çerçeveye göre verilerin işlenmesi: Oluşturlan çerçeveye göre elde edilen veriler düzenlenir. Bütün verilerin işlenmesi gerekmeyebilir. Raporda yazılacak olan doğrudan alıntılara karar verilir. Bulguların tanımlanması: Düzenlenen veriler açık ve net biçimde tanımlanır ve gerektiği durumlarda doğrudan alıntılarla desteklenir. Bulgularun yorumlanması: Tanımlanan bulguların karşılaştırılması, ilişkilendirilmesi ve yorumlanması yapılır.

İçerik çözümlemesi: Bu yaklaşımda, kodlama yoluyla elde edilen veriler kategorilere ayrılır, bu kategoriler arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılır ve buna dayalı olarak temalar ve alt-temalar saptanır. Kısaca, elde edilen veriler belirli temalara dayalı olarak bir araya getirilerek düzenlenir ve yorumlanır. İçerik çözümlemesi de dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar (Yıldırım & Şimşek, 2006): Verilerin kodlanması: Elde edilen bilgiler incelenerek anlamlı bölümlere ayrılır ve her bölümün kavramsal olarak ne ifade ettiği saptanır. Bunlar sözcük, cümle, paragraf ya da bir sayfalık veri olabilir. Bu bölümler, kendi içinde bir anlamlı bir bütün oluşturmalıdır. Her bölüm de araştırmacı tarafından isimlendirilir. Bu kodlar bir ya da birkaç sözcükten oluşabilir. Temaların bulunması: Kodları belirli kategoriler altında toplayabilen temalar oluşturulur. Kodlar arasında ortak yönler ve ilişkiler saptanmaya çalışılır. Yapılan işleme tematik kodlama adı verilir ve toplanan veriler kodlar aracılığıyla kategorilere ayırılır. Örneğin, toplanan verilerin kodlanması sonucu, güdülenme, moral bozukluğu, beklentiler ya da inançlar gibi kavramlar ortaya çıkmış olabilir. Bu kavramları tek bir tema altında toplayabilmek için daha üst düzeyde bir kavram oluşturulmalıdır. Bu kavram ‘örgütsel kültür’ olabilir. Bunun gibi farklı temalar oluşturulabilir. Bu temalar birbirlerinden farklı olmalı fakat kendi aralarında anlamlı bir bütün oluşturmalıdırlar. Verilerin kodlara ve temalara göre düzenlenmesi ve tanımlanması: Birinci aşamada ayrıntılı kodlama, ikinci aşamada da tematik kodlama yapılır. Üçüncü aşamada da oluşturulan kodlara göre veriler düzenlenir. Araştırmacı, kendi yorumlarına yer vermeden verileri açık ve net biçimde ifade etmelidir. Bulguların yorumlanması: Araştırmacı, topladığı verileri yorumlar, bulgular arasındaki ilişkileri açıklar, neden-sonuç ilişkileri kurar ve sonuçların önemine ilişkin açıklamalar yapar.