İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 33

Nitel araştırmalarda elde edilen nitel veri, sayılardan oluşan bir yapı içinden değil daha çok sözlü ve yazılı metinlerden toplanmaktadır. Bu araştırmalarda olası veri kaynakları ise, katılımcılarla yapılan görüşmeler, gözlemler ve dokümanlardır.

Yarı-yapılandırılmış görüşme soruları hazırlama aşamasında bazı konulara dikkat etmekte yarar bulunmaktadır. Bunları kısaca aşağıdaki biçimde belirtmek olanaklıdır:

Basit ve anlaşılır sorular hazırlayın.

Öğrenmeye ilişkin gerçek sorular sorun.

Soruları mantıksal bir sıra içinde düzenleyin.

Yanıtlaması zor soruları kolay sorulardan sonra sorun.

Açık uçlu sorular sormaya özen gösterin.

Sorularda yönlendirme içeren ifadelerden kaçının.

Bir soru içinde birden fazla soru sormayın.

Alternatif sorular hazırlayın.

Ayrıntılı bilgi elde edebilecek ek sorular hazırlayın.

Katılımcı ilgisinin sürekliliğini sağlamak için farklı türden sorular hazırlayın.

Birbiriyle ilişkili soruları aynı bölümde toplayın.

Soruların kapsamının araştırmanın amaçlarıyla uyumlu olmasına özen gösterin.

Soru sayısının araştırmanın kapsamıyla ilişkili olmasını sağlayın.

Odak grup görüşmeleri, küçük katılımcı gruplarıyla yönlendirici (moderator) bir kişi rehberliğinde yürütülen ve katılımcıların tümünü ilgilendiren bir konuda, onların görüşlerini belirlemeyi amaçlayan görüşmelerdir. Odak grup görüşmeleri, genellikle bir ürün, hizmet ya da olanağın kullanıcılar tarafından nasıl algılandığını ortaya çıkarmak için gerçekleştirilmektedir (Kırcaali-İftar, 2004). Bu amaçla; incelenecek konu hakkında görüş bildirecek bireylerden odak gruplar oluşturulmaktadır. Her bir odak grup yönlendirici kişi rehberliğinde ayrı ayrı toplanmakta ve gruptaki katılımcılar araştırma konusuyla ilgili görüşlerini bildirmektedirler.

Gözlem; bireylerin, nesnelerin ve olayların sistematik bir biçimde izlenerek betimlenmesidir. Davranışların doğasıyla ilgili ayrıntılı, kapsamlı ve zamana yayılmış veriler toplanabilir. Patton’a (2002) göre bilimsel araştırmalarda veri toplama aracı olarak kullanılan gözlemin, sıradan bireylerin yaptığı gözlemden farkı; gözlemcinin yetiştirilmiş olması ve gözlemlerin sistematik biçimde toplanmasıdır.

Doküman incelemesi, araştırılması istenen konu hakkında bilgi içeren yazılı, görsel ya da işitsel materyallerin çözümlenmesidir. Bu yaklaşım, gözlem ve görüşmenin olanaklı olmadığı durumlarda tek başına veri toplama aracı olarak kullanılabileceği gibi gözlem ve görüşme verileri desteklemek ve araştırmanın geçerliğini artırmak amacıyla da ek bilgi kaynağı olarak da kullanılabilir.

Geçerlik, araştırmacının konuyu olduğu biçimiyle ve olabildiğine yansız araştırmasıdır.

Güvenirlik, araştırmanın farklı zamanlarda ya da farklı kişilerle yürütülmesi durumunda aynı ya da benzer sonuçlara ulaşılmasıyla ilişkilidir. Ancak, nitel araştırmanın temel ilkelerinden birisi, gerçeklerin bireylere ve içinde bulunulan ortama göre sürekli bir değişim içinde olduğu ve benzer gruplarla tekrar edilen araştırmada aynı sonuçları elde etmenin mümkün olmamasıdır. İnsan davranışlarının doğası karmaşık ve değişkendir. Bu nedenle, hangi araçlarla veri toplanırsa toplansın insan doğasına ait bir araştırmanın aynen tekrarı mümkün değildir.

E seçeceği dışındaki bütün seçeneklerdeki ifadeler nicel araştırmalar aittir. Nitel araştırma daha çok bir olgunun varlığına ve anlamına yönelirken, nicel araştırma bir olgunun ne derece var olduğuna, başka bir deyişle araştırılan konunun sayısal özelliklerine yönelmektedir.

Doğru cevap C seçeceğidir. Nitel araştırmalarda neden ve nasıl soruları üzerine odaklanılırken, nicel araştırmalarda nedir, ne oranda, ne ölçüde, ne sıklıkla gerçekleştiği üzerinde odaklanılır.

Eleştirel söylem çözümlemesi, metin içinde egemen söylemlerin hangi biçimde kurulduklarını ortaya çıkarmaya yönelik çalışmaları içermektedir. Söylem çözümlemesi dille ilgilidir. Ancak, eleştirel söyle çözümlemesi, söylemin ideolojik boyutunun çözümlenmesidir. Eleştirel söylem çözümlemesi sadece sözel verilerin değil görsel verilerin de incelenmesini; bunlar içinde ifade edilen ideolojilerin ortaya konmasını sağlar. Verilen örnekte dizilerin ülkemizdeki sosyo-ekonomik yapıya ilişkin nasıl bir ideolojik yapı çizdiğini anlamaya yöneliktir. Bunun için dizilerin görsel çözümlemesi yani eleştirel söylem çözümlemesi yapılmaktadır. Doğru cevap A seçeceğidir.

B seçeneğindeki zıtlık kurma dışındaki diğer analizler aslında eleştirel söylem çözümleme araçlarıdır.

Yapılandırılmamış görüşme, araştırmada birincil veri toplama aracı olarak kullanılabileceği gibi, birincil veri toplama aracı olan katılımcı gözlem verilerini desteklemek amacıyla da kullanılabilir. Örneğimizde de gözlem sırasında doğan ihtiyaç doğrultusunda yapılandırılmamış görüşme yapılması daha uygun olacaktır. doğru cevap C seçeceğidir.

Gözlemcinin incelemek istediği topluluğun doğal bir üyesi olarak görev alması katılımcı gözlem tekniğini ve gözlemcinin tam katılımcı olduğunu ifade eder. Doğru cevap b seçeceğidir.

Bu örnekte katılımcı bir gözlem yapmayıp doğrudan gözlem yapmaktayız. Ayrıca, tam gözlemci rolünde, bir başka deyişle, araştırılmak istenen sosyal ortamın içinde yer almadan gözlem yapmaktayız. Tam gözlemci olarak, toplulukta yer alan bireylerle etkileşim içinde değiliz sadece dışarıdan gözlemliyoruz. Doğru cevap C seçeceğidir.

Betimsel çözümleme dört aşamadan oluşmaktadır. Önce betimsel çözümleme için çerçeve oluşturulur. Sonra tematik çerçeveye göre veriler işlenir. Daha sonra, bulgular tanımlanır. Son olarak da bulgular yorumlanır. Doğru cevap C seçeceğidir.

İç güvenirlik, başka araştırmacıların aynı veriyi kullanarak aynı sonuçlara ne oranda ulaşacaklarıyla ilişkilidir. Nicel araştırmalara yönelik bir kavramdır. Doğru cevap D seçeceğidir.

Doğru cevap E seçeceğidir. Nicel araştırmalarda dış geçerlik, nitellerde ise teyit edilebilirlik nesnelliği sağlamayla doğrudan ilgili kavramlardır.

Topluluk duygusu içindeki bireylerle ilgilenmek etnografik çözümlemenin amaçlarındandır. Bu bireylerin ilişkileri, inançları, değerleri ve davranışları tanımlanır ve yorumlanır. Bu nedenle doğru yanıt d şıkkıdır.

Makro Yapı'ya ait çözümleme Tematik Çözümleme'dir. Temetik Çözümleme'de üst başlık, başlık, alt başlık, haber girişleri ve fotoğraflara yer verilir. Bu nedenle doğru yanıt b şıkkıdır.

Haberin Retorik Çözümlemesi' nde haberde ikna edici ve inandırıcı verilere bakılmaktadır. Haberin inandırıcı olması için görgü tanıklarından alıntılara yer verilir. Fotoğraf, grafik ve kaynak kişilerden yararlanılır. Bu nedenle doğru yanıt e şıkkıdır.