İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 14

“Kilo” ve “yeme miktarı” arasındaki ilişkiye bakarsak; kilo, bağımlı değişkendir ve yeme miktarına göre değişir. Yeme miktarı ise bağımsız değişkendir.

Yeme miktarı bağımsız değişken, kilo ise bağımlı değişkendir. Yeme miktarının azalmasıyla bir bireyde kilo kaybı gözlenirken diğerinde gözlenmemesinin nedeni, üçüncü grup değişkenlerden aracı değişkenle açıklanabilir. Örneğin; kişide insülin direncinin varlığı, kişinin yaşı vb. diğer faktörler bu ilişkinin yapısını değiştirebilir. Sağlıklı bir kişi yeme miktarını azaltınca kilo veriyorken, insülin direnci olan bir kişide bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki çıkmayabilir. Sonuç olarak, bağımsız ve bağımlı değişken arasındaki ilişkinin yapısına farklı biçimlerde etki eden üçüncü grup değişkenlere aracı değişken denir. Nitel değişken (belirli sınırlar içinde ve tam sayılarla ifade edilen değişken)  ve nicel değişken (belirli sınırlar arasında farklı veya herhangi bir değer alabilen değişken) ise, farklı bir sınıflandırmayı ifade etmektedir. Bu değişken sınıflandırmasının soruyla ilgisi yoktur.

Türkiye’de enflasyon oranını belirlemek için giyim, gıda, ulaşım, barınma fiyatlarının bir senede değişim oranlarının ortaya dökülmesi veri kavramına örnektir. 2000 yılındaki enflasyon oranının Türkiye İstatistik Kurumu’ndan elde edilmesi ikincil veri kavramına örnek gösterilebilir. Enflasyon sepetindeki ürünlerin verilerinin bütüne yansıtılıp enflasyon oranının bulunması da bulgudur. Elde edilen %10 enflasyon oranının, Türkiye koşullarında değerlendirilmesi soyutlamadır. 2017 yılındaki enflasyon oranının bizzat araştırmacı tarafından elde edilmesi ise ikincil veri kavramına örnektir.

Bilim; (en genel haliyle) olgular arasındaki neden-sonuç ilişkilerinin yapısını çözümlemeye yarar. Neden ve sonuç arasındaki yapısal ilişkiyi çözümlediğimiz zaman; nedenleri değiştirerek (manipüle ederek), sonuçları daha istendik hale getirebiliriz. Buna göre neden sonuç ilişkisi kurulan ve karşılıklı etkileşim durum ve düzeyleri incelenen olgulara “değişken” denir.

Araştırma genel itibariyle bakıldığında pahalıdır ama göreceli olarak karşılaştırıldığında nitel yöntemlerle (odak grup, derinlemesine görüşme gibi) toplanan veriler nicel yöntemlerle (anket, gözlem, deney gibi) toplanan verilere göre daha ucuzdur. İlk iki seçenekte verilen yüz yüze anket ve ilk elden toplanan veriler diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında ucuz değil tam tersine maliyetlidirler. Son iki örnekte ise olasılıksız örnekleme ve tahmin edileceği gibi internet diğerlerine göre çok daha ucuz yöntemlerdir.

Biçimsel olmayan keşfedici araştırma dışında verilen kaynaklarda bilgiler hazır durumdadır. Elde edilmesi görece kolaydır ve ikinci elden toplanan veriler kategorisinde ele alınır. Biçimsel olmayan keşfedici araştırmalar ise içsel ve dışsal ikincil veriler olarak adlandırılır.

Genel araştırma sürecinin başında durum analizi ve problem tanımı yapılır. Bu işlemler yapılmazsa diğer aşamalar sağlıklı olmayacak hatta yapılamayacaktır.

Sayısal fotoğraf makinesi, aynı bir bilgisayar gibi yazılım kullanan bir donanımdır. Sarf malzemeleri genellikle tekrar kullanılamayacakları için donanım sayılmazlar. Diğer seçeneklerde verilen ödemeler bir aygıt veya bir cihaz olarak ele alınamaz.

Personel maliyetleri birçok araştırma projesinin toplam maliyetinin en büyük kısmını oluşturur. Proje büyüdükçe çalışan kişi sayısı artacak ve özelikle uzman kişilere gerek duyulacaktır. Bu anlamda doğru kişileri bulmak hem maliyetli hem de zor bir iştir.

Ülkemizde araştırmalara fon sağlayan üç ana kaynak bulunmaktadır. Bunlar üniversitelerin bilimsel araştırma fonları, TÜBİTAK fonları ve Avrupa Birliği fonlarıdır. Diğer seçenekler doğrudan kendileriyle ilişkili araştırmalara destekleyici (sponsor) olmak dışında fon sağlamazlar.

Ülkemizde üniversiteler akademisyenlerin bilimsel araştırma projelerine destek sağlamaktadırlar. Kısa adıyla BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri), yükseköğretim kurumlarındaki bilimsel araştırmaların desteklenmesi amacıyla geliştirilmiş bir uygulamadır. Bu uygulama Yüksek Öğretim Kurumu’nun yürürlüğe aldığı Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik uyarınca gerçekleştirilmektedir.

Hızlı Destek Programı, üniversitelerde, araştırma hastanelerinde ve araştırma enstitülerinde yürütülecek acil, kısa süreli, küçük bütçeli araştırma ve geliştirme projelerine destek sağlamaya yönelik bir programdır.

Çerçeve Programları (ÇP) çok yıllı programlar olup, ilki 1984 yılında başlamıştır.

AB’nin Mart 2000’de yapılan Zirve Toplantısı’nda belirtilen ve Lizbon Stratejisi olarak adlandırılan strateji kapsamında, AB’nin “dünyanın en dinamik rekabetçi bilgi temelli ekonomisi” olması hedeflenmiştir.

Soruda yer alan seçeneklerin tamamı bir araştırmada bütçelenmesi veya maliyetlendirilmesi gereken unsurlara örnektir.

Yukarıdaki seçeneklerde belirtilen fonların tamamı Türkiye’deki bilimsel araştırmalara destek vermektedir.

Türkiye’de yüksek öğretim kurumlarındaki bilimsel araştırmaların desteklenmesi amacıyla geliştirilen uygulama BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri)’dır.

Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme, Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Destek Programı ve Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı TÜBİTAK’ın akademik Ar-Ge destekleri kapsamında yer almaktadır.

BAP fonları üniversitelerdeki akademisyenlerin bilimsel araştırmalarına destek sağlamaktadır ve hem yüksek lisans hem de doktora seviyesindeki araştırmacılara fon vermektedir. Dolayısıyla I seçeneği hatalı, diğer seçenekler ise doğrudur.

Hızlı Destek Programı TÜBİTAK’ın Akademik Ar-Ge destekleri kapsamındadır ve A şıkkında tanımı verilmiştir. Diğer seçenekler ise bu programa ait özellikler değildir.