İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 5

Değişkenler gözlenirken, değişkenlerin değişim durumları kaydedilir ve bağımsız değişkendeki değişimin bağımlı değişkende yarattığı değişim düzeyi belirlenir. Bilimsel araştırmalarda, bağımsız değişkende gözlenen her bir düzey için, bağımlı değişkendeki düzey gözlenmekte, dolayısıyla bağımsız değişkenin bağımlı değişkeni etkileme düzeyi ölçülmektedir. Bu “gözlenen olgulardaki değişimin ölçümlenmesi” olarak açıklanır.

Bir araştırmaya başlarken; araştırmacının, araştırdığı konuyla ilgili geçmişte yapılmış çalışmaları bilmesi gerekir. Bu; araştırmacının kavrayışının gelişmesi, neyi, hangi kapsamda ve nasıl araştıracağını belirlemesi için bir zorunluluktur. Bunun için de araştırmacı literatür taraması yapar, İnternet veri tabanlarından ve basılı kaynaklardan materyal toplar.

Bilimsel bir araştırmada amaç; araştırmaya imkan tanıyacak kadar geniş ancak, belirgin bir alanda sonuç belirtmeyi mümkün kılacak kadar dar olmalıdır.

Olguların kendi yapısına ve diğer olgularla gösterdiği neden sonuç ilişkilerinin “niteliğine yönelik” tekil gözlemlerden hareketle genelleyici olgusal yargılara (tüm’e) ulaşmaya “tümevarım” denir.

Tümevarım yaklaşımında “teorik / olgusal genelleme” hedeflenir. Tümevarım yaklaşımıyla yapılan keşifsel ve kavramsallaştırmaya yönelik çalışmalar bizi teorilere götürür.

Bilimsel araştırmanın sınırlılıkları gelecek araştırmalarda ne yapılması ve ne yapılmaması konularında bilgilendirici öneriler olarak araştırma raporunda açıklanır. Araştırmacı, araştırma sırasında karşılaştığı sorun ya da sorunlarla ilgili olarak, sınırlılığının ne olduğunu, neden kaynaklandığını, aşmak için neler yaptığını ve neden aşılamadığını raporunda belirtir. Bu rapor konu üzerinde yapılacak sonraki araştırmalar için bir yol gösterici durumunda olacaktır.

“Nesnellik”; bulguların tekrarlı sınamalarda aynı sonuca işaret etmesi durumudur. Sosyal bilimlerde nesnellik argümanı sağlamanın yolu; öznel bakış açılarına sahip farklı araştırmacıların, belirli sistematik gözlem teknikleri yoluyla aynı sonuca ulaşabilmeleridir.

Diğer şıklarda belirtilen bilim dalları iletişim araştırmalarında etkileşimli bir şekilde kullanılırken, pedagojinin bu anlamda bir yardımı ve alakası yoktur.

Yapılan tanımın doğru cevabı reklamdır.

Bir ürüne isim verilmesi 3 aşamadan oluşmaktadır: - İhtiyacın tanımlanması - Olası isimlerin belirlenmesi - Belirlenen isimlerin test edilmesi

Ön-test araştırmaları, ürün ya da hizmetin örneğin bir reklam materyalinin (TV, Radyo, Basın, Açıkhava vb.) ya da reklam kampanyasının hedef kitlenin tamamının karşısına çıkmadan önceki süreçte gerçekleştirilen araştırmalardır. Bu araştırmalarda niteliksel yöntem kullanılacaksa genellikle fokus (odak) grup tekniği tercih edilir. Böylece hedef kitlenin beklentilerini, beğendikleri ve beğenmedikleri yönler, derinlemesine inceleme fırsatı yakalanmış olur. Eğer niceliksel araştırma yöntemleri kullanılacaksa bu durumda da firma ya da ürün ihtiyacına göre hazırlanan testler kullanılır. Bir deney ortamında ürünün reklamı ya da materyali gerçeğine uygun bir şekilde hazırlanarak hedef kitleden insanlar ile buluşturulur. Onların düşünceleri irdelenir. Bu çalışmalar farklı ürün tasarımları ya da farklı alternatif reklam örneği şeklinde hazırlanabilir. Deneklere farklı ürünler ya da reklam alternatifleri sunulur

Kontrol altına alabileceğimiz tepkiler Göz İzleme (Eye Tracking) yöntemi ile incelenir. Kontrol altına alamayacağımız tepkiler ise Galvanik Deri Tepkisi (Galvanic Skin Response), Beyin Dalgaları Analizi (Brain-Wave Analysis), Ses tonu analizi (Voice pitch analysis) ile ölçülür.

İletişim araştırmalarının tarihini değerlendirirken temel alınabilecek ölçütlerden biri, iletişim teknolojilerinin evrimi olabilir çünkü iletişimin tarihi büyük ölçüde iletişime aracılık eden ortamların tarihidir. Nitekim ilk çağda mağara duvarlarına yapılan resimler, yerel nitelik taşıyan deneyimleri öteki insanlara aktarmanın önemli bir aracı olmuştur. Sümerlerin tablet yazıları ve Mısırlıların papirüsü ise sınırları genişleyen toplum yaşamında önemli bir gelişme sağlamıştır. Daha sonraki dönemlerde de matbaanın ağırlıklı bir etkisinin olduğu bilinmektedir. Günümüzde yeni iletişim teknolojilerinin toplumu nasıl dönüştürdüğü tartışılırken taş tablet, deri, papirüs, kâğıt, telefon, gazete, radyo, televizyon, bilgisayar ve İnternet gibi iletişim araçlarının kullanımı ve etkileri iletişim araştırmalarına yön vermiştir. Bu araçların insan davranışlarıyla etkileşimi, iletişim araştırmalarının önemli inceleme konularından birisi olmuştur. Son yüzyıl boyunca yaklaşık her on yılda yeni bir iletişim ortamının başatlık kazandığı düşünüldüğünde, iletişim araştırmalarını değerlendirirken bu teknolojilerin gelişimini dikkate almak bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Nerone’a (2006) göre, iletişim alanı her zaman geleceğe vurgu yapmıştır çünkü bu alan özünde yeni teknolojiler ve kültürel biçimlerle anlamlı bir etkileşim sağlayabilme gereksiniminden doğmuştur.

İlk iletişim araştırmalarının 19. yüzyılın ikinci yarısında başlaması rastlantısal bir olay değildir. On dokuzuncu yüzyıl maddi refahın yükseldiği bir dönem olup yeni teknolojiler ve gelişen sanayi, toplumsal yaşamı yönlendiren temel etmen olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu etkiler sonucunda köylü/çiftçi toplumundan kentli/işçi toplumuna geçiş yaşanmıştır. Toffler’in (1981) birinci dalga olarak söz ettiği tarım devriminden ikinci dalga olan sanayi devrimine geçiş sürecinde insanlardaki ve yaşamdaki büyük değişim şok olarak adlandırılmaktadır. Drucker (1992) bu dönemi betimlerken 19. yüzyıldaki yenilik hareketlerinin çoğunun 1865-1914 arasındaki 50 yıllık dönemde gerçekleştiğini ve yılda neredeyse bir önemli buluş, icat, keşif ya da yeni kurum olduğunu belirtmektedir. Gazete, telefon ve telgraf gibi kitle iletişim araçları da belirtilen süreçte bulunmuş ve geliştirilmiştir. Hızlı bir değişim çağı olan 19. yüzyılda yaşanan nicel değişimler, özünde pazarın gelişmesine ve ekonomik emperyalizmin yayılmasına neden olmuştur. Kuşkusuz, malların dolaşımı ve sermayenin yeniden üretimi sürecinde teknolojinin gelişimi tek başına toplumu dönüştüren bir güç olarak kabul edilmemelidir. Sanayi toplumuna geçişle birlikte yeni iletişim araçlarının da gelişimi, toplumsal yaşamın ve bireylerin beklentilerinin değişimini beraberinde getirmiştir. Bürokrasinin artması ve ağır çalışma koşulları bu sürecin getirdiği olumsuzluklar olmuştur. Şehirlere göç hızlanmıştır. Üretim araçlarına sahip olanlar güçlendikçe ve çalışanların yaşam koşulları ağırlaştıkça sınıf çatışmaları gibi toplumsal sorunlar artmaya başlamıştır. On dokuzuncu yüzyıl sonlarında yaygınlaşan gazete ve dergiler ile yirminci yüzyıl başında gelişmeye başlayan film ve benzeri teknolojilere dayalı kitle yayıncılığı toplumsal değişimle etkileşerek iletişim araştırmalarına farklı boyutlar kazandırmıştır.

1939 yılında Marshall tarafından düzenlenen ve savaş dönemindeki iletişim çalışmalarının yönünü belirleyen "İletişim Semineri" isimli etkinlik, propaganda çözümlemesini konu almıştır.Bu seminer, nazi propagandasından korunmayı ve halkın moralinin yükseltilmesini amaçlamıştır. Seminer aracılığıyla devletin propaganda kampanyasının yönü belirlenmiştir.

İletişimde doğal olarak kabul edilen doğrusal ve tek yönlü etki mekanizmasının anlatıldığı, ilk iletişim kuramı olarak bilinen "Doğrusal Model", Lasswell tarafından oluşturulmuştur. "Kim, kime, hangi kanalla, hangi etki için, neyi iletir?” şeklinde formüle edilmiştir.

Lasswell, "hipodermik iğne" kavramını; medyanın izleyiciler üzerinde kısa sürede çok güçlü etki yarattığı görüşünü, anlatmak için kullanmıştır.

Frankfurt Okulu Weil tarafından 1923 yılında Almanya’da kurulmuştur. Okul, başlangıçta ekonomi politik alanında disiplinlerarası çalışmalar yapmayı amaçlamış olsa da özellikle 1931 yılından itibaren Horkheimer’in önderliğinde felsefe, kültür ve medya alanına yönelmiştir. Felsefeci olan Marcuse 1932 yılında, disiplinlerarası çalışan Adorno ise 1939 yılında okula katılmıştır 1933 yılında Hitler’in egemenliğinin güçlenmesi ile Frankfurt Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü üyeleri Amerika’ya giderek New York’a yerleşmişlerdir. 1949 yılında Horkheimer Frankfurt’a geri dönmüştür. Frankfurt Okulu’nda 1930-1950 arasında Horkheimer, 1950-1970 döneminde Adorno ve Marcuse, 1970’den sonra da ağırlıklı olarak Habermas’ın görüşlerinin etkili olduğu görülmektedir (Erdoğan & Alemdar, 2006).

Habermas (1962) Kamusallığın Yapısal Dönüşümü isimli kitabıyla eleştirel yaklaşımda yeni bir bakış açısı getirmiştir. Habermas bilim ve teknolojinin bireysel bilincin gelişimine olumsuz yönde etkide bulunduğunu ve toplumsal ilerlemenin ancak çarpıtılmamış iletişimle sağlanacağını belirtmektedir. Buna göre, İngiltere ve Fransa’da erken kapitalizmin geliştiği dönemde yaratılan tartışma ortamı yok olmuş, kamusal alan feodalleşmiştir. Toplumsal ilerlemenin ancak tartışmalı konularda tüm katılımcıların eşit ve özgür bilgiye erişim olanağının olduğu, sorunların anlaşılıp uzlaşmayla çözüldüğü ve kamuoyunun demokratik olarak biçimlendiği bir kamusal alanın yeniden yaratılmasıyla olası olduğunu savunmaktadır (Habermas, 2003; Timisi, 2003). Bu yaklaşım, İletişimsel Eylem Kuramı olarak da adlandırılmaktadır.

Anadolu Üniversitesi bünyesinde ayrıca 1993 yılında İletişim Bilimleri Enstitüsü adıyla bir enstitü kurulmuştur. Bu enstitü, Türkiye’de kendi alanında ilk ve tek enstitü olma özelliğini korumaktadır. Söz konusu enstitünün amaçları arasında iletişim bilimleri alanında lisansüstü düzeyde eğitim vermek, alana akademisyen yetiştirmek, özgün araştırmalar yapmak, projeler yürütmek, danışmanlık hizmetleri sunmak ve bilimsel yayınlar yapmak bulunmaktadır. Enstitü uzunca bir sessizlik döneminin ardından son birkaç yıldır etkin olmaya başlamıştır. Bu bağlamda Türkiye’deki iletişim araştırmalarını ve alandaki öğretim üyelerini kapsayan ulusal ölçekli bir veri tabanı hazırlanarak tüm iletişim bilimcilerin hizmetine sunulmuştur. Mart 2012 tarihi itibariyle söz konusu veri tabanında 1340 yüksek lisans tezi, 486 doktora tezi ve 333 öğretim üyesine ilişkin bilgi bulunmaktadır. Bazı bilgilerin eksik olduğu da düşünülürse eldeki tez verilerinden hareketle bile Türkiye’de çok sayıda iletişim araştırması yapıldığını ve alanın önemli sayılabilecek bir derinlik kazandığını söylemek olanaklıdır.