İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 30

Yanıt D'dir. Matbaadır.

Yanıt C'dir. Kullanımlar ve Doyumlar Kuramıdır.

Tarihsel bakış açısı; toplumsal bağlamı, yani iletişim araştırmalarının yapıldığı dönemdeki toplumsal değişimleri dikkate almayı gerektirmektedir. İletişim araştırmalarını tarihsel süreçte değerlendirme, ilgili dönemlerdeki öteki önemli değişkenleri de göz önünde bulundurarak bütünsel bir bakış açısı geliştirmeyi zorunlu kılmaktadır.

Göstergebilim yaklaşımında ise anlamların üretimi ve değişiminin anlaşılması amaçlanmaktadır. İletilerin insanlarla ve kültürle nasıl etkileştiğini araştıran bu yöntem, genellikle dilbilim ve güzel sanatlar alanlarından beslenmektedir (Fiske, 2003).

On sekizinci yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan “aydınlanma felsefesi” ile bireyin aklına verilen önem yeniden bilimsel çalışmaların başlamasına zemin oluşturmuştur. Burada insanların değerlendirmelerini kendi akıllarıyla yapması ya da yaşamlarını bilgiyle aydınlatması önemli görülmüştür. Bunun yansıması olarak siyaset, din, hukuk ve eğitim gibi toplumsal kurumların öncelikle aklın eleştirisinden/süzgecinden geçirilerek yeniden düzenlenmesi görüşü baskın olmaya başlamıştır.

Erken dönemdeki iletişim çalışmaları, retorik başlığı altında sınıflandırılabilir (Güzel, 2003). Retorik sözcüğü Yunanca kökenli olup hitabet ya da söylev anlamındadır. “Güzel söz söyleme” ya da “etkili konuşma” sanatı olarak da adlandırılabilir. İnsanları ikna etmek için dilin kullanımına ilişkin olarak sofist düşünürler ve Aristoteles tarafından M.Ö. 500’lü yıllarda yapılan çalışmalar genellikle ilk iletişim araştırmaları olarak kabul edilmektedir.

Etki araştırmalarının ve nicel çalışmaların sürdüğü dönemde karşıt ve yeni bir paradigma da taraftar toplamaya ve güçlenmeye başlamıştır. Eleştirel Kuram adı verilen ve bir anlamda kapitalist sistemin eleştirisi niteliğinde olan bu yeni paradigma, Frankfurt Okulu’nun görüşlerine dayanmaktadır. Frankfurt Okulu bünyesinde oluşturulan görüşlerin kökeninde 1917 Sovyet Devrimi’nin Avrupa’da bir türlü yayılamamasının yarattığı hayal kırıklığı, faşizmin yükselmesi, İkinci Dünya Savaşı sonrasında batı kapitalizminin elde ettiği başarı ve yeni koşulların yarattığı ideolojik değişimler vardır (Erdoğan & Alemdar, 2006). Eleştirel kuramın iletişim çalışmaları açısından önemi bireyi edilgen gören, bireyin yabancılaştığı, şeyleştiği, sahte bir bilincin yaratıldığı, bilimin halka değil sermaye sahiplerine hizmet ettiği geleneksel kuramın karşısında olmasıdır. Sonraki dönemlerde gelişen yapısalcılık, ekonomi politik ve kültürel çalışmalar da eleştirel yaklaşımın temel bileşenleri olmuştur.

İletişime konu olan olay ve olgulara ilişkin kapsamın çizilmesi ve konuların bilimsel yaklaşımla  incelenmesinin tarihi çok gerilere gitmez. Her ne kadar geçmiş yüzyıllarda iletişim konularında sınırlı incelemeler yapılsa da iletişim araştırmaları büyük ölçüde yirminci yüzyılda bilimsel bir kimlik kazanmıştır. Bu nedenle doğru yanıt d şıkkıdır.

Anlamların üretimi ve değişimin anlaşılmasının amaçlanması göstergebilim yaklaşımı ile ilişkilendirilir. Bu nedenle doğru yanıt c şıkkıdır.

1960’larda İngiliz Kültürel İncelemeler Yaklaşımı (Birmingham Çağdaş Kültürel İncelemeler Çalışmaları) dil ve kültürü incelemek amacıyla Hoggart tarafından kurulmuş, Hall’ın yöneticiliğinde geniş kitlelerin ilgisini çekmiştir. İlk dönemlerde Althusser ve Gramsci’nin ideoloji ve hegemonya konusundaki görüşlerini destekleyen okul, 1980’lerde post-yapısalcı ve post-modern çalışmalara ağırlık vermiştir. Hoggart, kültür ve ideolojinin tam olarak anlaşılmasının ancak popüler kültür ürünlerinin çözümlenmesinde yattığını belirmektedir.

18. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkan aydınlanma felsefesi ile bireyin aklına verilen önem yeniden bilimsel çalışmaların başlamasına zemin oluşturmuştur. Bu nedenle doğru yanıt c şıkkıdır.

Habermas (1962) Kamusallığın Yapısal Dönüşümü isimli kitabıyla eleştirel yaklaşımda yeni bir bakış açısı getirmiştir. Habermas bilim ve teknolojinin bireysel bilincin gelişimine olumsuz yönde etkide bulunduğunu ve toplumsal ilerlemenin ancak çarpıtılmamış iletişimle sağlanacağını belirtmektedir. Buna göre, İngiltere ve Fransa’da erken kapitalizmin geliştiği dönemde yaratılan tartışma ortamı yok olmuş, kamusal alan feodalleşmiştir. Toplumsal ilerlemenin ancak tartışmalı konularda tüm katılımcıların eşit ve özgür bilgiye erişim olanağının olduğu, sorunların anlaşılıp uzlaşmayla çözüldüğü ve kamuoyunun demokratik olarak biçimlendiği bir kamusal alanın yeniden yaratılmasıyla olası olduğunu savunmaktadır

İletişimde ideolojinin yeri ve rolü üzerinden çalışan yazarlardan Chomsky ve Herman da Medya Propoganda Modeli olarak bilinen kavramsallaştırmayı önermişlerdir. Modelde medyanın içinde bulunduğu toplumsal yapının çözümlemesi yapılmadan ve sahiplik-mülkiyet ilişkileri incelenmeden iletişim ve kültür endüstrilerinin tam olarak anlaşılamayacağı ileri sürülmektedir çünkü medya sürekli olarak egemen değerlerin, devlet politikasının, iktidar ilişkilerinin, sermayenin ve tüketim kültürünün propagandasını yapmaktadır.

Atropolojik dönem sofistlerinden Protagoras (M.Ö. 5. Yüzyıl) "İnsan her şeyin ilacıdır" diyerek iletişim ve psikolojideki en önemli kavramlardan biri olan öznellik kavramını ortay atmıştır. Bu nedenle doğru yanıt b şıkkıdır.

15. yüzyılda Gutenberg tarafından matbaanın bulunması iletişim araştırmaları tarihindeki dönüm noktalarından biridir. Bu nedenle doğru yanıt d şıkkıdır.

Türkiye’de ilk özel gazetecilik okulu 1948 yılında açılan İstanbul Özel Gazetecilik Okulu olarak bilinir. Hemen ardından 1949’da iki yıllık eğitim vermek üzere İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü kurulmuş ve ilk öğrencilerini 1950 yılında kabul etmiştir. Sonraki yıllarda bu okul eğitim süresi artırılarak İstanbul Üniversitesi Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksek Okulu olarak isimlendirilmiştir. Gazetecilik dışındaki öteki alanlarda duyulan eksiklik üzerine Ankara Gazeteciler Cemiyeti daha genel anlamda iletişimi kapsayan eğitim gereğini ortaya koymuştur. 1962 yılında başlayan çalışmalar sonucunda 1964 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın Yayın Yüksek Okulu kurulmuştur. Basın, Halkla İlişkiler ve Radyo-Televizyon olmak üzere iletişimin üç alanında eğitime 1965’te başlanmıştır.

Lasswell'in kuramı olarak bilinen "Doğrusal Model" bağımsız değişkenlerin birbirinden ayrışmasıyla sonuç göstergesi olarak kabul edilen bağımlı değişkenlerde farklılıklar yaşanması nedeniyle günümüze kadar sıklıkla nicel araştırmalarda kullanılmıştır. bu nedenle doğru yanıt a şıkkıdır.

Barthes anlamlandırma sürecinde düz anlam/yan anlam sınıflaması yapmıştır. Mitler ve simgelerin anlamlandırmadaki yerinin ortaya konulmasıyla iletişim çalışmalarında göstergebilim yöntemi gelişmiştir. Bu nedenle doğru yanıt c şıkkıdır.

Gramsci hegemonya kavramıyla ideolojinin sürekli bir mücadele olduğunu ve çoğunluğun rızasının ikna yoluyla sürekli yeniden kazanılması gerektiğini öne sürer. Bu nedenle doğru yanıt d şıkkıdır.