İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 18

Günümüzde yeni iletişim teknolojilerinin toplumu nasıl dönüştürdüğü tartışılırken taş tablet, deri, papirüs, kâğıt, telefon, gazete, radyo, televizyon,
bilgisayar ve İnternet gibi iletişim araçlarının kullanımı ve etkileri iletişim araştırmalarına yön vermiştir.

World Wide Web (Internet) 1991 yılında kullanılmaya başlanmıştır.

İletişime ilişkin ilk çalışmaların Sümerler’den başlatılması yerinde olacaktır.

Retoriğin Ethos, Pathos ve Logos boyutları iletişimin temel öğeleri olan kaynak, alıcı ve kanal gibi
kavramların o dönemde çözümlendiğini göstermektedir. Ethos kaynağın güvenirliği ve karakterini,
pathos hedef kitle açısından çekicilik ve erdemi, logos ise aklı ve mantığı temsil etmektedir. Ethos; sesin
kullanımı, jestler, mimikler ve göz temasıyla dinleyicinin iyi tanımlanması ve çözümlenmesi yoluyla ikna
edilmesini kapsar.

Hipodermik iğne, medyanın izleyiciler üzerinde kısa sürede çok güçlü etki yarattığı görüşünü anlatmaktadır. Bu bağlamda Lasswell tarafından iletişim işlevleri şu başlıklar altında sınıflandırılmıştır: (1) çevrenin gözetim altında tutulması; (2) toplumun değişik kesimleri ve çevreye verilen tepki arasındaki karşılıklı ilişki; (3) toplumsal mirasın kuşaklar arasında aktarılması (aktaran: Yaylagül, 2006, s.39). Bu anlayışta iletişim, kitleleri kontrol altında tutmak ve yönlendirmek için bir araç olarak görülmektedir. Birey genellikle bu süreçte edilgen olup etkide bulunulan bir nesne konumundadır.

Frankfurt Okulu Weil tarafından 1923 yılında Almanya’da kurulmuştur. Okul, başlangıçta ekonomi politik alanında disiplinlerarası çalışmalar yapmayı amaçlamış olsa da özellikle 1931 yılından itibaren Horkheimer’in önderliğinde felsefe, kültür ve medya alanına yönelmiştir. Felsefeci olan Marcuse 1932 yılında, disiplinlerarası çalışan Adorno ise 1939 yılında okula katılmıştır 1933 yılında Hitler’in egemenliğinin güçlenmesi ile Frankfurt Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü üyeleri Amerika’ya giderek New York’a yerleşmişlerdir. 1949 yılında Horkheimer Frankfurt’a geri dönmüştür. Frankfurt Okulu’nda 1930-1950 arasında Horkheimer, 1950-1970 döneminde Adorno ve Marcuse, 1970’den sonra da ağırlıklı olarak Habermas’ın görüşlerinin etkili olduğu görülmektedir.

Festinger’in 1957 tarihli Bilişsel Uyum Kuramı, bireylerin tutumları, inançları, değerleri ve çevre arasında tutarlılık aradığını ve herhangi bir tutarsızlık olduğunda bunu azaltmaya yönelik bilişsel bir çabaya gireceğini savunmaktadır. Buna göre, birey uyumsuzluk durumunda ya davranışlarını ya da düşüncelerini değiştirecektir; ayrıca tutarsız iletileri reddetme, kendi davranışlarını/düşüncelerini değiştirerek iletiyle uyumlu hale getirme ya da iletiyi önemsizleştirme yöntemlerini izleyerek denge konumuna dönmeye çalışabilir.

Yapısalcılık, göstergebilimsel yöntemle ilişkili olup anlamın kültür aracılığıyla üretildiğini, inançların ve öznel deneyimlerin gerçeğin bir parçası olduğunu savunan bir yaklaşımdır. Görgül yöntemlerdeki nihai ve tek bir doğrunun olduğu, anlamın hazır bir şekilde bulunduğu ve doğanın saf kategorilerden
oluştuğu anlayışına karşı çıkmaktadır. Başka bir deyişle, pozitivist yöntem reddedilmekte ve içinde bireyin deneyimlerini barındıran nitel yaklaşımlar önem kazanmaktadır.

Türkiye’de ilk özel gazetecilik okulu 1948 yılında açılan İstanbul Özel Gazetecilik Okulu olarak bilinir.

Türk iletişim araştırmaları açısından ilk çalışmalardan birisi Ahmet Emin Yalman’ın 1914 yılında ABD’de Columbia Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi’nde yaptığı ve basındaki bilgilere dayalı olarak modern Türkiye’nin gelişimini inceleyen (Özgün adı: The Development of Modern Turkey as Measured by its Press) doktora tezidir.

Bilimsel bilginin en temel ayırt edici niteliksel özelliği “gözlenebilir olgularla ilgili” olmasıdır.

Neden ve nasıl sorularıyla yönlenen araştırmalardaki amaç, olgular arasındaki ilişkinin yapısını “keşfetmek”tir.

Bir araştırmacı, yaptığı araştırmanın sınırlarını net olarak belirlemeden; uygun literatür taraması yapamaz, doğru şekilde gözlem yapıp veri toplayamaz, bulguları yorumlayamaz ve bilimsel bilgi birikimine katkı yapacak soyutlamayı gerçekleştiremez.

Yöntem bölümünün araştırma amaçlarına uygun desenlenmesi bilimsel araştırmanın bulgularının “geçerlilik” argümanını sağlaması açısından önemlidir.

Olguların kendi yapısına ve diğer olgularla gösterdiği neden sonuç ilişkilerinin “niteliğine yönelik” tekil gözlemlerden hareketle genelleyici olgusal yargılara (tüm’e) ulaşmaya “tümevarım” denir.

Tümevarım yoluyla ne olduğu ve nasıl oluştuğu “keşfedilen” olgular ve olgular arası ilişkilerin
doğruluğu, tümdengelim yaklaşımıyla “sınanır”.

Tüm mevcut ve olası koşulları gözeterek, bu koşullar dahilinde geçerlilik
ve güvenilirlikten ödün vermeyecek tasarımı yapabilmek, bilim adamı olma yetkinliğinin göstergelerinden biridir

"Bütün kediler bıyıklıdır" önermesi teorik bir genellemedir.

Örneğin teorik genelleme olmaksızın “bütün elmalar düşer” gibi bir önermede bulunmak imkânsız olurdu. “Bütün elmalar düşer” gibi bir önermeye tümdengelimci yaklaşımla ulaşabilmek için, dünyadaki toplam elma ağacı sayısını bilmek, bunların coğrafi dağılımını bilmek, buna göre bir örneklem yapısı belirlemek ve elmaların düşüşünü gözlemlemek gerekirdi. Oysa
teorik genelleme amacını taşıyan tümevarımcı yaklaşımla, düşme durumunun (kütle çekim) niteliksel özelliği ortaya konmakta ve “hangi hacim ve ağırlıktaki kütlelerin, hangi koşulda, hangi hacim ve ağırlıktaki kütleleri çekebileceği” genellenmektedir. Bu genelleme yaklaşımında elmaların veya düşmekte
olan diğer objelerin “düşüşlerini gözlemlemeye” gerek yoktur.

Nesnel ifadesi en genel haliyle “düşünceden bağımsız olan” demektir.