İLERİ PROGRAMLAMA

Java programlama dilinde, kullanıcı arayüzü geliştirmek için sırasıyla AWT, Swing ve JavaFX isimli kütüphaneler ortaya çıkmıştır. AWT kütüphanesi, zaman içinde yerini bir takım kendi eksiklerinin revize edilmesi sonucu oluşturulan Swing kütüphanesine terk etmiştir. Bu ünitede anlatılacak JavaFX ise programcıların daha hızlı ve etkili şekilde kullanıcı arayüzü oluşturmaları adına sonradan inşa edilen bir Java kütüphanesidir. JavaFX kullanımının iki farklı şekilde yapılabilmesi mümkündür. Bunlardan ilki, arayüz görünümü oluşturmak için tamamen Java program kodlarının kullanıldığı durumdur. İkincisi ise FXML dediğimiz başka bir dosya yapısının bu sürece dâhil edilmesiyle kullanıcı arayüzünün ayrı bir dosya içerisinde oluşturulmasıdır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. JavaFX temellerine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

JavaFX kullanımının iki farklı şekilde yapılabilmesi mümkündür. Bunlardan ilki, arayüz görünümü oluşturmak için tamamen Java program kodlarının kullanıldığı durumdur. İkincisi ise FXML dediğimiz başka bir dosya yapısının bu sürece dâhil edilmesiyle kullanıcı arayüzünün ayrı bir dosya içerisinde oluşturulmasıdır. Bu ünitede, JavaFX uygulamaları yazmak için tamamen Java program kodlarının kullanıldığı yöntem üzerinde duracağız. Kullanıcı arayüzü oluşturmada kullanılan kütüphaneler bir takım arayüz bileşenleri içermelidirler. Aslında bunlar temel seviyede bilgisayar kullanıcılarının da çoğunlukla çeşitli yazılımları kullanırken karşılaştığı ancak hakkında bilgi sahibi olmadığı kavramlardır. Örneğin bir düğme bileşenini ofis yazılımları kullanan birçok kişi görmesine ve kullanmasına rağmen teknik olarak bu konuda bilgi sahibi olmayabilir.

Şimdi de JavaFX uygulamalarının genel akışından bahsedeceğiz. Öncelikli olarak JavaFX uygulaması olacak sınıfın Application sınıfından kalıtım yoluyla türemiş ve start metodunu eziyor olması gerekir. Bahsedilen start metodu Stage sınıfı türünde bir parametre almaktadır. Stage sınıfı, ekranda bir form oluşmasına olanak sağlayacaktır. Birden fazla form oluşturulması söz konusu ise Stage sınıfından istenilen sayıda kullanılması gerekecektir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. JavaFX uygulamalarının genel akışına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

JavaFX uygulamaları kapsamında kullanıcı arayüzü bileşenlerinden örnekler şunlardır:

Java Sınıfı

İsim

Button

Düğme

CheckBox

İşaret kutusu

ComboBox

Açılır kutu

Label

Etiket

ListView

Liste

PasswordField

Şifre alanı

RadioButton

Radyo düğmesi

ScrollBar

Kaydırma çubuğu

TextField

Metin alanı

Bu tablodan da anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Seçeneklerin tümü JavaFX kütüphanesi içerisinde yer alan kullanıcı arayüzü bileşenlerinden örneklerdir.

JavaFX kütüphanesi içerisinde farklı şekilde yerleşimlere olanak sağlayan çeşitli sınıflar bulunmaktadır.

Bileşenlerin yerleşimi ile ilgili sınıf örnekleri şunlardır:

Java sınıfı

İşlevi

Hbox

Bileşenlere tek bir satırda yatay olarak yerleşim sağlar.

VBox

Bileşenlere tek bir sütunda dikey olarak yerleşim sağlar.

BorderPane

Bileşenlere üst, alt, sağ, sol, merkez şeklinde yerleşim sağlar.

GridPane

Bileşenlere ızgara şeklinde bir yerleşim sağlar.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. JavaFX kütüphanesi içerisinde farklı şekilde yerleşimlere olanak sağlayan sınıflara ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

JavaFX kütüphanesi içerisinde yer alan kullanıcı arayüzü bileşenlerinden örnekler şunlardır:

Java Sınıfı

İsim

Button

Düğme

CheckBox

İşaret kutusu

ComboBox

Açılır kutu

Label

Etiket

ListField

Liste

PasswordField

Şifre alanı

RadioButton

Radyo düğmesi

ScrollBar

Kaydırma çubuğu

TextField

Metin alanı

MenuBar

Menü çubuğu

ProgressBar

İlerleme çubuğu

ToolBar

Araç çubuğu

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Seçeneklerin tümü JavaFX kütüphanesi içerisinde yer alan kullanıcı arayüzü bileşenlerinden örneklerdir.

Bir önceki başlıkta JavaFX ile kullanıcı arayüzü oluşturulması için kullanılan Java sınıflarında bahsettik. Bu bölümde ise farklı bileşenler kullanılarak oluşturulan çeşitli örnekleri inceleyeceğiz. Aşağıda ArayuzUygulama2 isimli sınıfa ait Java kodları bulunmaktadır. Bu sınıf içerisinde etiket, metin alani, sifre alani ve dugme bileşenleri kullanılmaktadır. Stage sınıfı kullanılarak ekranda bir form oluşturulmaktadır. Bileşenlerin yerleşimi için bu örnekte GridPane sınıfı kullanılmaktadır. GridPane içerisindeki yerleşimin planlanması için setConstraints isimli metot mevcuttur. Bu metot sırasıyla bileşen adı, sütun ve satır indeksleri parametre olarak almaktadır. Java programlama dilinde indeks deyimleri 0’dan başlamakta olduğundan “1,2” ile belirtilen indeks 2. sütun ve 3. satırı ifade etmektedir. Sırasıyla bileşenler oluşturulmuş, GridPane türündeki nesnenin içerisine eklenmiş ve GridPane türündeki nesne de Scene türündeki nesneyle ilişkilendirilmiştir. Bileşenlerin GridPane türündeki nesnenin içerisine eklenmesi için getChildren metodunun sonrasında çağrılan addAll metodu kullanılmaktadır. Son olarak ise Scene türündeki nesnenin Stage türündeki nesne ile ilişkilendirildiğini görmekteyiz.

getChildren: Bu metot, temel anlamda o ana kadar eklenmiş olan bileşenlerin listesini döndürmektedir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir.

JavaFX kütüphanesi düğme, işaret kutusu, açılır kutu, etiket, liste, şifre alanı, radyo düğmesi, kaydırma çubuğu ve metin alanı gibi çeşitli arayüz bileşenlerine sahiptir. Aslında çoğu temel bilgisayar kullanıcısı bu bileşenlerden bazıları ile günlük bilgisayar kullanımlarında karşı karşıya kalmaktadır fakat bu bileşenlerin isimleri ve kullanım amaçları konusunda çok fazla bilgiye sahip değildir. Örneğin bir düğme bileşenini ofis yazılımları kullanan birçok kişi görmesine ve kullanmasına rağmen teknik olarak bu konuda bilgi sahibi olmayabilir. JavaFX uygulamaları yazmak için öncelikli olarak Application sınıfından kalıtım yoluyla türeyen bir sınıf oluşturulması gereklidir. Diğer bir taraftan da bu sınıfın içerisindeki start isimli metodun ezilmesi ve dolayısıyla içeriğinin yeniden tanımlanması gereklidir. Bahsedilen start metodu Stage sınıfı türünde bir parametre almaktadır. Stage sınıfı, ekranda bir form oluşmasına olanak sağlamaktadır. Birden fazla form oluşturulması söz konusu ise Stage sınıfından istenilen sayıda kullanılması gerekecektir. Bunun yanı sıra, bileşenlerin ekranda farklı şekilde yerleşimlerinin sağlanması için JavaFX kütüphanesi içerisinde HBox, VBox, BorderPane, GridPane gibi çeşitli sınıflar bulunmaktadır. Bu sınıflar içerisinden Hbox bileşenlere tek bir satırda yatay olarak yerleşim sağlamaktadır. Diğerleri de farklı yerleşim olanakları sunarak ekran görünümünü çeşitlendirmektedirler. Arayüz oluşturmak tek başına kullanıcı etkileşimi yaratmak için yeterli değildir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. JavaFX uygulamalarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Bileşenlerin ekranda farklı şekilde yerleşimlerinin sağlanması için JavaFX kütüphanesi içerisinde HBox, VBox, BorderPane, GridPane gibi çeşitli sınıflar bulunmaktadır. Bu sınıflar içerisinden Hbox bileşenlere tek bir satırda yatay olarak yerleşim sağlamaktadır. Diğerleri de farklı yerleşim olanakları sunarak ekran görünümünü çeşitlendirmektedirler. Arayüz oluşturmak tek başına kullanıcı etkileşimi yaratmak için yeterli değildir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap A’dır. JavaFX kütüphanesi içerisinde bileşenlere tek bir satırda yatay olarak yerleşim sağlayan sınıf HBox’tır. VBox, bileşenlere tek bir sütunda dikey olarak yerleşim sağlar. BorderPane, bileşenlere üst, alt, sağ, sol, merkez şeklinde yerleşim sağlar. GridPane, bileşenlere ızgara şeklinde bir yerleşim sağlar. ProgressBar ise JavaFX kütüphanesi içerisinde yer alan kullanıcı arayüzü bileşenlerinden biri olan ilerleme çubuğudur.

Olay kelimesini herhangi bir aktivitenin gerçekleşmesi olarak tanımlayabiliriz. Bu durumda, bu aktivitenin gerçekleşmesine sebep olan varlığı da olayın kaynağı olarak adlandırabiliriz. Örneğin bir insanın vazoya çarpıp onu yere düşürmesini ele alalım. Burada vazonun yere düşmesi gerçekleşmiş olan bir olayı ifade eder. Vazoyu yere düşüren insan ise bu olayın kaynağıdır. Nesneye yönelik programlama mantığı ile yazılmış bilgisayar programları da benzer şekilde çalışmaktadır. Fareyi bir düğmenin üzerine getirip tıkladığımızı varsayalım. Burada düğmenin üzerine tıklanması bir olayı ifade etmektedir. Fare ise o olayın kaynağıdır. Bir diğer taraftan da bu olay gerçekleştikten sonra ne yapılması gerektiği tanımlanmış olmalıdır. Bu tanımlamayı da olay yönetimi olarak isimlendireceğiz. Az önceki örnekten yola çıkarsak fare tarafından düğme tıklandığı zaman ekranda bir mesaj görüntülenmesini isteyebiliriz. Bu durumda olay yönetimi ile ekranda bir mesaj görüntülenmesi sağlanacaktır. Bahsettiklerimizin tamamını ise olay güdümlü programlama olarak adlandıracağız.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Olay güdümlü programlamaya ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

setSelectionMode: Bu metodun aldığı parametre SelectionMode.SINGLE olduğunda listenin tek elemanının, SelectionMode.MULTIPLE olduğunda ise listenin birden fazla elemanın seçilmesine izin verilmektedir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap A’dır. Diğer seçeneklerde yer alan terimlerle ilgili açıklamalar şöyledir:

getChildren: Bu metot, temel anlamda o ana kadar eklenmiş olan bileşenlerin listesini döndürmektedir.

addAll:Bileşenlerin GridPane türündeki nesnenin içerisine eklenmesi için getChildren metodunun sonrasında çağrılan addAll metodu kullanılmaktadır.

setConstarints: GridPane içerisindeki yerleşimin planlanması için setConstraints isimli metot mevcuttur. Bu metot sırasıyla bileşen adı, sütun ve satır indeksleri parametre olarak almaktadır.

setTitle: Bu metot stage nesnesinin başlığını belirlemektedir.

JavaFX kütüphanesi içerisinde farklı şekilde yerleşimlere olanak sağlayan çeşitli sınıflar bulunmaktadır. Bu amaca hizmet eden Java sınıfları şunlardır:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap B’dir. BorderPane, bileşenlere üst, alt, sağ, sol, merkez şeklinde yerleşim sağlar.

CheckBox ise JavaFX kütüphanesinde işaret kutusu isimli kullanıcı arayüzü bileşenidir.

Java programlama dilinde, kullanıcı arayüzü
geliştirmek için sırasıyla AWT, Swing ve JavaFX
isimli kütüphaneler ortaya çıkmıştır.

JavaFX kullanımının iki farklı şekilde yapılabilmesi mümkündür. Bunlardan ilki, arayüz görünümü oluşturmak
için tamamen Java program kodlarının kullanıldığı
durumdur. İkincisi ise FXML dediğimiz başka bir
dosya yapısının bu sürece dâhil edilmesiyle kullanıcı arayüzünün ayrı bir dosya içerisinde oluşturulmasıdır.

Scene: Bu sınıf türündeki nesneler aynı anda en fazla bir adet Stage türündeki nesne ile ilişkilendirilebilir.

Vbox sınıfının işlevi ise form üzerinde bulunacak olan bileşenlerin ne şekilde yerleştirileceğinin belirlenmesi ise ilgilidir.

HBox: Bileşenlere tek bir satırda yatay olarak yerleşim sağlar

GridPane içerisindeki yerleşimin planlanması için setConstraints isimli metot mevcuttur. Bu metot sırasıyla bileşen adı, sütun ve satır indeksleri parametre olarak almaktadır.

Mesajların ayrı bir pencerede görüntülenmesi için Alert isimli sınıf kullanılmaktadır.

Liste bileşenine ait setSelectionMode metodu ise aynı anda listenin tek elemanının mı yoksa birden fazla elemanının mı seçimine izin verileceğini belirlemektedir.

getChildren: Bu metot, temel anlamda o ana kadar eklenmiş olan bileşenlerin listesini döndürmektedir.