İLERİ PROGRAMLAMA - Deneme Sınavı - 11

Her nesnenin belli bir takım özellikleri ve işlevselliğini sağlayan davranışları vardır. Nesneye yönelik programlama yaklaşımında nesneler, özellikler (properties) ve metotlar (methods) a sahiptir. Nesnelerdeki karakteristikler, özellikleri ve gerçekleştirebileceği eylemler de metot adını almaktadır. Bunu bir örnekle açıklanacak olursa; yukarıdaki örneğimizdeki gibi bir otomobil nesnesinin, hız bilgisi, vites bilgisi, yakıt bilgisi vb. özelliklerini, aracın hızlanması, yavaşlaması, durması gibi eylemlerini de metotlarını temsil etmektedir.

Nesneye yönelik tasarım aşamasında modelin oluşturulması için sınıflar ve nesneler kullanılır. Sınıflar arasındaki ilişkiler incelenmekte, gereksinimleri karşılanmak üzere sınıf özellikleri ve davranışları şekillendirilmektedir. Tasarım sonlandırılırken, ortaya nesneye yönelik bir model çıkmaktadır. Bu modelin görsel olarak ifade edilmesi ve daha iyi anlaşılması için bir takım görsel diller kullanılmaktadır. Bu diller arasında en popüler olanı Birleşik Modelleme Dili (Unified Modelling Language- UML)’dir. Tasarım aşaması, genellikle sistemin çeşitli açılardan görünüşlerini ifade eden UML diyagramlarıyla sonlanır.

Nesneye yönelik programlama yaklaşımı dışında çeşitli yaklaşımlar da bulunmaktadır. Bunlar arasında Yapısal Programlama (Programming), Bileşen Tabanlı Yazılım Geliştirme (Component Based Software Development), Görünüm Yönelimli Programlama (Aspect Oriented Programming) sıralanabilir. Bunlar kendisinden önceki ve sonraki yaklaşımlara altyapı oluşturmuş ve geniş bir kullanım alanı bulmuşlardır.

Nesne ise, ait olduğu sınıftan gelen özelliklerin belli olduğu, sınıfı için tanımlı olan davranışları nasıl sergilediğinin bilindiği, somut olarak var olan bir kimliği olan varlık olarak düşünülebilir. Sınıfın yaratılan bir örneğine, örnek nesne (instance) ismi verilmektedir. Az önceki örneğimize göre otomobil sınıfına ait olan yaratılan örnek nesne (instance) olarak özel plaka numaralı (örneğin “26 AA 001”) bir otomobil de nesnedir. 26 AA 001 plakalı örnek nesne olan otomobil de, markası, modeli, rengi olan, motoru, lastikleri, kapıları, farları bulunan, hızlanabilen ve yavaşlayabilen, direksiyonuyla istenilen yöne yönlenebilen bir varlıktır.

Nesne ise, ait olduğu sınıftan gelen özelliklerin belli olduğu, sınıfı için tanımlı olan davranışları nasıl sergilediğinin bilindiği, somut olarak var olan bir kimliği olan varlık olarak düşünülebilir. Sınıfın yaratılan bir örneğine, örnek nesne (instance) ismi verilmektedir. Az önceki örneğimize göre otomobil sınıfına ait olan yaratılan örnek nesne (instance) olarak özel plaka numaralı (örneğin “26 AA 001”) bir otomobil de nesnedir. 26 AA 001 plakalı örnek nesne olan otomobil de, markası, modeli, rengi olan, motoru, lastikleri, kapıları, farları bulunan, hızlanabilen ve yavaşlayabilen, direksiyonuyla istenilen yöne yönlenebilen bir varlıktır.

Eğer bir nesne, her zaman bir diğer nesneyi de etkiliyorsa ya da var olmak için diğerine ihtiyaç duyuyorsa o zaman burada da bir bağımlılık (dependency) ilişkisi vardır. Bağımlılık ilişkisine örnek olarak otomobil nesnesiyle, tekerlek nesnesini verebiliriz. Tekerleği olmayan bir otomobil düşünülemeyeceği için tekerlek nesnesiyle otomobil nesnesi arasında bağımlılık ilişkisi vardır.

Nesneye yönelik tasarım ilkelerini kısaca şu şekilde sıralamak mümkündür:

Düşük Bağlılık (Low Coupling)

Yüksek Uyum (High Cohesion)

Nesneye yönelik programlama yaklaşımının üç temel ilkesi vardır. Bunlar:

• Sarmalama (Encapsulation)
• Kalıtım (Inheritance)
• Çok biçimlilik (Polymorphism)

Sarmalama işleminin yapılabilmesi için public, private, protected gibi kelimeler kullanılan yazılım dili içerisinde bulunmaktadır. Bu kelimeler kısaca “erişim değiştirici (access modifier)” olarak bilinmektedir. Sınıf içerisindeki özellikler ve metotların başına bu kelimeler getirilerek erişim sınırlandırma işlemi yani sarmalama yapılabilmektedir.

Kalıtım yapısı, adından da anlaşılacağı üzere birtakım özelliklerin miras alınabilmesi anlamındadır. Yani, bir sınıfın başka bir sınıftaki özelliklere ve metotlarına sahip olmasıdır. Bir anlamda kodun yeniden kullanılabilirliğini sağlayan yapıdır.

Yazılımların basitliği

Sorgusal Programlama

Sınıf ve nesne