İKTİSAT TARİHİ

Yeni ürünler, ileri tarım metotları, tohum geliştirme ve hayvan besiciliği çalışmaları ile etkin rotasyon sistemleri, Batı Avrupa’da yiyecek üretiminin büyük ölçüde artmasını sağladı. İki yeni ürün, tarımdaki üretim artışında önemli rol oynadı. Patates bir dönüm topraktan elde edilebilen ürünün kalori miktarını 4 katına çıkardı. Şeker pancarı ise insanlar için şeker sağlamakla kalmadı, artıkları ile değerli bir sığır besi yemi oldu.

Metalürji alanındaki ana değişme çeliğin ucuzlaması ve bunun sonucu olarak kullanımının yaygınlaşmasıydı.

Serbest ticarete doğru ikinci bir adım, 1860 tarihli Fransız-İngiliz anlaşmasıyla atıldı. Anlaşmaya göre İngiltere şarap dışında Fransız mallarına uyguladığı tarifeleri kaldıracak, Fransa ise İngiliz dokuma ürünlerinin ithaline izin verecek ve uyguladığı tarifeleri indirecekti. Fransa aşırı koruyuculuktan ılımlı koruyuculuğa geçiyordu. Bu anlaşmanın önemli bir özelliği “en çok korunan millet olma” ilkesinin benimsenmesiydi.

İlk kez 1879’da Almanya’da sanayi ve tarıma koruma sağlayan yeni bir gümrük tarifesi yasası kabul edildi. Bu koruyuculuğa dönüşün ilk önemli adımı oldu. Daha sonra Fransa ve diğer Avrupa ülkeleri koruyuculuk politikasına döndüler.

Dönemin en fazla sermaye ihraç eden ülkesi olan İngiltere’nin dış yatırımlarının yarısından fazlası bağımsız ülkelere gitmişti.

1820 ve 1830’larda İngiltere’de Smith’in fikirleri, uygulamaları etkilemeye başladı. Özellikle İngiltere’ye tahıl ithalatını düzenleyen Hububat Yasaları’nın kaldırılması bu etkinin açık bir göstergesiydi.

Sanayileşme, sabit sermayenin önemini artırdı. Değişken sermayenin avantajı daha kolaylıkla paraya çevrilebilir ve bundan dolayı da kullanım alanları arasında daha akışkan olmasıydı. Sabit sermaye değişken sermayeye göre çok daha uzun bir sürede geri döneceği için uzun dönemli finansman araçlarına ihtiyaç doğdu ve bu da yatırım bankalarının önem kazanmasına neden oldu. ilk sınai gelişme safhalarını karakterize eden ortakların tüm mal varlıklarıyla borçlardan sorumlu olduğu anonim ortaklıkların ve kişisel firmaların yerini sınırlı sorumluluğa dayalı şirketlerin almasıydı. Güçlü şirketler arasında piyasayı daha iyi denetlemek için yatay ve ham madde arzı ile ürünlerin satışını kontrol etmek için dikey birleşmeler oluştu. Sanayileşmeye uyum, yalnızca sanayi idarecilerinin bir çabası değildi. İşçiler de işverenlerle pazarlıklarda çıkarlarını korumak için örgütlenme yoluna gittiler.