İKTİSAT TARİHİ

19. yüzyılda köylüler sınıf olarak en kalabalık gruptu. Yüzyılın sonunda Avrupa’nın bütününde hala çoğunluğu teşkil etmelerine rağmen sanayileşmiş bölgelerde nispi oranları önemli ölçüde azalmıştı.

Demiryolu inşasının sonuçları büyük oldu. Yalnız hafif mallar ve insanlar değil, aynı zamanda kömür, buğday ve demir cevheri gibi ağır ve hacimli malların da ucuz ve hızlı olarak kara üzerinden taşınması mümkün hale geldi. Daha önce taşıma güçlükleri yüzünden kısmen işletilen demir ve kömür alanları zengin sanayi merkezleri oldu. Ticari ziraat yaygınlaştı. Artık uzak köyler bile demiryolu sayesinde şehir pazarlarına kolaylıkla mallarını taşıyabiliyorlardı.

Hayvan besiciliği sayesinde çekim hayvanlarının gücü ve ağırlığı artırıldı. Çiftlik aletleri önemli ölçüde geliştirildi. Drenaj alanındaki gelişmeler sayesinde geniş bataklık alanların kurutularak tarıma açılması sağlandı.

19. yüzyılda bu durum değişti. Teori ve pratiğin bir araya geldiği mühendis okulları açıldı. Bilim adamları sanayi ve tarımın pratik problemlerine daha fazla ilgi göstermeye başladılar. Bilimsel ilerleme teknolojik ilerlemenin ön şartı haline geldi. Bilim adamları ve mühendisler ile müteşebbisler arasında sıkı bir iş birliği doğdu. Bilim yalnız elektrik, optik ve organik kimya gibi yeni sanayilerde değil, metalürji, enerji üretimi ve gıda gibi sınai alanlarla tarımda da teknik gelişmeyi etkiledi. On dokuzuncu yüzyılın sonunda sınai teşebbüsler artık özel araştırma elemanları bulunduruyorlardı.

Metalürji alanındaki ana değişme çeliğin ucuzlaması ve bunun sonucu olarak kullanımının yaygınlaşmasıydı. On dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında demir sanayindeki tek önemli teknolojik yenilik sıcak hava tazyikiydi. Fırında kullanılan havanın önceden ısıtılmasıyla yakıtın daha mükemmel yanması sağlandı. Böylece yakıt tüketimi azaltıldı ve eritme süreci hızlandırılmış oldu. Ancak demir sanayiindeki en çarpıcı teknolojik değişme yüzyılın ikinci yarısında çelik üretiminde gerçekleşti.

On dokuzuncu yüzyıl ortalarında Karl Marks, sanayileşmiş ülkelerde toprak sahibi aristokratların yerini alacak kapitalistlerle sınai proletaryadan meydana gelen yalnızca iki sınıflı bir toplumun doğacağını ve bu kutuplaşmanın toplumun büyük bir bölümünü oluşturacak proletaryanın ihtilal yoluyla yönetici kapitalist sınıfı devirmesiyle sonuçlanacağını tahmin etmekteydi.

Serbest uluslararası ticaret için fikri temeller 19. yüzyıl öncesinde atılmıştı. Bu alanda en önemli düşünsel katkıyı, ülkeler arasındaki mutlak üretim maliyetlerinin farklılığından hareket ederek kişiler arasında olduğu gibi milletler arasında da iş bölümü ve ihtisaslaşmanın yararlı olacağını belirten A. Smith yaptı. Daha sonra David Ricardo, mukayeseli üstünlük teorisiyle modern uluslararası ticaret teorisinin temelini attı.

Ekonomik liberalizm, serbest ticaret yanında ekonomide devletin rolünün azaltılmasını da öngörüyordu.

1776’da Adam Smith, kişisel ekonomik özgürlüğü savunduğu Milletlerin Zenginliği adlı kitabını yayınladı. Onun kitabı ölümüne kadar 5 baskı yaptı, çok sayıda dile çevrildi. 1820 ve 1830’larda İngiltere’de Smith’in fikirleri, uygulamaları etkilemeye başladı.

19. yüzyıldaki bu hızlı nüfus artışının temel nedeni ortalama hayat süresinin uzamasıydı.

Sanayileşme ortaya çıktığı her yerde önemli bazı değişmelere yol açtı. Hızlı nüfus artışı, ulaşım ve haberleşmenin büyük ölçüde kolaylaşması, zirai prodüktivitede ve sınai teknolojide büyük bir gelişme bu değişmelerin en göze çarpanlarıydı.

Boşluğa 60 getirilmelidir.

1830’da ilk başarılı buharlı tren demiryolu açıldı.

Buharlı lokomotif 19. yüzyılda sanayileşmenin yalnız sembolü değil, aynı zamanda onun en önemli aracıydı.

İlk başarılı buharlı gemi 1807’de yapıldı.

Telgraf 1844 yılında icat edilmiştir.

Serfliğin kaldırılmasının uzun dönemdeki sonucu, toprakların köylülerin eline geçmesi oldu. Özellikle Avusturya ve Rusya’da toprak sahiplerinin büyük bir çoğunluğu ücretli iş gücü kullanarak çiftçilikle uğraşmaktansa, küçük parçalar halinde topraklarını satmayı ya da kiraya vermeyi ve rantiye bir hayat sürdürmeyi tercih ettiler.

1856’da Henry Bessemer adlı bir İngiliz mucit, eritilmiş demirden doğrudan
çelik üretme metodunun patentini aldı

On dokuzuncu yüzyılda dünya nüfusu % 70 artış göstererek 978 milyondan 1.650 milyona yükseldi.

Böylece Avrupa nüfusunun dünya nüfusu içindeki oranı %21.2’den %26.8’e yükseldi.