İKTİSAT TARİHİ

İktisat tarihinin bir bilim alanı olarak ortaya çıkışı ile ilgili çok farklı tarihler ileri sürülmüştür. Önerilen tarihlerden birisi Adam Smith’in meşhur Milletlerin Zenginliği adlı kitabının yayın tarihi olan 1776’dır. Bu düşüncenin dayanağı, Smith’in tarihi verileri geniş ölçüde kullanmış ve özellikle de üçüncü kitabını tamamen tarihsel bir bakış açısından yazmış olmasıdır. Kitabın bu bölümü bir bakıma Avrupa’nın kısa bir iktisadi tarihidir. Doğru yanıt A'dır.

İktisat tarihinin başlangıç yılı olarak önerilen bir diğer tarih de ABD’de Harvard Üniversitesinde Sir William J. Ashley için özel olarak ve dünyada ilk kez bir iktisat
tarihi kürsüsünün kurulduğu 1892’dir. Doğru yanıt B'dir.

Tarihçi Ekolün, Klasik İktisat Ekolüne daha önemli bir itirazı, metoduyla ilgiliydi. Tarihçi Okul, tümdengelim metoduna dayanarak iktisadı soyut bir bilim haline getiren Klasik İktisat Ekolünün tarihi dışlayan ve gerçekçi olmayan özelliklerini eleştirerek böyle bir yöntemle ekonomik ve toplumsal sistemin ancak bir karikatürünün çizilebileceğini belirtiyordu Doğru yanıt C'dir.

İnsanın ekonomik tarihi, toplumların ekonomik performansını temelden değiştiren ve uzun dönemli ekonomik büyümeyi mümkün kılan iki köklü değişim çerçevesinde yazılabilir. Bu iki değişimden ilki M. Ö. 8. bin yılda ortaya çıkan ve daha
önce avcılık ve toplayıcılıkla geçinen insan gruplarını çiftçi ve çoban toplumlarına
dönüştüren Tarım Devrimi; ikincisi ise 18. yüzyılda başlayan ve iki yüzyıl içinde
dünyanın tarımla uğraşan nüfusunu köklü biçimde azaltarak insanı artan ölçüde
hizmet ve mamul mal üreticisi haline getiren Sanayi Devrimi’dir.Doğru yanıt D'dir.

Başlıca 3 teori bulunmaktadır. Bunlar; Gordon Childe Teorisi, Çekirdek Alan Teorisi ve Nufus Artış Teorisidir.Robert J. Braidwood tarafından ileri sürülen çekirdek alan teorisidir. Bu teoriye göre, insanın doğal çevresindeki hayvan ve bitkileri daha iyi tanımasını sağlayan bir kültürel gelişme Tarım Devrimine yol açmıştır. Çekirdek alan, evcilleştirilmeye hazır çok sayıda vahşi hayvan ve yetiştirilmeye müsait çok sayıda bitkinin bulunduğu, tarım yapmaya son derece elverişli bir çevredir. İşte bu ortamda tarım aracılığıyla yiyecek üretimi, insan toplumlarının artan kültürel farklılaşmasının ve ihtisaslaşmasının bir nihai ürünü olarak ortaya çıkmıştı. Doğru yanıt E'dir.

Hayvanlar tarafından çekilen sabanlar ise ilk kez M.Ö. 4. veya 3. binyılda ortaya çıktı. Doğru yanıt A'dır.

Avcı ve toplayıcı topluluklarda insanın sahip olabileceği şeyler beraberinde taşıyabilecekleriyle sınırlıydı. Bu nedenle iktisadi kaynaklar üzerinde bir mülkiyet
hakkı oluşturulmasına gerek yoktu. Oysa tarım toplumlarında rakip grupların
topluluk tarafından elde edilen ürüne müdahale etmelerini ve yağmalamalarını
önlemek için hayvanlar ve bitkiler üzerinde mülkiyet haklarının kurulmasına ihtiyaç vardı.Doğru yanıt B'dir.

Firavun’un adamlarının denetimindeydi. Bazı değerli mallarda hükümet, tam bir tekel kurmuştu ve üreticiden sabit bir fiyatla satın aldığı bu malları içeride ve dışarıda daha yüksek fiyatlarla satıyordu. Bu nedenle Mezopotamya’da olduğu gibi bağımsız bir zengin tüccar sınıfı doğmamıştı.Doğru yanıt C'dir.

Sanayi öncesi toplumlarda ekonomik dengelerde köklü değişmelere yol açan en önemli faktör nüfustur. Doğru yanıt D'dir.

Kolonluk sistemi adı verilen bu uygulamaya göre topraklarından ayrılanlar 30 yıl içinde bulundukları yerlerden zorla eski topraklarına geri getirtilebilecekti. Böylece hür köylü toprağa bağlı köylü haline geldi.Doğru yanıt E'dir.

Tarihçi Ekole göre bir ülkenin coğrafi koşulları, doğal kaynakları, nüfusunun kültür düzeyi ile ahlaki ve dini tutumları, politik rejimi, iktisadi kurumları gibi bireyin iktisadi davranışları üzerinde geniş ve derin etkilerde bulunan özellikleri tarih içinde zamanla sürekli değişir. Bu nedenle günümüzün iktisadi olgularını açıklayabilmek için tarihsel geçmişin doğru ve ayrıntılı bir analizine ihtiyaç vardır. Tarihçi Ekol, doğru bir iktisat bilimine ulaşmak için gözleme dayanan ve tümevarımı esas alan bir metot önermiş, araştırmalarını iktisadi hayata yöneltmiş ve her toplumun iktisadi yapısını ve tarihi gelişimini karşılaştırmalı olarak incelemeye önem vermiştir. Tarihçi Ekolün iktisat bilimine bu eleştirel yeni yaklaşımı, iktisat tarihinin bağımsız bir bilim alanı haline gelmesini sağlamıştır

Tarım toplumlarında M.Ö. 8 binyıllık sürede yavaş yavaş ortaya çıkan ekonomik
gelişmeler şöylece özetlenebilir:
• Nüfus arttı. Tarım Devrimi öncesinde nüfusun artış oranı sadece on binde 0.07-0.15 dolaylarındaydı. Tarım Devriminden sonra nüfusun artış hızı
binde 0.36’ya yükseldi. İnsanların yerleştikleri alanlar genişledi. Akdeniz’in
çevresindeki toprakların nüfusu oldukça yoğun hale geldi.
• Zaman içinde avcılık ve toplayıcılıktan çiftçiliğe doğru sürekli bir geçiş
oldu. Giderek tarım hakim ekonomik faaliyet haline gelirken, yerleşik hayat
da göçebeliğin yerini aldı.
• Teknolojik gelişme alanında büyük adımlar atıldı. Bu 8 binyıl içinde bronz
çağının yerini demir çağı aldı.
14 İktisat Tarihi
• Ticaret gelişti ve genişledi. Özellikle bölgeler arası ticaretin önemi arttı. Sonuçta pazar mekanizması doğdu ve ekonomik kaynakların dağılımında giderek artan ölçüde rol oynamaya başladı.
• Şehirler ilk kez gelişti, büyüklükleri artarken fonksiyonları karmaşık hale
geldi ve tüm Akdeniz dünyasına yayıldı.
• Çeşitli ekonomik organizasyon tipleri doğdu. Yeniden dağıtıcı olarak nitelenen müdahaleci ekonomi tipleri bir uçta yer alırken, fiyatların piyasa mekanizmasınca tayin edildiği ekonomik organizasyon tipleri diğer uçta yer aldı.
• Avcı ve toplayıcı topluluklarda tüm gelirler emek geliri niteliğinde olduğundan gelir dağılımı oldukça eşitlikçiydi. Tarım toplumlarında ise gelirlerin yarısı toprak kirası ve sermaye geliri şeklinde devredilerek biriktirilebilen servetlerden kaynaklandığı için gelir dağılımında eşitsizlik önemli ölçüde arttı.
• Avcı ve toplayıcı toplumlarda doğal kaynaklardan topluluğu oluşturan tüm
grupların üyeleri herhangi bir kısıtlama olmaksızın yararlanabilmekteydi.
İlk tarım toplumlarında ise doğal kaynaklardan yalnızca belirli bir gruba
mensup üyelerin kullanım haklarından yararlanabildiği komünal mülkiyet
tipi doğdu ve zamanla yerini yeniden dağıtıcı ekonomilerde devlet mülkiyetine, piyasa ekonomilerinde ise özel mülkiyete bıraktı. Mallar, topraklar ve
kölelik şeklinde de emek özel mülkiyet konusu oldu. Mülkiyet kurumunun
ortaya çıkışı doğal kaynakların korunmasını ve geliştirilmesini teşvik ederek ekonomik etkinlik ve üretkenlik artışını hızlandırdı. Bu açıklamalara bağlı olarak tarımsal devrimde kominal mülkiyet doğmuş ve devlet ve piyasa yapısı gelişmesinden sonra kominal mülkiyet yerini özel mülkiyete bırakmıştır. V numaralı açıklama hariç diğer seçeneklerde yer alan olaylardan her birisi tarım devriminin sonuçları arasında yer almaktadır.