İKTİSAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 3

Birinci Dünya Savaşı ile birlikte dünya ekonomisi dağılma sürecine girdi ve 60 yıl süren çalkantılı bir dönem başladı. Savaş dışında önemli siyasal değişmeler de oldu. Doğu ve Orta Avrupa’daki Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sona erdi. Çarlık Rusya’sı yerini Sovyetler Birliği’ne bıraktı. Almanya deniz aşırı sömürgelerini kaybetmekle kalmadı, Avrupa’daki toprak ve nüfusunun bir bölümünü de yitirdi. Savaş öncesinde küçük bir imparatorluk olan Japonya büyüdü ve önemli
bir ekonomik güç haline geldi. İkinci Dünya Savaşı da uluslararası ilişkilerde önemli değişimlere neden oldu. Avrupa’nın büyük güçleri arasındaki rekabet yerini iki yeni süper güç olan ABD
ve Sovyetler Birliği arasındaki Soğuk Savaş olarak adlandırılan ekonomik, siyasi ve askeri rekabete bıraktı. Bu rekabetin sonucunda Avrupa, Doğu ve Batı olarak ikiye bölündü. Doğu Bloku,  Sovyetler’in egemenliği altına girerken demokratik Batı ülkeleri politik ve ekonomik olarak ABD’ye bağlandı. 1949’da Çin’de Komünist Parti iktidara geldi. Böylece komünist blok Orta Avrupa’dan Asya’nın en doğu ucuna kadar yayıldı. 

Cevap E şıkkıdır.

1950’de kurulan EPU, OEEC ülkeleri arasında ticaretin çok taraflı dengelenmesini sağlayarak bu ülkelerin birbirlerine ihracatlarını artırmalarına ve ABD’ye ve diğer ülkelere bağımlıklarını azaltmalarına imkân verdi.

İlk şok 1970’lerde hızla yükselen enflasyondan, uluslararası para düzeninin çöküşünden ve OPEC’in ham petrol fiyatlarını 3-4 katına yükseltmesinden kaynaklanmış ve özellikle de gelişmiş ülke ekonomilerini önemli ölçüde etkilemiştir. İkinci şokun nedeni 1980’lerin başlarında Latin Amerika ekonomilerini sarsan borç kriziydi. Üçüncü şok 1990’larda Japon senetlerinin fiyatlarının düşmesinin dünyanın bu en dinamik ekonomisinde yarattığı deflasyonist etkiden doğmuştu. Sonuncu şoka ise 1991’de Doğu Avrupa ülkeleri üzerindeki Sovyet kontrolünün son bulması, COMECOM ticaret anlaşmalarının geçerliğini yitirmesi, Varşova Paktı’nın dağılması ve yıkılan Sovyetler Birliği’nin yerine 15 ayrı devletin kurulması neden olmuştu.

1961’de OEEC, ABD ve Kanada’yı ve daha sonra da Japonya ve Avustralya’yı içine alarak Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) şekline dönüştü.

Doğru yanıt E'dir. Bilişim teknolojilerindeki önemli ilerleme 20. yüzyılda yaşanmıştır.

On dokuzuncu yüzyılda dünya nüfusu % 70 artış göstererek 978 milyondan 1.650 milyona yükselmiştir.

19. yüzyılda Avrupa nüfusunun dünya nüfusu içindeki oranı %21.2’den %26.8’e yükselmiştir. Doğru yanıt D'dir.

19. yüzyıldaki bu hızlı nüfus artışının temel nedeni ortalama hayat süresinin uzamasıydı.

19. yüzyılda Avrupa’nın en önde gelen sanayi ülkeleri  İngiltere ve Almanya’dır.

19. yüzyılın son çeyreğinde deniz aşırı bölgelerden büyük miktarlarda tahıl ithaline imkân verecek şekilde taşımacılığın gelişmesinden önce, Avrupa’da nüfus artışını sınırlayıcı önemli bir faktör zirai kaynakların yetersizliğiydi.

Tarihsel olarak şehirlerin büyümesinin önündeki ana engel şehirli nüfusun temel ihtiyaçlarının karşılanmasındaki güçlüklerdi

19. yüzyılda köylüler sınıf olarak en kalabalık gruptu. Yüzyılın sonunda Avrupa’nın bütününde hala çoğunluğu teşkil etmelerine rağmen sanayileşmiş bölgelerde nispi oranları önemli ölçüde azalmıştı.

Buharlı lokomotif 19. yüzyılda sanayileşmenin yalnız sembolü değil, aynı zamanda onun en önemli aracıydı.

Demiryollarının tüm dünyadaki gelişme hızı da olağanüstüydü. 1840’da dünyadaki demiryollarının uzunluğu 7.200 km iken, bu sayı 1910’da 935.300 km’ye ulaştı. Bu demiryollarının %70’i özel teşebbüse aitti. Özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika oldukça yoğun bir demiryolu şebekesi ile kaplanmıştı.

Şehirleşme, sanayileşme ile birlikte 19. yüzyılda hız kazandı. 1850’de İngiliz nüfusunun yarısı 2.000 ya da daha fazla nüfuslu şehir veya kasabalarda yaşıyordu. 1900’de bu oran dörtte üçe yükseldi. Bu tarihte diğer sanayileşen ülkelerde de bu oran, en azından %50’ye yükselmişti.

1830’da ilk başarılı buharlı tren demiryolu açıldı. On dokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren demiryolları sosyal sabit sermaye yatırımlarının önemli bir bölümünü oluşturdu.

Buharlı lokomotif 19. yüzyılda sanayileşmenin yalnız sembolü değil, aynı zamanda onun en önemli aracıydı.

Yeni ürünler, ileri tarım metotları, tohum geliştirme ve hayvan besiciliği çalışmaları ile etkin rotasyon sistemleri, Batı Avrupa’da yiyecek üretiminin büyük ölçüde artmasını sağladı. İki yeni ürün, tarımdaki üretim artışında önemli rol oynadı. Patates bir dönüm topraktan elde edilebilen ürünün kalori miktarını 4 katına çıkardı. Şeker pancarı ise insanlar için şeker sağlamakla kalmadı, artıkları ile değerli bir sığır besi yemi oldu.

Metalürji alanındaki ana değişme çeliğin ucuzlaması ve bunun sonucu olarak kullanımının yaygınlaşmasıydı.

Serbest ticarete doğru ikinci bir adım, 1860 tarihli Fransız-İngiliz anlaşmasıyla atıldı. Anlaşmaya göre İngiltere şarap dışında Fransız mallarına uyguladığı tarifeleri kaldıracak, Fransa ise İngiliz dokuma ürünlerinin ithaline izin verecek ve uyguladığı tarifeleri indirecekti. Fransa aşırı koruyuculuktan ılımlı koruyuculuğa geçiyordu. Bu anlaşmanın önemli bir özelliği “en çok korunan millet olma” ilkesinin benimsenmesiydi.