İKTİSAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 13

Sanayileşmiş bir ekonomiyi, sanayi öncesi bir ekonomiden ayıran en önemli özelliklerden biri de daha zengin bir sermaye stokuna sahip olmasıdır. Bu ‘sosyal sabit
sermaye’nin büyük bölümü limanlar, yollar, köprüler, kanallar, demiryolları gibi taşıma tesislerine yatırılmış sermayeden oluşur. Bu tür sermaye yatırımları olmaksızın bir ekonominin en zengin doğal kaynakları bile yararlanılamaz durumda kalabilir.

1830’da ilk başarılı buharlı tren demiryolu açıldı. On dokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren demiryolları sosyal sabit sermaye yatırımlarının önemli bir bölümünü oluşturdu.

Buharlı gemiler, lokomotiflerden daha önce gelişmekle birlikte yüzyılın sonuna kadar sınai ve ticari genişlemede daha sınırlı bir rol oynadılar. İlk başarılı buharlı gemi
l807’de yapıldı, fakat uzun yıllar kısa mesafeler arasında kullanılabildi: Öylesine çok
kömür sarf ediyorlardı ki, aldıkları yakıt uzun mesafeler için yeterli olmuyordu.

On dokuzuncu yüzyılın başında haberlerin yayılması oldukça yavaştı:
Hindistan’dan bir haberin İngiltere’ye ulaşması altı ayı buluyordu. 1844’te telgrafın
icadından sonra kısa sürede Amerika ve Avrupa’daki büyük şehirlerin önemli bir
bölümü telgrafla birbirine bağlandı.

19. yüzyılda dünya nüfusu % 70 artış göstermiştir.

Sanayi devrimi ortalama insan ömrünün uzaması sonucunu doğurmuştur.

1815 i1e 1914 arasında 60 milyon insan Avrupa’dan ayrıldı.

Orta Çağda Avrupa toplumu üç sınıfa ayrılmıştı: Asiller, din adamları ve sıradan halk.

19. yüzyılda köylüler sınıf olarak en kalabalık gruptu.

1830’da ilk başarılı buharlı tren demiryolu açıldı.

Seçeneklerde verilen bütün ülkeler 1870’lere kadar zirai gelişmede önde geliyorlardı.

1879’da elektrik lambası ile elektrikli tramvay icat edildi.

1856’da Henry Bessemer adlı bir İngiliz mucit, eritilmiş demirden doğrudan
çelik üretme metodunun patentini aldı.

20. yüzyılın ikinci yarısında Avrupa Birliği’nin oluşumu Avrupa tarihi açısından yeni ve tarihte benzeri olmayan bir tecrübedir. 1950’de ikinci binyıl boyunca
birbirleriyle sürekli askeri çatışma halinde olan milletlerin katılımıyla ve tamamen ekonomik amaçlarla ortaya çıkan Avrupa Ekonomik Topluluğu (EEC) daha
sonra Avrupa Birliği (EU) şeklinde henüz tam anlamıyla gerçekleşmemiş olsa da
daha geniş ve iddialı bir siyasal birlik projesine dönüştü. Bu deneyim tarihte politik ve askeri çatışma halinde olan Avrupa milletleri arasında ticaretin birleştirici
rolünün bir başka örneği olarak da önemlidir.

20. yüzyılda ekonomik kaynaklar açısından en önemli gelişme, enerji alanında
oldu. On dokuzuncu yüzyılda kömür, sanayileşen ülkelerde temel enerji kaynağı
iken 20. yüzyılda başta petrol ve doğal gaz olmak üzere yeni enerji kaynakları büyük ölçüde onun yerini aldı. Petrol ticari olarak 19. yüzyılda üretilmeye başlandığı
halde yalnızca aydınlanma ve yağlama amacıyla kullanılmaktaydı.

1950’lere kadar toplam dünya üretiminin %60’ını gerçekleştiren ABD, günümüzde dünya petrolünün
yarısını üretmesine rağmen net ithalatçı bir ülke durumundadır.

Modern sanayinin bilimsel bir temele oturması pek çok yeni ürün ve hammad-denin ortaya çıkmasını sağladı. Daha 19. Yüzyılda, kimyacılar çok sayıda
sentetik ilaç ve boya keşfetmişlerdi. 1898’de suni ipeğin keşfi ile başlayarak çeşitli
suni dokuma ham maddeleri ortaya çıktı.

1960’larda yeni tekniklerin tropikal bölgelere yaygınlaştırılması ‘yeşil ihtilal’ olarak adlandırılmış ve bazı Asya
ülkelerinde zirai verimlilik önemli ölçüde yükselmiştir. Ancak zengin ve yoksul
ülkeler arasındaki verimlilik farkı hala sürmektedir.

Buharlı lokomotif 19. yüzyılın ekonomik gelişmesini sembolize ederken otomobil
de 20. yüzyılın başarısını ifade ediyordu. Otomobil sanayii yarattığı geniş istihdam imkânı yanında diğer pek çok sanayiye de talep doğurdu.

1969’da ilk kez insan aya ayak bastı. İnsanoğlu böylece yeni bir çağı başlattı. Bu
olay insanoğlunun haberleşme alanında aldığı mesafenin de çok açık bir göstergesiydi.