İKTİSAT SOSYOLOJİSİ

Dünyada yeni dönemin basit ama sihirli formülü; sadelik, kendinlik, doğallık ve öze dönüş değerleridir.

Mübadele değeri, ürün için belirlenen parasal değeri ifade eder. Kullanım değeri ya da diğer adlarıyla teknik ya da fonksiyonel değer, ürünün nasıl kullanıldığı ile ilgilidir. Tüketicinin ürün ve o ürünün markasıyla birlikte oluşturduğu ve bununla çevresiyle iletişime geçebildiği değer ise "bağlantı değeri"dir. Doğru cevap E’dir.

Tüketimi bir tutku haline getiren tüketicilerin, tüketim etkinliğine bireysel düzeyde anlamlar vermesi ve bunu kültürel, sosyal içeriklerle yerine getirmesi "imaj dönemi" olarak adlandırılan bir yapıya dikkat çekmektedir. Bireyselliğin geliştiği ve ürünlere bireysel, kültürel anlamlar yüklendiği bu dönemde tüketiciler ayrıştırılmaya, farklılaştırılmaya çalışılmaktadır. Satın alma kararlarında ürünler ve hizmetler, işlevsel olarak bir ihtiyaç tatmin etmenin yanında, kültürel ve sosyal özelliklerine göre de tercih edilir hale gelmiştir. Doğru cevap B’dir.

Amerikalı Sosyolog Thorstein Veblen, tüketim tutkusunun altında kıskançlığın yattığını, insanların bir üstünlük olarak gördükleri zenginliklerini sergileme ve statü düşkünlüğü çabası içine girdiklerini, yeni zengin yaşam tarzında pahalı, gösterişli alışverişlerinden oluşan bir tüketimin ön plana çıktığını ileri sürmüştür. Doğru cevap A’dır.

Tüketim toplumunda statü ve farklılık peşinde koşan insanlar tükettikleri ürünler ile rekabetçi tüketim yarışında bulunurlar. Doğru cevap C’dir.

Tüketim ve bununla bağlantılı değerlerin, tutumların ve davranışların oluşmasında vazgeçilmez unsurlardan biri olan kitle iletişim araçları ve reklamcılığın gelişimi “Dünya Savaşları öncesi dönem (kitle iletişimi öncesi ortam)”; “reklam ve kitlesel satışın geliştiği 1950-1990 dönemi” ve “büyük dönüşüm yıllarının habercisi 1990’lı ve özellikle 2000’li yıllar” olmak üzere üç dönemde değerlendirilmektedir. Şıklarda verilen niteliklerden, geçmişin pasif medya izleyicisinin ve tüketicisinin ortadan kalkması 1950-1990 dönemine değil, "büyük dönüşüm yıllarının habercisi 1990’lı ve özellikle 2000’li yıllar" olarak ifade edilen döneme ait bir niteliktir. Doğru cevap E’dir.

Eğlence ve alışveriş birlikteliği yaratmada tüketim alanlarının geliştirilmesi konusu, yerel ve merkezi yönetimlerin başlıca çalışma alanlarını oluşturmakta, tüketici vatandaşlar merkezi ve yerel yönetimlere ne istediklerini ve nasıl bir hizmet almayı arzuladıklarını bildirmekte ve kamu yönetimleri de buna uygun bir şekilde hem merkezi hem de yerel düzeylerde uygulama ve politikalar geliştirmektedir. Bu durumun doğrudan ve yakından ilişkili olduğu unsur kamu altyapı yatırımlarıdır. Doğru cevap E’dir.

Tüketim ve tüketim toplumuna yönelik eleştirileri “sol siyasal düşünceye göre”; “üst kültür ve aristokrat anlayışa göre”; “tüketim tutkusunun insanları manevi değerlerden uzaklaştırdığı ve ahlâksızlığı yaygınlaştırdığı düşüncesine göre” ve “gelişmiş Batı türü bir tüketim biçiminin gelişmekte olan ve gelir dağılımının adaletli olmadığı ülkelerde, kaynak israfına ve toplumsal çalkantılara neden olabileceği kabulüne göre” olmak üzere sıralamak mümkündür. Vasatlaşma ve zevksizleşmenin yaratıldığı, popüler kültürün egemenliğinin ve özellikle kiç (kitch) ürünlerin her yanı sardığı bir tüketim toplumu oluştuğu eleştirisi “üst kültür ve aristokrat anlayışa göre” yapılmış olan bir eleştiridir. Doğru cevap A'dır.

Sürdürülebilirlik, en geniş anlamıyla, ekonomik, ekolojik ve sosyal amaçların ve sonuçların dengelenmesidir. Sürdürülebilir tüketim ise, ihtiyaçlarımızı tatmin ederken, gelecekteki nesillerin ihtiyaçlarını tatmin etmekten ödün verilmemesinin önemini vurgular ve buna uygun tüketimi önerir. Doğru cevap A’dır.

Bilinçli tüketici, daha seçici, kaygılı, sağlığını ve çevreyi gözeten ve buna göre tüketimini yöneten bir tüketici olarak bazı özelliklere sahiptir. Bilinçli tüketici; kendine olan güveni artmış kişidir; çünkü, ürün çeşidi ve markalardaki artış, korsan ve taklitlerin bollaşması da dahil, tüketicilerin kendine olan güvenini arttırmaktadır. Bu durum, bilinçli tüketicinin bol seçenekler arasında akılcı tercihler yapmasına yardımcı olabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Küresel kriz tüketiciler başta olmak üzere herkesin düşüncelerinde, değerlerinde ve davranışlarında farklılıklar, değişiklikler yaratmıştır. Artık büyük ve aşırı harcama yapanlara, aşırı yakıt tüketen araçların sahiplerine, istihdam yaratıp insanlara iş olanağı yaratmayan kuruluşlara, çevreyi poşetlerle, torbalarla, gereksiz ambalajlarla tüketenlere  hoşgörü ile bakılmamaktadır. Bu süreçte ortaya çıkan ve  “tasarruf ”, “sadelik”, “kendilik”, “etik”, “başkalarına duyarlı olma”, “adil ve etik ticaret”, “insanlara ve çevreye özen gösterme” gibi değerlerle tanımlanan tüketici biçimi "yeni tüketici"dir. Başka bir ifadeyle yeni tüketici, tüketim eylemini sorgulayan, inceleyen ve tercihleri ile çevre ve dünya ile ilgili sorumluluklarını yerine getirmeye çalışan, güçlenmiş, edilgenlikten çıkmış, bilinçlenmiş bir tüketicidir. Doğru cevap C’dir.

Amerikalı Sosyolog Thorstein Veblen, tüketim tutkusunun altında kıskançlığın yattığını, insanların bir üstünlük olarak gördükleri zenginliklerini sergileme ve statü düşkünlüğü çabası içine girdiklerini, yeni zengin yaşam tarzında pahalı, gösterişli alışverişlerinden oluşan bir tüketimin ön plana çıktığını ileri sürdüğünden bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Günümüzde, insanların daha iyi, pahalı, çeşitli ve haz yaratan, sembolik değerlere de sahip ürünleri edinmeleri ve tüketmeleri, başarıların ve belli bir sosyal sınıfa ait olmanın göstergesi ve sembolü hâline geldi. 1980’lerde daha da artarak etkisini gösteren bu etki kendi kimliğini tüketimle tanımlayan tüketim neslinin oluşturduğu bir tüketim toplumunun oluşmasında önemli bir rol oynadı. Günümüz dünyasında tüketim, markalar ve bunların imajları üzerinden oluşan yeni bir anlatımla tanımlanmış ve yeni bir etkileme boyutuna taşınmıştır. Tüketimin, temel ihtiyaçları tatmin etmekten ziyade tüketicinin nezdinde anlam taşıdığı yeni bir dönemden söz etmek olanaklı. Rahata, konfora, hazza, tüketime dayanan ve daha rahat yaşamayı bir hak olarak gören toplumu açıklamak için birçok yaklaşım söz konusudur. En önemli açıklamalardan biri olarak 1980’lerde kimliğini tüketimle tanımlayan bir toplum ortaya çıktığını öne süren Fransız düşünür Jean Baudrillard olduğundan bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Tüketim toplumunu oluşturan önemli ekonomik faktörler arasında kalite üretiminin ve verimliliğin artması sonucu artan boş zaman ve tüketim gösterilebilir. Endüstriyel kapitalizmin oluşmasında Max Weber, F. Taylor ve Henry Ford’un düşünceleri ve açıklamaları bu konularda önemli katkılarda bulunmuştur. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Vasatlaşma ve zevksizleşmenin yaratıldığı, popüler kültürün egemenliğinin her tarafı sardığı ve özellikle kiç (kitch) ürünlerin her yanı sardığı bir tüketim toplumu oluştuğu eleştirisi yoğun biçimde sürmektedir. Kiç, estetik ve sanatsal bir değeri olmayan, piyasada çokça bulunan ürünü, yapıt (vs.) tarif etmek için kullanılan bir kavram olarak tanımlandığından bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Bir ürün için belirlenen parasal değer, mübadele değeri kavramıyla açıklandığından bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Kullanım değeri ya da diğer adlarıyla teknik ya da fonksiyonel değer, ürünün nasıl kullanıldığı ile ilgili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Mübadele değeri, ürün için belirlenen parasal değeri ifade eder. Kullanım değeri ya da diğer adlarıyla teknik ya da fonksiyonel değer, ürünün nasıl kullanıldığı ile ilgilidir.
Bağlantı değeri, tüketicinin ürün ve o ürünün markasıyla birlikte oluşturduğu ve bununla çevresiyle iletişime geçebildiği değerdir

İnsanın yalnızca tüketici olduğu dönem: Tarım devrimi öncesinde çok uzun
yıllar boyunca sadece tüketerek yaşanmıştır.
İnsanın hem tüketici hem üretici olduğu dönem: Bu aşamayı da kendi içinde
ayırabiliriz;
- Tüketiciliğin ağır bastığı tarımsal devrim sonrası dönem,
- Üreticiliğin ağır bastığı sanayi devrimi sonrası dönem,
- Tüketiciliğin ağır bastığı ve şu an içinde yaşadığımız bilgi teknolojisi
dönemi.

Mübadele değeri, ürün için belirlenen parasal değeri ifade eder. Kullanım değeri ya da diğer adlarıyla teknik ya da fonksiyonel değer, ürünün nasıl kullanıldığı ile
ilgilidir. Bağlantı değeri, tüketicinin ürün ve o ürünün markasıyla birlikte oluşturduğu ve bununla çevresiyle iletişime geçebildiği değerdir.