İKTİSAT SOSYOLOJİSİ

Brian Castellany ve Frederic William Hafferty, sosyal pratiğin beş bileşeni olarak, inter-aksiyon (interaction (ingilizce) : etkileşim), sosyal birimler, iletişim, sosyal bilgi ve bunların eşleştirilmesi olarak görürler. Ayrıca sosyal karmaşıklığı, sistem ve ağ etkileşimli yeni bir bilimsel yaklaşım olarak ele alırlar. Doğru cevap B'dir.

Analiz yöntemi olarak sistem yaklaşımı; karmaşık bütünü, birbirleriyle bağlantılı sistem unsurlarına ayırarak inceleme konusu yapar. Sistem analizinde;
• Sistem bütünü (I),
• Sistem unsurları (elemanları) (II),
• Unsurlararası bağlantılar (ilişkiler) (III),
• Açık sistem olarak çevre ile ilişkileri ve
• Sistemin davranışı

gündeme gelir. Doğru cevap E'dir.

İnsan dışı doğada, amaç ve planlanmış bilinçli yönelimler yoktur. Sadece uzun evrim ve seleksiyon sürecinin şekillendirdiği, oluşmuş yapılar vardır. Doğanın yapılanışında, ne amaçlar ne de tasarlanmış sistemler yer alır. Çünkü, amaçlı davranış, yansıtılmış bilinç niteliğiyle insan dışı doğada yaygın değildir. İnsan örgütlenmeleri. söz konusu tasarlanmış ve kendiliğinden oluşmuş yapıları her zaman birlikte içerir. (formal (ingilizce) : biçimsel, formel). Doğru cevap C'dir.

İnsanların davranış ve kararları, belli ihtiyaçları gidermeye yönelik işlevleri üstlenecek biçimde şekillenir:
• Mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve tüketimi yoluyla insan ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik işlevler ekonomiktir.
• İnsanlar ve insan grupları arasındaki ilişki ve bir arada yaşama ihtiyacını karşılama işlevi sosyaldir. Sosyal ağlar, insan grupları arasındaki bütünleşmeyi sağlar.
• Yaşamı kolaylaştırabilmek için bir araya gelmiş insan topluluklarının yönetimi ve ortak amaçları gerçekleştirmeye yönelik işlevler politiktir.
• İnsanlar psikolojik doyuma ihtiyaç duyarlar ve bunu sağlayan yaşam unsurlarını korumak isterler. Onlarla duygusal bağları vardır. İnsanın psikolojik ihtiyaçlarını karşılama işlevi kültüreldir. Doğru cevap A'dır.

Sosyal sistemi düzenleyici temel yasa, Medeni Kanun olup, aile, evlilik, çocuk hakları ve benzeri konular bu yasada yer alır. Doğru cevap D'dir.

“Toplumsal bütün”, insan ihtiyaçlarını karşılama işlevini üstlenmiş; birbiri içinde yurtlanmış; interaktif etkileşimli; ekonomik (I), politik (IV), sosyal, kültürel (V) ve teknolojik (III) olmak üzere beş sistemin bütünleştiği bir yapılanmadır.

Geleneksel değerlere dayalı dünya görüşü bilim ve teknoloji üretmekte kısır kalırken, bilim bazlı dünya görüşü, yeni bilgi ve teknoloji üretmeye açık bir sistem oluşturur. 

Kültürel değerlere dayalı olarak şekillenen dünya görüşü; insanı, koruma davranışı ve tutuculuğa yönlendirirken; bilim ve teknoloji; insanı değişime ve yeniliğe yönlendirir. Doğru cevap E'dir.

İlkel toplumlarda, doğal çevre ; geleneksel tarım toplumlarında, kültürel gelenekler ve dinî ögeler ; sanayi toplumunda, ekonomik (mekanik) unsurlar ; bilgi toplumunda, insani nitelik ve yetenek olarak bilgi ve bilgi teknolojileri diğerlerinden daha ağırlıklı olarak öne çıkar. Doğru cevap C'dir.

Doğal altyapı, yer altı ve yer üstü zenginlikleri ile iklim ve topografya özelliklerini kapsar. Geçmiş uygarlıklar ve tarım toplumlarında doğal altyapı belirleyici oldu. Doğru cevap A'dır.

Bilgi toplumundaki yeni yapılanmalar, sanayi toplumunun eski yapılarını yıkıp yeni yapılar oluştururken Schumpeter’in deyimi ile “yaratıcı yıkım süreci” doğal olarak belli sancıları beraberinde getiriyor. Bilgi teknolojilerinin kol gücü yerine entelektüel sermaye ile robotları ve bilgisayar ağlarını ikame etmesi (ikame etmek : başka bir şeyin yerine kullanmak), bilgi toplumuna geçiş döneminde özellikle eğitimsiz ve az eğitimli kesimleri işsiz bırakma riski ve sanayi toplumunun mirası olan sendikaların ağırlık ve işlevlerinin azalması gibi uyum sorunları yaratması kaçınılmaz oldu. Doğru cevap D'dir.

İnsanlar psikolojik doyuma ihtiyaç duyarlar ve bunu sağlayan yaşam
unsurlarını korumak isterler. Onlarla duygusal bağları vardır. İnsanın psikolojik
ihtiyaçlarını karşılama işlevi kültüreldir.

İnsanın doğaya egemen olma yeteneği, gelştirdiği yeni teknik, alet ve edavata bağlı olarak artar. Günümüz toplumsal yaşamında,  doğası gereği dinamik ve değişken unsur teknolojidir. Zira değişim esnekliği en yüksek olan toplumsal sistem, teknolojik sistemdir. Teknoloji, öğrenilmiş ve sistemli olarak kullanılan bilgidir. Teknoloji Drucker’in (1992; 267) deyimi ile “Teknoloji aletlerle ilgili değildir; insanın
çalışlma biçimi ve düşünme biçimi ile ilgilidir... Esasen teknoloji ile insan, doğa ve evrenin işleyiş biçimini çözümlediği için; doğa ve evrenin işleyiş biçimine ilişkin bilgisidir.

Sanayi toplumunda insan doğası ve davranışlarına pozitivist bilim anlayışı ve dünya görüşünün egemen olması, katı mekanik teknolojik yapılanma (örneğin akan band sistemi) ve mekanik kurumsal örgütlenmeye yol açtı.

İkinci bilimsel devrim olan kuantum paradigması, atom altı etkileşim ile biyolojik sistem ve sinir ağlarındaki gibi, çoklu ağ etkileşiminin yarattığı dinamik, değişken ve belirsizlik içeren esnek sistem ve süreç işleyişini devreye soktu.

İnsan merkezli olan bilgi toplumu yapılanması, insan ve sosyal grupların oluşturduğu ağları ve ağ etkileşimini öne çıkardı.

Granovetter, ekonomik aktivitilerin sosyal ilişki ağları içinde yurtlanmış olduğu tezini savunurken; bir yandan Bourdieu’nun alan teorisi (field theory) yaklaşımına, diğer yandan da Parsons geleneğinin birbirinden kopuk olarak şekillenmiş olan makro düzeydeki; sosyal, ekonomik, politik ve kültürel sistem ayrımına karşı çıkar.

Granovetter, ekonomik aktivitilerin sosyal ilişki ağları içinde yurtlanmış olduğu tezini savunurken; bir yandan Bourdieu’nun alan teorisi (field theory) yaklaşımına, diğer yandan da Parsons geleneğinin birbirinden kopuk olarak şekillenmiş olan makro düzeydeki; sosyal, ekonomik, politik ve kültürel sistem ayrımına karşı çıkar.

Granovetter, ekonomik aktivitilerin sosyal ilişki ağları içinde yurtlanmış olduğu tezini savunurken; bir yandan Bourdieu’nun alan teorisi (field theory) yaklaşımına, diğer yandan da Parsons geleneğinin birbirinden kopuk olarak şekillenmiş olan makro düzeydeki; sosyal, ekonomik, politik ve kültürel sistem ayrımına karşı çıkar.

Parsons’çu gelenekte, ekonomik, politik, sosyal ve kültürel alt sistemler sırasıyla; uyum (Adaptation); amaç gerçekleştirme (Goal attaintment); bütünleşmek (Integration) ile norm ve davranış kalıplarının korunması (Latent - pattern -maintance) AGIL şeması olarak dörtlü ayrım vardır.

Yaşamı kolaylaştırabilmek için bir araya gelmiş insan topluluklarının yönetimi ve ortak amaçları gerçekleştirmeye yönelik işlevler politiktir.