İKTİSAT SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 6

İnsani nitelik ve yetenek olarak bilgi ve bilgi teknolojileri diğerlerinden daha ağırlıklı olarak öne çıkar.

Köklü dönüşümler, toplumsal bütündeki paradigmal kaymalardan kaynaklanır. Paradigmal kaymalar, toplumsal bütünün en dinamik unsuru olan teknolojideki köklü dönüşümlerle başlar.

Toplumsal sistemler içinde en yavaş değişim ise, kültürel unsurlarda gözlenir (kültürel gecikme)

BU uçurum dijital uçurumdur. s. 59

Firma ekonomisi: Modern işyerleri firma ekonomisini temsil etmektedir. Firma ekonomisi olarak adlandırılan modern işyerlerinin en temel özelliklerinden biri örgütlü bir yapı olmasıdır. Ona göre, firma ekonomisi olan bir dükkânın genel özellikleri şunlardır:

Pazar yeri ekonomisi modern ekonomik yapıdan tamamen farklı özelliklere sahiptir. Pazar yeri ekonomisinde:

Düalizm hem sosyolojide hem de ekonomide hakim olan bir bakış açısıdır. Bu bakış açısı bir toplumda veya bir ekonomide aynı anda var olan birbirinden farklı yapılara dikkat çekmektedir. Toplumda veya ekonomide var olan modern ve geleneksel yapılar birbirinin karşıtı olarak ele alınır.

Weeks enformel kesimi örgütsüz kesim kavramıyla tanımlamaktadır. Formel kesim örgütlü enformel kesim ise örgütsüz kesime denk düşmektedir. Weeks’e göre enformel kesim devlet desteğinden yoksun olduğu için imtiyazsızdır.

Yapısalcı okul düalist okulun temel varsayımlarını teorik ve ampirik araştırmalara dayanarak eleştiren bir yaklaşımdır. Bağımlılık okulu olarak da adlandırılan okulun temel yaklaşımlarını şöyle özetlene bilinir:  Birincisi, özellikle II. Dünya Savaşı sonrası Üçüncü Dünya kentlerinin temel özellikleri haline gelen enformel sektör o ülkelerde gelişen kapitalist ilişkilerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. İkincisi, enformel sektörü kapitalist üretim ilişkilerinin dışında kendine özgü ayrı formlar ve yapılar olarak düşünmek yanlıştır. Üçüncüsü, enformel sektör kapitalist sistemin bir parçasıdır ve varlığını sürdürmesi de, kendine özgü gelişen kapitalist sisteme bağlıdır. Hatta enformel sektörün varlığı kapitalist sistem için bir zorunluluktur. Düalist okulun ortaya koyduğu gibi enformel sektör formel ekonomiden ayrı, bağımsız, kopuk bir yapı değil, aksine formel ekonomiyle iç içe geçmiş dinamik bir yapıdır. Enformel sektör kapitalist sistemle güçlü bağları olan, kapitalizm lehine işleyen bir yapıdır. Bu karşılıklı ilişki çoğunlukla enformel kesimin küçük çaplı faaliyetlerinin aleyhine işlemektedir.

Geri bağlantı, formel kesimin sermaye yoğun büyük şirketlerinin ürettiği ürünlerin, enformel kesimin küçük üretim birimleri tarafından ham madde ve/veya ara malı girdisi olarak kullanmasını anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Örneğin, pastane dükkânı sahibi bir küçük üreticinin kullandığı unu, büyük ölçekli bir işletmeden temin etmesi, enformel kesimle formel kesim arasında kurulan bir geri bağlantıya örnek olarak verebiliriz.

Enformel işletmeler dışındaki enformel istihdam: Burada sözü edilen, formel işletmeler ve hanehalkları için çalışanlar veya belirli bir işvereni olmayanlardır. Bu tanım içinde yer alanlar ise şunlardır: • düzenli sözleşmesi olmaksızın evde çalışanlar, • belirli bir işvereni olmaksızın gündelikçi olarak rastlantısal çalışanlar, • özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici çalışanlar, • belirli bir işveren için kısmi süreli çalışanlar, • formel veya enformel işletmeler için endüstride işletme dışında çalışanlar, • kayıtsız veya bildirilmemiş çalışanlar

Enformel Ekonomiye Eski Bakış: Enformel sektör gelenekseldir ve modern endüstrinin büyümesiyle ortadan kalkacaktır. Enformel sektör marjinal üretkenliğe sahiptir. Enformel sektör formel sektörden ayrı olarak varlığını sürdürmektedir. Enformel sektör artık-emek havuzunu temsil etmektedir. Enformel sektör çoğunlukla sokak satıcılarını ve küçük ölçekli üreticileri kapsamaktadır. Bu sektörün çoğu vergiden kaçmak için illegal ve kayıtsız iş yapan işletmelerden oluşmaktadır. Enformel sektörde işler çoğunlukla geçim faaliyetlerini içermektedir. Bu işler ekonomi politikalarına konu olmaz. Fakat B seçeneği  enformel ekonomiye yeni bakış açısıdır.

Türkiye’de enformel sektörün oluşması 1945’e dayanmaktadır. Bu yıllarda kentlere göç eden, sanayi ve hizmet sektöründe iş bulamayan iş gücü daha çok sokak satıcılığı, hamallık gibi kent ekonomisinin marjinal işlerinde çalışmışlardır. Bu dönem için enformel sektör yerine daha çok marjinal sektör ifadesi kullanılmaktadır.

Az gelişmiş ülkelerde enformel sektörün ortaya çıkmasında etkili olan temel faktörlerden: • Birincisi, bu ülkelerin demografik ve sosyo-ekonomik durumuyla ilgili olan yapısal nedenlerdir. Bu ülkelerde kırdan kente göç sonucunda önemli bir kentsel iş gücü açığa çıkmıştır. Formel sektör açığa çıkan bu iş gücünü içine çekememiş, yani yeterli istihdam olanakları yaratamamıştır. Bunun sonucunda kendi hesabına çalışma biçimleri yaygınlaşmış ve çok küçük işletmeler kentlerin önemli bir ekonomik faaliyet ve istihdam kaynağı hâline gelmiştir. • İkincisi, az gelişmiş ülkelerdeki yasal düzenlemelerin katılığı enformel ekonomik faaliyetlerin varlığını devam ettirmesinde oldukça etkili olmuştur.

Hepsi doğrudur. Çünkü  1980’li yıllardan bu yana da enformel sektör önemli bir gelir kaynağı haline dönüşen enformal sektör/ ekonomi tartışmalı bir kavramdır. Formel sektörün dışında kalan çalışma alanları marjinal sektör, kayıt dışı ekonomi, yer altı ekonomisi, küçük üretim, kaçak istihdam, enformel ekonomi, gibi kavramlarla da ifade edilmektedir

Doğru cevap Düalist okuldur. çünkü Düalizm hem sosyolojide hem de ekonomide hakim olan bir bakış açısıdır. Bu bakış açısı bir toplumda veya bir ekonomide aynı anda var olan birbirinden fark­lı yapılara dikkat çekmektedir. Toplumda veya ekonomide var olan modern ve geleneksel yapılar birbirinin karşıtı olarak ele alınır

Pazar yeri ekonomik faaliyetlerinden kazanılan paranın iflas edilerek kaybedilme olasılığı yüksektir fakat küçük girişimciler modern ekonomide olduğu gibi risk almazlar ve olası riskler de dağıtılır nedenle  I,II,III doğrudur. IV yanlıştır.

I,II arasında doğrudan bağlantı. Çünkü Girişimci sayısının fazla olması ve iç rekabetin aşırı boyutlara ulaşması kâr etme olanaklarını ortadan kaldırmaktadır. Pazar yeri ekonomisinde emek yoğunluğu artırılarak verimliliğin artırılması da söz konusu değildir.

Doğru cevap: Bağımlılık yaklaşımı-geri bağlantıdır. Çünkü Geri bağlantı formel kesimin sermaye yoğun büyük şirketleri­nin ürettiği ürünlerin, enformel kesimin küçük üretim birimleri tarafından ham­madde ve/veya ara malı girdisi olarak kullanmasını anlatmak için kullanılan bir kavramdır. dolaysıyla ilgili örnekler enformel kesimle formel kesim arasın­da kurulan bir geri bağlantıya örnek olarak verebiliriz

Doğru cevap: Ev kadın çocuk bakıcılığı yapması: gelir bağlantısıdır. Çünkü Gelir bağlantısı, haneye gelen gelirin yetmediği durumlarda (formel sektörde ücretler düşüktür) aile üyelerinin biri ya da birkaçının enformel sektörde çalışarak geçime katkı yapmasıdır