İKTİSADİ KALKINMA

Dünyanın herhangi bir bölgesindeki finansal krizin veya güçlü bir ülke liderinin açıklamalarının başka bir ülkenin döviz piyasasını ve borsasını anında etkilemesi KÜRESELLEŞME'dir.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Eski Sovyet Cumhuriyetlerinde ve Doğu Avrupa’nın sosyalist ekonomilerinde merkezî planlı ekonomiden piyasa ekonomisine geçiş süreci başlamıştır. Bu hızlı değişim süreci, çeşitli ülkelerdeki siyasal sistem farklılıklarının ortadan kalkarak serbest piyasa ekonomisinin küresel bir sistem olmasını sağlamıştır.

Sosyal ve kültürel küreselleşmenin farklı ülkelerdeki kişiler üzerine yansımaları, benzer tüketim kalıplarında, bilgi ve becerilerde, giyim tarzlarında, yeme içme alışkanlıklarında (Japon, İtalyan, Çin, Meksika mutfağının ülkemizde yaygınlaşması ya da Mac-Donalds, Burger King gibi fast food zincirlerinin dünyanın her yerine yayılması), sinema ve müzikte görülebilir.

Tüm maddeler ekonomik küreselleşmenin olumlu ve olumsuz etkileri arasındadır.

Ricardo’nun Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi’ne göre, her ülkenin karşılaştırmalı olarak en etkin olduğu başka bir deyişle düşük üretim maliyetinin geçerli olduğu alanların üretiminde uzmanlaşması ve bunları ihraç ederek nispeten pahalıya ürettiklerini diğer ülkelerden ithal etmesi gerekir. Böyle bir durumda hem kıt kaynaklar optimal bir biçimde kullanılmış olacak hem de ülkelerin ekonomik refah düzeyleri yükselecektir.

İktisadi kalkınma ile birlikte dış açık aşağıdaki nedenler dolayısıyla genişler:

Dış ticaret hadlerinin, uzun dönemde tarımsal ürün ihraç eden ülkeler aleyhine gelişmekte olduğunu ortaya koyan temel teori; bu teorinin ilk savunucuları olan Alman iktisatçısı Hans Singer ve Latin Amerikalı iktisatçı Raul Prebisch’in adlarından dolayı Singer-Prebisch Tezi olarak adlandırılır.

Petrol fiyatlarının önemli ölçüde yükseldiği petrol krizi döneminde, ticaret hadlerine dair Singer-Prebisch Tezi’nde yapılan genellemenin geçerli olmadığı görülmüştür.

Singer-Prebisch Tezi’nde, ticaret hadlerinin az gelişmiş ülkeler aleyhine gelişmesine neden olan faktörler, üç grupta ele alınmaktadır. Bunlar; arz, talep ve ekonominin esnekliği ile ilgili faktörlerdir. Gelişmiş ülkelerdeki tarımsal ürünlerin üretiminin teşvik edilmesi ve söz konusu ürünlerin ithaline getirilen koruyucu tedbirler ve kısıtlamalar, tarım ürünleri ihracatçısı az gelişmiş ülkelerin ihracat kapasitelerini olumsuz yönde etkilemektedir.

Singer-Prebisch Tezi’nde, ticaret hadlerinin az gelişmiş ülkeler aleyhine gelişmesine neden olan faktörler, üç grupta ele alınmaktadır. Bunlar; arz, talep ve ekonominin esnekliği ile ilgili faktörlerdir.

Küreselleşme konusunda siyasi , teknolojik, sosyal ve kültürel, ekonomik küreselleşme olmak üzere farklı boyutların dikkate alındığı bir sınıflandırma yapılabilir.

Günümüzde küreselleşmeye yönelik yaklaşımları “aşırı küreselleşmeciler” “kuşkucular” ve “dönüşümcüler” şeklinde üçlü bir sınıflamaya tabi tutabiliriz.

Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla iki kutuplu dünya düzeni 1990’lı yılların başında sona ermiş ve dünyada serbest piyasa ekonomisi, siyasal alanda ise demokrasiye dayalı siyasi sistem yaygınlık kazanmıştır.

1973-1980 dönemi, ikinci küreselleşme evresinin ortaya çıkmasını sağlayan önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönem olmuştur.

Dünya ekonomisinde yaşanan ardışık krizler (1997’de Asya, 1998’de Rusya, 1999’da Brezilya, 2000’de Türkiye ve Arjantin) nedeniyle gelişmekte olan ülkelere net özel sermaye girişleri 2000 yılında 47.1 milyar dolara kadar gerilemiştir.

2012 yılında dünya üretiminin %4.5, dünya mal ve hizmet ticaretinin ise %6.9 artacağı beklenmektedir.

Yapılan hesaplamalarla en zengin on ülkedeki kişi başına düşen ulusal gelir, en yoksul ülkelerdekinin 1960’da 92 katıyken bu oran 1970’de 113’e, 1980’de 129’a, 1990’da 151’e ve 2000’de 203’e yükselmiştir.

Ricardo’nun Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi’ne göre,hem kıt kaynaklar optimal bir biçimde kullanılmış olacak hem de ülkelerin ekonomik refah düzeyleri yükselecektir.

Asya Kaplanları:

Güney Kore,

Tayvan,

Hong Kong,

Singapur’dur.

Dış Ticaret Hadlerinin Bozulma Nedenleri Singer-Prebisch Tezi’nde, ticaret hadlerinin az gelişmiş ülkeler aleyhine gelişmesine neden olan faktörler, üç grupta ele alınmaktadır. Bunlar; arz, talep ve ekonominin esnekliği ile ilgili faktörlerdir.