İKTİSADİ KALKINMA

Ulusal yenilik sistemini oluşturan kuruluşlar 6 grup içerisinde değerlendirilmektedir. Bunlar; üniversiteler, araştırma kuruluşları, destek ve köprü kuruluşlar, finansman kuruluşları, politika geliştiren, uygulayan ve değerlendiren kuruluşlar ve özel işletmeler ve kamu kurumları ile bunların
oluşturduğu ağ biçiminde yapılanmalardır.

Farklı yaklaşımlarla tanımlanabilen teknoloji kavramını, ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlerin üretimi için gereken üretim faktörlerinin organizasyonu olarak tanımlamak iktisadi kalkınma yaklaşımı içerisinde daha doğru olacaktır.

Teknolojik gelişmenin en önemli aşaması olan yenilik aşaması daha detaylı biçimde ele alındığında bu aşamanın çeşitli biçimlerde sınıflandırıldığı görülmektedir. Bu konuda Schumpeter’in görüş- leri yenilik konusunda temel sınıflandırmayı oluş- turmaktadır. Evrimci/Yeni Schumpeterci Kuram olarak adlandırılan yaklaşımla teknolojik gelişme daha iyi anlaşılır olmuştur. Bu yaklaşımlara göre yenilikler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Ürün Yenilikleri: Yeni ürünün ilk ticari üretimi ya da mevcut bir ürünün kalitesini artıran yenilikler.

• Süreç Yenilikleri: Mevcut bir ürünün yeni bir yöntemle üretilmesi.

• Organizasyonel Yenilikler: Üretiminin organizasyonunda yapılan yenilikler.

Yenilikleri önemlerine göre sınıflandırmak da kullanılan bir diğer yaklaşımdır. Bu yaklaşımda aşağıdaki sınıflandırmada yer almaktadır:

• Küçük Artımsal Yenilikler: Çeşitli sektörlerde farklı oranlarda ve sürekli olarak ortaya çıkan yeniliklerdir. Bu yeniliklerin etkileri uzun dönemde verimlilik ve kalite artışı biçiminde görülebilir. Ekonomide önemli bir değişime neden olmayan bu yenilikler, kaynakların daha etkin kullanımını sağlar.

• Radikal / Köklü Yenilikler: Var olan ürün ya da üretim süreçlerinden bağımsız olarak ortaya çıkan ve süreklilik göstermeyen geliş- melerdir. Bu yenilikler üretim araçlarını de- ğiştirdikleri, yeni bir ürünün üretilmesi ya da hizmetin sunulması için yeni becerileri gerektirdikleri için yapısal değişim yaratırlar.

• Yenilik Grupları: Ekonomik, bilimsel ve teknik açılardan birbiriyle ilişkili, bir dizi köklü ve zaman içerisinde ortaya çıkan yeniliklerdir. Ekonomideki eski faaliyet alanlarının ortadan kalkmasına neden olurlar.

• Tekno-Ekonomik Paradigmayı Değiştiren Yenilikler (Teknolojik Devrim): Ekonomi üzerinde uzun süreli etkileri olan büyük teknolojik değişmelerdir. Ekonominin bü- tün alanlarını etkiler. Sadece yurtiçi ekonomik ilişkileri değil, aynı zamanda uluslararası ticareti de etkiler.

Teknolojinin uluslararası yayılması birbirinden kesin olarak ayrılamayan dört aşamadan oluşmaktadır:

1-Edinme/Benimseme

2-Özümseme/Uyarlama

3-İyileştirme/Geliştirme

4-Yaratma/Yayma

*Dışlanmazlık ve birikimlilik teknolojinin genel manada yayılmasını ve transfer edilmesini etkileyen dört temel özellikten ikisidir.

Doğrudan Transfer Yöntemleri: Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, lisans anlaşmaları, yatırım malı ithalatı

Dolaylı Transfer Yöntemleri: Eğitim, açık bilgi kaynakları, işgücünün dolaşımı

Uluslararası rekabet gücü kapsamında, genel olarak, bir ülkenin ürettiği malların fiyatları en önemli belirleyici olmaktadır. Bu malların fiyatlarının da üretici işletmelerin içinde bulundukları piyasa yapısına, döviz kurlarına, ihracat teşviklerine, ulaştırma maliyetlerine, işgücü maliyetlerine, girdi maliyetlerine, üretim ölçeğine, üretim sürecinin organizasyonuna ve üretim teknolojisinin niteliğine bağlı olduğu söylenebilir. Fiyatı belirleyen bu unsurları “üretim sürecinin organizasyonu ve üretim teknolojisinin niteliği” ile bu iki unsur dışındakiler biçiminde iki gruba ayırmak teknolojik gelişmenin kalkınma sürecindeki önemini anlayabilmek için faydalı olacaktır. Teknolojik gelişme ile ilişkili ilk grupta yer alan unsurlar uzun dönemde malların fiyatlarını etkileyebilecek kendine özgü dinamiği olan unsurlardır. Üretim sürecinin organizasyonu ve üretim teknolojisinin niteliğinin diğer unsurlara oranla sürekli değişebilme ve yenilenebilme özelliği, fiyata dayalı rekabet gücünü korumanın veya geliştirmenin en önemli unsurları olmalarını sağlamaktadır.

Toplumun kurumsal yapısının kaynak dağılımının temel mekanizması olduğunun savunur. Kurumsal yapının kurumlar, iktidar yapısı ve bunların etkileşimi sonucunda oluşarak zaman içerisinde değişime uğradığını öne sürer.

Kurumsal yapının kalkınma üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Kurumsal yapı, üretim sürecinde maliyetleri etkileyerek yapılacak harcama miktarını etkilemesi nedeniyle kalkınma sürecini etkilemektedir. Kalkınma yazınında özellikle gelişmiş ülkeler açısından kurumsal yapının, kalkınmanın lokomotif gücü olduğu ve kurumların kalitesindeki artışın kişi başına gelirde büyük artışlar yaratabileceği kabul edilmektedir. Bu nedenle etkin kurumlar ve kurumsal yapı kaynak israfını önleyerek, piyasa aksaklıklarını ortadan kaldırarak, pozitif dışsallıklar yaratarak, belirsizliği azaltıp işlem maliyetleri üzerinde etkili olmaktadır. Bu durum da finansal kaynakları bir araya getirerek, teknolojik bilgi akımlarını kolaylaştırarak ve girişimcileri teşvik ederek uzun dönemli ekonomik büyümeyi etkilemektedir. Bu nedenle birçok kalkınma iktisatçısı, kurumların farklı boyutlarını ele alarak, kurumsal yapının ekonomik performans üzerindeki etkilerini incelemişlerdir

Finansal sistemler, yeni teknolojilerin yayılması ve sermaye birikiminin gerçekleşebilmesi için fon sağlama fonksiyonu üstlenmelerinden dolayı ekonomik büyüme sürecinde önemli bir unsurdur.

Sağlam bir kurumsal yapı içerisinde yer alan etkin bir yargı sistemi, mülkiyet haklarının korunması, sözleşmelerin güvencesinin sağlanması ve işlem maliyetlerinin düşürülmesi konusunda büyük öneme sahiptir.

Teknoloji; bilginin ve bilgiye dayalı yöntemlerin herhangi bir işin yapılmasına uygulanmasıdır.

Ürün yenilikleri; yeni bir ürünün ilk ticari üretimi ya da mevcut bir ürünün kalitesini arttıran yenilikler.

Tekno ekonomik paradigmayı değiştiren yenilikler; Ekonomi üzerinde uzun süreli etkileri olan büyük teknolojik değişmelerdir.

Bilgiyi, üretim sürecinde kullanılan diğer faktörlerden ayıran üç temel özellik;

Rekabete konu olmama,

Dışlanamazlık,

Birikimlilik.

Lisars anlaşmaları; Gelişmekte olan ülkelerin yaygın bir biçimde kullandıkları teknoloji transfer yöntemidir.

Esnek üretim teknolojileri; farklı parça ve ürünleri önemli bir değişikliğe gerek kalmadan üretebilme yeteneğine sahip olan sistemlerdir.

Kalkınma literatürüne Horddal Etkisi olarak geçen bir olay yaparak öğrenme modeline iyi bir örnektir.

Asimetrik bilgi; Alım satım işlemlerinde bir tarafın diğerine göre daha iyi veya daha fazla bilgiye sahip olması, alım satım işlemlerinde güç dengesizliğine neden olur.

Bürokrasi; sosyal bilimlerde toplumların oluşturduğu yasaları uygulayan idari yapıyı anlatmak için kullanılan kavramdır.