İKTİSADİ KALKINMA

Bir ülkede belirli bir dönem içinde yaratılan gelirin fertler, hanehalkları veya üretim faktörleri arasında bölünmesine gelir dağılımı denir.

Devlet çeşitli nedenlerle piyasa ekonomisinin işleyişine karışır ve gelir dağılımına mudahale ederek gelir dağılımının adaletli olmasına çalışır. Devletin gelir dağılımına yaptığı bu mudahaleye ikincil gelir dağılımı denir.

Gelir dağılımındaki aşitsizliğin başlıca nedenleri:

Beşeri sermaye

Teknolojik değişme

Küreselleşme

Ayrımcılık

Servet eşitsizliği

Enflasyon

Piyasa yapısı

Yüzde payları, kişisel gelir dağılımını ölçmede kullanılan ölçütleden biridir ve en açık ölçüt olarak bilinmektedir.

Yoksulluk, genel olarak insanların temel ihtiyaçlarını karşılamama durumu olarak tanımlanır.

Subjektif (öznel yoksulluk); "Kendini yoksul olarak tanımlayan herkes yoksuldur".

Uluslararası platformdakabul gören yetişkin bir kişinin minumum harcaması gereken kalori değeri 1200 kaloridir.

Ülkenin kalkınma ve büyüme dinamikleri, yoksulluğun nedenlerindendir.

Yoksullukla mücadelenin başarısı için olmazsa olmaz koşul iyi kamu yönetimidir.

Türkiye'de gelir dağılımı konusunda yapılan ilk kapsamlı çalışma 1963 yılında Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yapılmıştır.

Fonksiyonel Gelir Dağılımı Milli gelirin elde edilmesine katkıda bulunan
çeşitli üretim faktörlerinin milli gelirden aldıkları
payı ifade eden bir kavramdır. Bu gelir dağılımı türünde milli gelirin kâr, ücret, faiz ve rant arasındaki dağılımı dikkate alınmaktadır. Fonksiyonel gelir dağılımı aslında gelirin sosyal sınıflar arasında nasıl dağıldığı ile ilgili bir kavramdır.

Türkiye’de TÜİK’in açıkladığı 2010 yılı verilerine göre toplam gelir içinde en fazla pay maaş-ücret gelirlerine aittir. Maaş-ücret gelirleri % 43,7’lik oranla toplam gelir içerisinde en fazla paya sahiptir. Bunu % 20,5 ile sosyal transferler ve % 20,2 ile müteşebbis gelirleri (kâr) izlemektedir.

Devlet çeşitli nedenlerle piyasa ekonomisinin işleyişine karışır ve gelir dağılımına müdahale ederek gelir dağılımının adaletli olmasına çalışır. Zira gelir dağılımındaki eşitsizlikler ekonomik büyüme, kalkınma ve etkinlik üzerinde olumsuz etkiler doğurabilmektedir. İşte devletin gelir dağılımına yaptığı bu müdahaleye ikincil gelir dağılımı adı verilir.

Neo-Klasik Teoride Gelir Dağılımı: NeoKlasik yaklaşımla birlikte gelir dağılımı
yaklaşımları sınıfsal temelli olmaktan çıkmış ve kişisel gelir dağılımı yaklaşımları
ağırlık oluşturmaya başlamıştır. Marshall, Menger, Jevons ve Walras gibi ünlü iktisatçıların analizlerine hakim olan marjinal verimlilik teorisi gelirlerin belirlenmesinde temel unsur haline gelmiştir.

Pigou-Dalton transfer ilkesi: Eğer yoksul bir kişiden zengin bir kişiye gelir transferi yapılıyorsa bu durum eşitsizlikte bir artışa veya en azından bir
azalmaya yol açmamalı ve zenginden yoksula yapılan bir gelir transferi eşitsizlikte bir azalmaya yol açmamalıdır.

Gini katsayısı, Lorenz eğrisine bağlıdır ve eğri ile köşegen arasında kalan alanın, köşegenin altında kalan toplam alan oranına eşittir. Bu alanın artması dağılımdaki eşitsizliğin artması anlamına gelmektedir. Adını İtalyan istatistikçi Corrado Gini’den alan bu katsayı “0” ile “1” arasında değişen değerler alır. Toplumdaki gelir ‘tam eşit’ dağıldıysa Gini katsayısı “0”, ‘tam eşitsiz’ dağıldıysa (yani tüm geliri yalnızca bir kişi aldıysa) Gini katsayısı “1” değerini alır. Gini katsayısı dünyada gelir dağılımı eşitsizliği ile ilgili olarak kullanılan en yaygın ölçüttür. Gini katsayısının “0” veya “1” değeri aldığı bir ülke yoktur, zira gelir hiçbir ülkede tam eşit veya tam eşitsiz bir şekilde paylaşılmamaktadır.

Dünya Bankası tarafından geliştirilmiş bir kavram olan “mutlak yoksulluk”, dar anlamda yapılan yoksulluk tanımlamasıdır. Mutlak yoksulluk aslında tam anlamıyla bir “açlıktan ölme” durumudur. Mutlak yoksulluk tanımına “mutlak” niteliğini kazandıran unsur yaşamı sürdürebilmek için gerekli olan asgari besin bileşenlerini veya kaloriyi esas alması ve bir sınır çizmesidir.

Öznel Yaklaşım: “Leyden Yaklaşımı” da denilen bu yaklaşım sübjektif bir ölçüm yöntemine dayanır. Bu yöntemde, büyük ölçekli anketler yardımıyla toplumu oluşturan kişilere temel ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamadığı sorulur ve karşılayamadığını beyan eden kişiler yoksul olarak tanımlanır.

TÜİK verilerine göre Türkiye'de 2015 yılında geliri en düşük olan ilk yüzde 20’lik grup toplam gelirin yüzde 6,1’ini almakta iken geliri en yüksek olan son yüzde 20’lik grup ise gelirin yüzde 46,5’lik bölümünü almaktadır.

Fonksiyonel gelir dağılımı açısından bakıldığında Türkiye’de milli gelir içinde en fazla pay maaş-ücret gelirlerine aittir. Maaş-ücret gelirleri % 49,7’lik oranla toplam gelir içerisinde en fazla paya sahiptir. Bunu % 20 ile sosyal transferler ve % 18,8 ile müteşebbis gelirleri izlemektedir.