İKTİSADİ KALKINMA

Fonksiyonel Gelir Dağılımı: Milli gelirin elde edilmesine katkıda bulunan çeşitli üretim faktörlerinin milli gelirden aldıkları payı ifade eden bir kavramdır.

Keynesgil Teoride Gelir Dağılımı: Keynesgil teoride gelir dağılımı konusuna özel bir önem verilmemiş ve gelir dağılımı veri kabul edilmiştir.

Gelir dağılımındaki eşitsizliğin başlıca nedenleri : beşeri sermaye, küreselleşme, teknolojik değişme, ayrımcılık, servet eşitsizliği, enflasyon ve piyasa yapısıdır.

Simetri ilkesi: Eşitsizlik ölçütleri bireylerin gelirlerinin dışındaki özelliklere karşı hassas olmamalıdır.

Gini Katsayısı dünya ülkelerinin herbirinde farklı değerler almaktadır.Tablo 1’de yer alan OECD ülkeleri arasında gelir dağılımı en eşit olan ülkeler Gini katsayısı en düşük olan İzlanda (0.244), Norveç (0.252) ve Çek Cumhuriyeti (0.262) olup gelir dağılımı en bozuk olan ülkeler Şili (0.465), Meksika (0.459) ve Güney Afrika (0.67) ve ABD (0.394)’dir.

Bir toplumda zayıflık ve korunmasızlığa yol açan faktörler şunlardır:
• Eğitim olanaklarının yetersizliği
• İş güvenliğinin ve istikrarlı bir gelir olanağının olmaması
• Varlık ve tasarruf birikiminin ve krediye ulaşma imkânının yetersizliği
• İşgücüne katılımın artırılamaması
• Aileler arası dayanışmanın zayıflaması

“Nisbi yoksulluk” veya “göreli yoksulluk” yaklaşımı da denilen bu yaklaşımda toplumda yaratılan ortalama gelirin (medyan gelirin) yarısı yoksulluk sınırı olarak belirlenir.

Mikro kredi uygulaması ilk kez 1972 yılında Bangladeş’te ekonomi profesörü Muhammed Yunus tarafından ortaya atılmış ve uygulanmıştır.

Gelir dağılımı konusunda Türkiye genelini kapsayacak şekilde ilk çalışmayı ise TÜİK 1987 yılında gerçekleştirmiştir.

Fonksiyonel gelir dağılımı açısından bakıldığında Türkiye’de milli gelir içinde en fazla pay maaş-ücret gelirlerine aittir. Maaş-ücret gelirleri % 49,7’lik oranla toplam gelir içerisinde en fazla paya sahiptir. Bunu % 20 ile sosyal transferler ve % 18,8 ile müteşebbis gelirleri izlemektedir. Gayrimenkul (kira) gelirleri ise % 4,2 pay almaktadır.

Bireysel Gelir Dağılımı
Bireysel gelir dağılımı, bir ülkede meydana getirilen gelirin toplumu oluşturan birey ve hane halkları arasında nasıl dağıtıldığını gösteren gelir dağılımı kavramıdır. Bireysel gelir dağılımı bireylerin ve hane halklarının gelirlerinin büyüklüğüne göre belirlenmektedir. Bireysel gelir dağılımında elde edilen gelirin kaynağı ve bileşimi önemli değildir, önemli olan gelirin miktarıdır. Bireysel gelir dağılımında hane halkının yüzde dağılımı ile gelirin yüzde dağılımı karşılaştırılmaktadır. En yüksek ve en düşük gelir grupları arasındaki farklar “eşitsizlik derecesini” oluşturur.

Sektörel Gelir Dağılımı
Her üretim sektörünün milli gelire katkısı aynı değildir, bazı sektörlerin gelir oluşumuna katkıları diğer sektörlere göre daha fazladır. Sektörel gelir dağılımı, tarım, sanayi ve hizmetler sektörleri başta olmak üzere çeşitli üretim sektörlerinin ulusal gelire hangi oranda katkıda bulunduğunu gösterir. Gelişmiş ülkelerde milli gelire en büyük katkıyı hizmetler sektörü yapmakta, onu sanayi sektörü takip etmektedir. Tarım sektörünün milli gelirdeki payı genellikle küçüktür. Dolayısıyla, sektörlerin milli gelirden aldıkları pay ülkelerin gelişmişlik düzeyleri için önemli bir ipucu olmaktadır.

Birincil ve İkincil Gelir Dağılımı
Piyasa ekonomisinin işleyişine herhangi bir müdahale olmaksızın ortaya çıkan milli gelirden üretim faktörlerinin aldığı emek, kâr, faiz ve ücret şeklindeki gelir dağılımına birincil gelir dağılımı adı verilir.

Klasik Teoride Gelir Dağılımı: Klasik teoriye göre gelir dağılımını belirleyen temel
unsur faktör sahipliği ve faktörlerin nisbi kıtlığıdır. Klasik iktisatçılar gelir bölüşümü olgusunu “emek değer teorisi” ile analiz etmekte, emeği değerin kaynağı olarak görmektedir.

Küreselleşme, dünya ülkelerinin çeşitli boyutlarda gerçekleşen bütünleşme sürecidir. Küreselleşmenin ekonomik, siyasal, kültürel ve teknolojik boyutları vardır. Küreselleşme süreci sonucunda ulusal ekonomiler karşılıklı olarak bağımlı hale gelmektedir.

Gelir ölçeğinden bağımsız olma ilkesi: Eşitsizlik ölçütleri aynı tarzdaki oransal değişikliklerden etkilenmemelidir. Diğer bir deyişle herkesin gelirinde aynı oranda bir değişiklik varsa eşitsizlik değişmemelidir.

Dünya Bankası 1990 yılında yapmış olduğu bir çalışmada mutlak yoksulluk tanımına şu şekilde yaklaşmaktaydı: “Bir insanın hayatta kalabilmesi için gerekli minimum kalori miktarı olan 2400 K/cal hesaplamasına dayanılarak (tıbben; normal bir erişkinin yeterli kalori alabilmesi için gerekli kalori 2800-3000, ağır işlerde çalışanlar için ise işin niteliğine göre 3200-3800 k/cal ihtiyacı esas alınmaktadır) geliştirilmiş ve bu noktadan hareketle günlük geliri 2400 k/cal besini almaya yetmeyen insanlar “mutlak yoksul” olarak tanımlanmıştır.

İş güvenliğinin ve istikrarlı bir gelir olanağının olmaması: Bu durumdaki kişiler makroekonomik koşullardaki olumsuz değişmelerde işlerini kaybetme ve tüketimi kısma riski ile karşı karşıya kalırlar.

Medyan Gelir Yaklaşımı
“Nisbi yoksulluk” veya “göreli yoksulluk” yaklaşımı da denilen bu yaklaşımda toplumda yaratılan ortalama gelirin (medyan gelirin) yarısı yoksulluk sınırı olarak belirlenir. Buna göre yoksul kişiler bu ortalama gelirin yarısını bile elde edemeyen kişilerdir.

Gelir dağılımı konusunda Türkiye genelini kapsayacak şekilde ilk çalışmayı ise TÜİK 1987 yılında gerçekleştirmiştir.