İKTİSADİ KALKINMA

İktisadi kalkınma, az gelişmiş bir ülkede kişi başına düşen reel gelirin arttırılmasıyla birlikte, iktisadi ve sosyo-kültürel yapının da değiştirilmesi, yenileştirilmesidir.

Az gelişmiş ülkeler yapısal sorunlar, sermaye yetersizliği ve işsizlik gibi özelliklerden dolayı tam istihdamın altında bulunmaktadır.

Eski üretim tekniklerinin kullanılması, yapısal değişimin göstergelerinden değildir.

Hakimiyet boyutu, topluluklar ya da ülkeler arası yarışta önde yer almak.

Uluslararası ölçekte ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılmasında kullanılan en önemli ölçütlerden biri kişi başına düşen gelirdir.

Satın Alma Gücü Paritesi (SGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, farklı para birimlerinin satın alma gücünü eşitleyen bir değişim oranıdır.

Türkiye, 0.767 olarak hesaplanan insani gelişme endeksi değeriyle Yülsek İnsani Gelişmeye sahip ülkeler arasında yer alır.

Az gelişmişliğin uluslararası gelişme farklılıklarına göre ölçülmesinde kullanılan ölçütler parasal ölçütler ve parasal olmayan ölçütler olmak üzere ikiye ayrılır.

Bireyin hayatta kalabilmek için gerekli olan beslenme, giyinme ve barınma gibi temel fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayabileceği spesifik bir minumum gelir düzeyi Mutlak yoksulluk olarak tanımlanır.

Düşük eğitim düzeyi az gelişmiş ülkelerin beşeri özelliklerinden birisidir.

İktisadi kalkınma, iktisadi büyümeyi de içerdiğinden daha geniş kapsamlı bir
olgudur. İktisadi kalkınma ve büyüme arasındaki temel fark yapısal değişmedir. Bu anlamda, iktisadi kalkınma sadece ekonomik boyutlarla sınırlanmayan, toplumu sosyal, siyasal ve kültürel boyutlarıyla kuşatan karmaşık ve dinamik bir süreçtir.

İktisadi büyüme, bir ülkenin reel Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) düzeyinde görülen sürekli artış olarak tanımlanabilir. İktisadi büyüme kişi başına düşen reel gelir artışı olarak da ifade edilebilmektedir.

Birleşmiş Milletler 1971 yılında “En Az Gelişmiş Ülkeler” olarak adlandırılan ayrı
bir gruplandırma kullanmaya başlamıştır. Bir ülkenin en az gelişmiş ülke olarak sınıflandırılmasında aşağıdaki kriterlere uygunluk aranmaktadır.

Düşük gelir: Kişi başına düşen GSYH’nin üç yıllık ortalamasının 992 Dolar’ın altında olması (ortalama 1190’ı aştığında bu gruptan çıkılmakta)

Temel ihtiyaçlar yaklaşımı, iktisadi kalkınmanın yoksulluğu ortadan kaldırmasını amaçlamaktadır. Bu yaklaşım, yoksulluk sorununu çözemeyen bir büyümenin, kalkınma ile özdeş sayılamayacağını ifade etmekte, ayrıca, gelir dağılımı, beslenme, barınma, giyinme, sağlık, temiz içme suyu ve eğitim gibi temel problemlerin üstesinden gelmeden kalkınmanın gerçekleşemeyeceğini ileri sürmektedir.

Sürdürülebilir kalkınmanın iki temel unsuru bulunmaktadır. Bunlardan ilki, kalkınmada doğal kaynak ve çevrenin korunması, diğeri de gelişmekte olan ülke insanının temel ihtiyaçlarının karşılanmasıdır.

Kalkınmanın Boyutları ve Amaçları
     Boyut                                                Amaç
Üretim boyutu : Üretim düzeyini yükseltmek ve üretimde verimliliği artırmak
İnsani boyutu  :Yaşam standartlarını yükseltmek, gelir dağılımını iyileştirmek
İstihdam boyutu : İstihdam olanaklarını genişletmek ve çalışma koşullarını iyileştirmek
Hâkimiyet boyutu : Topluluklar ya da ülkeler arası yarışta önde yer almak
Çevre boyutu       : Kalkınmayı çevreye en az zararı vererek gerçekleştirmek
Özgürlük boyutu  : Ekonomik, siyasal ve sosyal yönden özgürlük düzeyini yükseltmek

Dünya Bankası tarafından hazırlanan 2016 yılı Dünya Kalkınma Raporunda belirlenen sınır değerler

Kişi Başına Düşen Gelire Göre Ülke Grupları
Gruplar                             Kişi Başına Düşen Gelir ($)
Düşük Gelirli Ülkeler                ≤1.045
Orta Gelirli Ülkeler                  1.046 - 12.735
- Düşük orta Gelirli Ülkeler      1.046- 4.125
- Yüksek Orta Gelirli Ülkeler    4.126-12.735
Yüksek Gelirli Ülkeler              ≥12.736

İnsani Gelişme Endeksi (İGE), hem ekonomik hem de sosyal kalkınmayı dikkate alan çok yönlü bir ölçüttür. İGE’nin üç bileşeni bulunmaktadır. Bunlar; eğitim,
sağlık ve gelirdir.

İkili Yapı Özelliği: Az gelişmiş ülkeler ikili yapı özelliği olan ülkelerdir. İkilik ya da düalizm, bir ülkede iktisadi, teknolojik, sosyal ve bölgesel alanlarda birbirinden farklı iki ayrı kesimin (geleneksel kesim ve modern kesim) olduğunu ifade etmek
üzere kullanılan bir kavramdır. Bu ülkelerde bir yandan ileri gelişmişlik düzeyindeki ülkelerin pazar yapısına, ileri teknolojiye, gelişmiş sosyal ilişkilere,
ileri kurum ve organizasyonlara rastlanabileceği gibi, öte yandan geri kalmışlığın tipik özelliklerinden aile ekonomisi, geri ve ilkel teknoloji, durgun bir sosyal yapı, geleneksel kurum ve organizasyonlarla da karşılaşılabilir.

Az gelişmiş ülkelerin en önemli siyasal özellikleri arasında demokratikleşememe, siyasi istikrarsızlık, politik yozlaşma, mutlak gücün kötüye kullanımı, oy ticareti ve rant kollama gelmektedir