İKTİSADİ KALKINMA

Reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da ortaya çıkan artışın aynı zamanda iktisadi ve sosyo-kültürel yapıyı da değiştirmesine iktisadi kalkınma adı verilir. Gayri Safi Milli Hasıla’nın artması ise ulusal gelirin hem yurtiçi hem de yurtdışı girdiler ile sayısal olarak büyümesini ifade eder. Gayri Safi Yurtiçi hasılanın büyümesi de üretim faktörlerindeki bir artışı göstermektedir. İktisadi kalkına ise sadece iktisadi büyüme ile sınırlı olmayıp aynı zamanda iktisadi yapının ve sosyo-kültürel yapının da değişmesini ifade eder.

Bir ülkede üretim artışı ya tam istihdamın altında kullanılan iktisadi kaynakların daha etkin kullanılmaya başlanması yoluyla ya da tam istihdamda kullanılan kaynak miktarına yenilerinin eklenmesi yoluyla gerçekleşir.İstihdam edilen nüfusun sektörler arasındaki payının değişmesi üretim artışının gerçekleşeceğini göstermez.

Yapısal değişimin göstergeleri tarımsal faaliyetlerden, tarım dışı faaliyetlere ve sanayiden hizmetler sektörüne doğru gerçekleşen geçişler; üretim ölçeğinin arttırılması; yeni üretim tekniklerinin geliştirilmesi ve demokratikleşme ve özgürlükler konusundaki iyileştirmelerdir.

Geleneksel Kalkına İktisadi yaklaşımının temel stratejisi ithal ikamesine dayalı sanayileşmenin sağlayacağı yüksek hızlı gelir artışı ile ortaya çıkacak olan sermeye birikiminin gerçekleştirilmesidir. Barınma, sağlık ve beslenme gibi temel gereksinimlerin karşılanması sermeye birikimi yanında gerçekleştirilmesini hedefleyen temel ihtiyaçlar yaklaşımının hedefidir.

Temel ihtiyaçlar yaklaşımı iktisadi kalınma için hasıla artışı ve sermeye birikimi aracılığı ile yoksulluğun ortadan kaldırılmasını amaçlar. Bunun için de temel insan ihtiyaçlarının (eğitim, beslenme, sağlık ve gelir dağılımı vb) giderilmesini öne sürer.

Sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı 1970’lerin sonunda ortaya atılmıştır. Geleneksel kalkına yaklaşımı 1950’lerin sonunda, temel ihtiyaçlar yaklaşımı 1970’lerde, sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı 1970’lerin sonunda, insani kalkınma yaklaşımı 1980’lerde, sürdürülebilir insani kalkınma yaklaşımı da 1994 yılında ortaya atılmıştır.

Sürdürülebilir kalkınma anlayışının temel unsurları iktisadi kalkınmanın gerçekleştirilmesi, doğal kaynaklar ve çevrenin korunmasıdır. Bu unsurlardan birisinin tek başına gerçekleşmesi yaklaşımın kapsamını oluşturmaz. Benzer olarak da sadece hasıla artışı iktisadi kalkınma için yeterli değildir.

Kalkınmanın ölçülmesi için kişi başına düşen gelir yani GSYH nüfus başına düşen payı ve satın alma paritesi kullanılan yaklaşımlardır. GSMH ve I$ cinsiden GSAYH kalkınmanın ölçülmesinde kullanılmaz.

Döviz kuru paranın satın alabileceği döviz(ABD Doları, Euro vb.) miktarını gösterir. SGP ise paranın satın alabileceği mal ve hizmetin miktarını gösterir.

Dünya Bankası tarafından hazırlanan Dünya Kalkınma Raporu kişi başına düşen GSYH kullanmaktadır. İnsani Gelişmişlik Endeksi – İGE, Satın alma Gücü Paritesi – SGP veya Sağlık – Endeksi – SE kullanılmamaktadır.

Kişi başına gelir artışıyla birlikte sosyo-kültürel değişimin de yaşanması kalkınma olarak tanımlanmaktadır. Salt gelir artışı ise iktisadi büyümedir.

Kalkınma sürecinde verimlilik artar, gelir dağılımı düzelir, yoksulluk azalır, ekonomide tarımdan sanayi ve hizmet sektörüne kayma olur ve üretim ölçeği arttırılır.

Çin gelişmekte olan ülkeler grubundadır.

BRICS ülkeleri Brezilya, Çin, Hindistan, Rusya ve Güney Afrika’dan oluşmaktadır.

Bahsedilen yaklaşım sürdürülebilir kalkınmadır. Bu yaklaşımda gelecek nesiller için kalkınmanın çevreyi ve doğal kaynakları tahrip etmeden gerçekleştirilmesi esas alınmaktadır.

Yolsuzluk ve rüşvetin yaygın olduğu az gelişmiş ülkelerde yönetimde şeffaflık bulunmaz.

Az gelişmiş ülkelerde nüfus içinde orta sınıfın payı düşüktür.

Az gelişmiş ülkelerde tarım hakim sektördür ve niteliksiz işçilerin yoğun olduğu aşırı geniş bir hizmet sektörü görülmektedir. Eğitim düzeyi düşük ve sermaye kullanımı kısıtlı olduğu için işçi verimliliği düşüktür. Sanayi sektöründe ise tüketim malları üretimi ağırlığa sahiptir.

Az gelişmiş ülkelerde yüksek nüfus artışı ve çocuk sayısının fazla olması nedeniyle yüksek bağımlılık oranı görülmektedir. Buna karşın ortalama yaşam süresi ve ortalama eğitim düzeyi düşüktür.

Gelişmişliğin ölçümünde kullanılan parasal ölçüt kişi başına gelirdir. Kişi başına düşen elektrik tüketimi ve bilgisayar sayısı ile toplam üretim içinde imalatın payı ise parasal olmayan ölçütlerdendir. Kişi başına düşen bisiklet sayısını esas alan bir yaklaşım bulunmamaktadır.