İKTİSADİ KALKINMA - Deneme Sınavı - 2

Gelişmekte olan ülkeler ekonomik kalkınma hamlesine giriştiklerinde dış açık ile karşılaşırlar.

İlkel mallar; Çoğunlukla tarımsal ürün ve hammadde olarak ifade edilmektedir. Bu mallar birincil mallar olarak da adlandırılmaktadır.

Singer ve Prebisch; Dış ticaret hadlerinin az gelişmiş ülkeler aleyhine işlemesi sonucunda fakir ülkelerden zengin ülkelere sürekli olarak kaynak transferinin gerçekleştiğini ve bunun yurt içi sanayilerin korunmasını sağlayan ithal ikameci sanayileşme stratejisiyle ortadan kaldırılabileceğini ileri sürmüşlerdir.

Talep ile İlgili Faktörler; İlkel Mal Gelir Esnekliğinin Düşük Olması, Teknolojik Gelişmelerin Doğal Hammaddelerin Sentetik Maddelerle İkamesini Olanaklı
Kılması, Gelişmiş Ülkelerin Tarım Sektörünün Korunması ve Geliştirilmesine Yönelik Politikaları

Az gelişmiş ülkelerde üretim faktörlerindeki özellikle işgücündeki hızlı artışlar,
emek-yoğun ihraç mallarının üretimini genişleterek fiyatların düşmesine neden olabilir

Nüfus Projeksiyonları: Doğum, ölüm ve göç hareketlerinin ilerdeki eğilimleri ile ilgili belli varsayımlara dayanarak, nüfusun gelecekteki gelişmesi hakkında yapılan tahminlerdir.

Nüfus artış oranı ise, doğum oranı ve ölüm oranı arasındaki farka net göç oranının eklenmesi ile elde edilir.

Gelişmekte olan ülkelerde nüfus piramidi üçgen biçimindeyken gelişmiş ülkeler arasında yer alan Almanya’nın nüfus piramidi mantara benzemektedir.

Demografik geçiş teorisinin orijinalinde dört aşama yer almaktadır. Bu aşamalar:

Birinci aşama: Yüksek doğum ve yüksek ölüm oranları

İkinci aşama: Ölüm oranlarında düşüş

Üçüncü aşama: Doğum oranlarında düşüş

Dördüncü aşama: Düşük doğum ve düşük ölüm oranları

Net kalkınma hızı (kişi başına düşen gelir artışı) = Gelir artış hızı-Nüfus artış hızıdır. Gelir artış hızı, nüfus artış hızından yüksekse net kalkınma hızı pozitif olur, kişi başına düşen gelir artar. Tersine nüfus artış hızı, gelir artış hızından yüksekse net kalkınma hızı negatif olur, kişi başına düşen gelir azalır.

Richard R. Nelson’un 1956 yılında yayınladığı “Düşük Düzeyli Denge Tuzağı Teorisi” başlıklı makalesi Malthus’un ortaya koyduğu gelir artışı ile nüfus artışı arasındaki ilişkiye dayanmaktadır. Bu teori ekonomik gelişme sürecinin farklı aşamalarında, yani farklı kişi başına gelir düzeylerinde, nüfus ve gelir artışını temsil eden eğrilerin pozisyon ve biçimlerinin karşılaştırılmasından ibarettir. Nelson’un analizinde üç değişken dikkate alınmıştır. Bunlar; nüfus artışı, gelir artışı ve kişi başına düşen gelirdir. Bu teoriye göre, düşük gelir düzeyindeki ekonomilerde, nüfus artışının nedeni, ölüm oranındaki düşmedir.

Nüfus Artışı ve İşgücüne Katılım: Toplam nüfus arttıkça işgücü arzı da artmaktadır. Nüfus artış hızında meydana gelen bir değişme, işgücü arzı üzerindeki etkisini ancak 15-20 yıl sonra gösterebilir.

Eğitim ve sağlık dışında işgücünün verimliliğini artıran başka beşeri sermaye unsurları da bulunmaktadır. Bunlar; beslenme, sosyal sermaye, fiziki ve beşeri sermayenin tamamlayıcılığı, ücret düzeyi ve motivasyondur

Fonksiyonel Gelir Dağılımı Milli gelirin elde edilmesine katkıda bulunan
çeşitli üretim faktörlerinin milli gelirden aldıkları
payı ifade eden bir kavramdır. Bu gelir dağılımı türünde milli gelirin kâr, ücret, faiz ve rant arasındaki dağılımı dikkate alınmaktadır. Fonksiyonel gelir dağılımı aslında gelirin sosyal sınıflar arasında nasıl dağıldığı ile ilgili bir kavramdır.

Türkiye’de TÜİK’in açıkladığı 2010 yılı verilerine göre toplam gelir içinde en fazla pay maaş-ücret gelirlerine aittir. Maaş-ücret gelirleri % 43,7’lik oranla toplam gelir içerisinde en fazla paya sahiptir. Bunu % 20,5 ile sosyal transferler ve % 20,2 ile müteşebbis gelirleri (kâr) izlemektedir.

Devlet çeşitli nedenlerle piyasa ekonomisinin işleyişine karışır ve gelir dağılımına müdahale ederek gelir dağılımının adaletli olmasına çalışır. Zira gelir dağılımındaki eşitsizlikler ekonomik büyüme, kalkınma ve etkinlik üzerinde olumsuz etkiler doğurabilmektedir. İşte devletin gelir dağılımına yaptığı bu müdahaleye ikincil gelir dağılımı adı verilir.

Neo-Klasik Teoride Gelir Dağılımı: NeoKlasik yaklaşımla birlikte gelir dağılımı
yaklaşımları sınıfsal temelli olmaktan çıkmış ve kişisel gelir dağılımı yaklaşımları
ağırlık oluşturmaya başlamıştır. Marshall, Menger, Jevons ve Walras gibi ünlü iktisatçıların analizlerine hakim olan marjinal verimlilik teorisi gelirlerin belirlenmesinde temel unsur haline gelmiştir.

Pigou-Dalton transfer ilkesi: Eğer yoksul bir kişiden zengin bir kişiye gelir transferi yapılıyorsa bu durum eşitsizlikte bir artışa veya en azından bir
azalmaya yol açmamalı ve zenginden yoksula yapılan bir gelir transferi eşitsizlikte bir azalmaya yol açmamalıdır.