İKTİSADİ KALKINMA - Deneme Sınavı - 14

Kaynak dağılımındaki yetersizlikler

Eşitsizlik

Etkinsizlik

Artan maliyetler

İkinci Dünya Savaşı sonrası Bretton Woods’ta toplanan konferansta alınan kararlar ile kurulan ve 15 Ağustos 1971 tarihine kadar geçerli olan uluslararası para sistemi altın döviz standardına dayanmıştır.

Yatırımların artması: Gelişmekte olan ülkeler kalkınmalarını gerçekleştirebilmek için makine ve donanım gibi yatırım mallarını büyük ölçüde ithal etmek zorundadırlar. Artan yatırımların doğurduğu ithalat harcamalarının, ihracat gelirleriyle karşılanamaması ise dış ticaret açığını doğurmaktadır.

İthalat artışı: İktisadi kalkınmayla birlikte gelir düzeyinin yükselmesi, ülkelerin ithalat eğilimini de arttırmaktadır. Artan gelir, tüketim talebini hem arttırmakta hem de çeşitlendirmektedir. Özellikle gösteriş etkisiyle tüketim talebinin genişlemesi yatırım malları ithalatına eklenerek, dış açığın büyümesine neden olur.

İhracatın olumsuz etkisi: İktisadi kalkınmayla birlikte gelirin artması, yurt içi talebin artmasını sağlar. Bu durum, talebin büyük bir bölümünün ülkenin ihraç ettiği mallara yönelmesine ve dolayısıyla bunların yurt içinde tüketilmesine yol açarak ihracatı azaltır. Ayrıca ülkenin ihracatı arttıkça, ithalatı da artar. Çünkü ihracat artışı, gelir artışına yol açarak ithalat talebini arttırır. Bu da dış ticaret açığının büyümesi sonucunu doğurur

Net Değişim Ticaret Hadleri aşağıdaki gibi formüle edilir:

N=(Px/Pm) x 100

Yatırımların artması: Gelişmekte olan ülkeler kalkınmalarını gerçekleştirebilmek için makine ve donanım gibi yatırım mallarını büyük ölçüde ithal etmek zorundadırlar. Artan yatırımların doğurduğu ithalat harcamalarının, ihracat gelirleriyle karşılanamaması ise dış ticaret açığını doğurmaktadır.

İthalat artışı: İktisadi kalkınmayla birlikte gelir düzeyinin yükselmesi, ülkelerin ithalat eğilimini de arttırmaktadır. Artan gelir, tüketim talebini hem arttırmakta hem de çeşitlendirmektedir. Özellikle gösteriş etkisiyle tüketim talebinin genişlemesi yatırım malları ithalatına eklenerek, dış açığın büyümesine neden olur.

İhracatın olumsuz etkisi: İktisadi kalkınmayla birlikte gelirin artması, yurt içi talebin artmasını sağlar. Bu durum, talebin büyük bir bölümünün ülkenin ihraç ettiği mallara yönelmesine ve dolayısıyla bunların yurt içinde tüketilmesine yol açarak ihracatı azaltır. Ayrıca ülkenin ihracatı arttıkça, ithalatı da artar. Çünkü ihracat artışı, gelir artışına yol açarak ithalat talebini arttırır. Bu da dış ticaret açığının büyümesi sonucunu doğurur

Doğum, ölüm ve göç hareketlerinin ilerde ki eğilimleri ile ilgili belli varsayımlara dayanarak, nüfusun gelecekteki gelişmesi hakkında yapılan tahminlerdir.

Nüfus artışını belirleyen faktörler; doğum ora­nı, ölüm oranı, net göç oranı ve nüfusun yaş bi­leşimidir. Doğum oranı, her yıl doğanların sayısı­nın nüfus içindeki payını, ölüm oranı ise her yıl ölenlerin sayısının nüfus içindeki payını gösterir. Göçmenler ile dışa göç edenler arasındaki fark net göçü verir. Net göç oranı, net göçün nüfus içindeki payıdır.

Demografik geçiş teorisi iktisadi kalkınmadan yola çıkarak nüfustaki gelişmenin açıklanmaya çalışıldığı bir yaklaşımdır. 1929 yılında Amerikalı nüfus bilimci Warren Thompson’un, son iki yüzyıl süresince sana­yileşmiş ülkelerdeki doğum ve ölüm oranlarındaki değişmeleri yorumlamasına dayanır. Demografik geçiş teorisi, ülkelerin yüksek doğum hızlarından ve yüksek ölüm hızlarından düşük doğum hızları ve düşük ölüm hızlarına, endüstrileşme öncesinden endüstrileşmiş topluma geçişlerini açıklamak için kullanılan bir modeldir. Demografik geçiş teorisinin orijinalinde dört aşama yer almaktadır. Bu aşamalar:

Gelir artış hızı, nüfus artış hızından yüksekse net kalkınma hızı pozitif olur, kişi başına düşen gelir artar. Tersine nüfus artış hızı, gelir artış hızından yüksekse net kalkınma hızı negatif olur, kişi başına düşen gelir azalır.

Bu teoriye göre, düşük gelir düzeyindeki ekonomilerde, nüfus artışının nedeni, ölüm oranındaki düş­medir. Kişi başına düşen gelir artışı nüfus artışına neden olmaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus gelir artışının ölüm oranlarında azalma kanalıyla (doğum oranlarında artma değil) nüfusu arttırma­sıdır. Gelişmekte olan bir ulusun gelir artışıyla elde edebileceği ilk kazanımlardan biri, temiz içme suyunun sağlanması, hijyen koşullarının iyileştirilmesi ve çocuk hastalıklarına karşı aşılanma gibi halk sağlığı önlem­leri gibi temel sağlık sorunlarının iyileştirilmesidir. Bu kazançlar hastalık ve ölüm hızlarını önemli ölçüde azaltabilir. Ölüm oranlarındaki keskin bir düşüş, gelişme sürecinin başında nüfus artışını hızlandırabilir. Sonuçta, doğum oranında belirgin bir değişiklik olmadığı sürece, kişi başına gelir artışı hızlandıkça, nüfus artışı da hızlanacaktır.

Kişi Başına Düşen Gelir↑→ Ölüm Oranı↓→Nüfus↑

Diğer taraftan kişi başına düşen gelir yükseldikçe, buna bağlı olarak tasarruflar ve dolayısıyla yatırımlar da artacaktır. Bu da, bir sonraki dönemde gelirin daha da yüksek olmasını sağlayacaktır.

Kişi Başına Düşen Gelir↑→ Tasarruflar↑→Yatırımlar↑→ Gelir ↑

Referans dönemi içinde ekonomik mal ve hizmetlerin üretimi için emek arzında bulunan çalışma çağındaki nüfusu kapsar. İşgücü, istihdamda olanlar ile işsizlerin toplamı olarak ifade edilmektedir.