İKTİSADİ KALKINMA - Deneme Sınavı - 6

Kritik minimum çaba tezi Harvey Leibenstein’e aittir. Kritik minimum çaba kişi başına düşen geliri, gelir artış hızının nüfus artış hızını kalıcı bir şekilde aştığı düzeye kadar yükseltmek amacıyla yapılması gereken en az çabayı temsil eder.

Kamu müdahalesine ve planlamaya karşı olan görüş dengesiz kalkınma yaklaşımıdır.

Tarif edilen teori Kalkınma Kutupları teorisidir. Buna göre hammaddeye, tüketim merkezlerine, nitelikli işgücüne, ulaşım olanaklarına yakın olan ve altyapısı güçlü olan bölgeler daha hızlı kalkınırlar.

Bahsedilen kavram dijital (sayısal) uçurumdur. Buna göre bilginin üretimi ve kullanımında önde olan gelişmiş ülkeler ile gelişmemiş ülkeler arasındaki kalkınmışlık farkı artmaktadır.

Tarım ve gıda ürünleri bilgi odaklı sektörler arasında sayılmamaktadır.

Tanımı yapılan ithal ikamesidir. Bir sanayileşme stratejisi olarak ortaya çıkmıştır.

Bahsedilen kavram doğal ithal ikamesidir. Devletin müdahalesiyle gerçekleştirilen süreç ise uyarılmış ithal ikamesidir.

Dayanıklı tüketim malları, ara malları ve yatırım mallarının ülke içinde üretimine geçiş ithal ikameciliğin ilk değil ikinci aşamasında gerçekleşir.

Kota ithal ikameciliğe dayalı sanayileşmede kullanılan bir araçtır. Kota uygulamasıyla ithalatın kısıtlanması hedeflenir.

Nurkse bir ekonominin geri kalmışlığını onun düşük gelir, düşük tasarruf, düşük yatırım, düşük verimlilik ve sonuç olarak tekrar düşük gelir seviyesine bağlanan tek yönlü zincirleme bir hareketle açıklayarak, bu ülkenin bir kısır döngü içinde denge oluşturduğunu ileri sürmektedir.

B, C, D ve E seçeneklerinde belirtilen görüşler dengesiz kalkınma stratejisinin özellikleridir. Temelde az gelişmiş ekonomileri konu edinen dengeli kalkınma teorileri, neoklasik iktisadi görüşün aksine, bu tip ekonomilerde piyasanın tek başına kaynak dağılımını optimum şekilde sağlayamayacağını, dolayısıyla gelişmeye yeterli olamayacağını savunmaktadırlar. Bu nedenle piyasa mekanizmasına karşı çıkarak, değişik derecelerde piyasaya müdahale edilmesi gerektiğini savunurlar. Doğru cevap A'dır.

Dengeli kalkınma görüşüne katkıda bulunan belli başlı iktisatçılar: Rosenstein-Rodan, R. Nurkse, T. Scitovsky, A. Lewis, Myrdal, H. Leibenstein, W. Galenson, Tinbergen, O. Eckstein, B. Balassa, H. Chenery ve C.P. Kinleberger'dır. Doğru cevap B'dir.

Dengesiz kalkınma teorisinin öncüsü kabul edilen Albert O. Hirschman, The Stategy of Economic Development” (1958) adlı eserinde, gelişmiş ülkeler için “mevcut kaynakların optimal dağılımını sağlamaya çalışmak yerine, ekonomideki “gizli, dağınık halde ya da kötü kullanılan kaynak ve yetenekleri bulmak ve ortaya çıkarmaya çalışmanın” daha faydalı olacağı önerisinde bulunur. Doğru cevap C'dir.

A, B, C ve D seçeneklerinde ifade edilenler ithal ikamesine dayalı sanayileşme stratejisinin özelliklerindendir. İthal ikamesine dayalı sanayileşme stratejisi dışa değil, içe dönük bir stratejidir. Doğru cevap E'dir.

A, C, D ve E seçenekleri ihracata dayalı sanayileşme stratejisinin araçlarıdır. Söz konusu araçlar ihracatı teşvik etmek için uygulanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Kotalar diğer adıyla ithalat yasakları, ithalatı belirli bir miktar veya değer olarak sınırlandıran uygulamalardır. Kotalar mutlak koruma sağlayan araçlardır. Tarifeler piyasa mekanizmasına ancak dolaylı bir müdahale niteliği taşırlar. Tüm ithalatı engelleyecek ölçüde yüksek olmadıkları durumda iç fiyatları yükseltmek yoluyla yerli üretimi koruyucu etki doğururlar. Kotalar söz konusu olduğunda ekonomi tümüyle korunuyor demektir. Böylece, yurt içinde üretilen malın arzı kısıtlanarak, o malın değeri arttırılır ve üreticisine bir rant sağlanır. Bu yönüyle gümrük vergileriyle aynı etkiye sahiptirler. Doğru cevap D'dir.

Paul Narcyz Rosenstein-Rodan (1902-1985) tarafından yazılan “Doğu ve Güneydoğu Avrupa’nın Sanayileşme Sorunları” (1943) adlı makalenin kalkınma ekonomisi alanında verilen ilk çalışma olduğu söylenebilir. Dengeli kalkınmayı savunan iktisatçılardan ilki olan R. Rodan, bu makalesinde, II. Dünya Savaşının hemen sonrasında, geri kalmış bölgeler olan Doğu Avrupa devletlerini incelemiştir.

Albert O. Hirschman (1915-2012) dengesiz kalkınma teorisinin öncüsü kabul edilir. Hirschman, az gelişmiş ülkelerde bütün sektörlerde eşanlı (aynı anda) bir kalkınma hamlesini gerçekleştirebilecek düzeyde sermaye birikimi ve piyasa genişliğinin bulunmadığını savunur.

Sanayi kuruluşlarının belirli bölgelerde toplanıp bölgesel farklılaşmaya yani kutuplaşmaya neden olmasının altında yatan unsurları şu şekilde sıralamak mümkündür:

İthal ikamesine dayalı sanayileşmeyi uyaran nedenler çeşitlidir. Bunların belli başlıları: Ödemeler bilançosu güçlükleri, savaşlar, kişi başına gelirdeki artışların uyardığı efektif talep artışları ve bilinçli sanayileşme stratejileridir.