İKTİSADİ KALKINMA - Deneme Sınavı - 4

Yurt içi finansman kaynakları şunlardır;

Dış finansman kaynakları şunlardır;

Cari işlemler dengesi açık verirken hem tasarruf-yatırım açığı hem de bütçe dengesi açığı buna eşlik ediyorsa “üçüz açık” adı verilen durum ortaya çıkmaktadır.

Bir ülkenin beşeri sermayesi, toplam altyapı yatırımlarının miktar ve kalitesi, yönetim becerisi, toplumun yeniliklere açıklık derecesi, kültürel özellikleri ve sektörler arası bağlantıların gücü dış tasarruf emme kapasitesini belirleyen unsurlardır.

Genellikle büyük çok uluslu şirketler tarafından (CUŞ) gerçekleştirilen DYY, yüksek kar elde etmeyi umduğu ve riski düşük olan ülkelere uzun vadeli yatırımlarla girmektedir. Girdiği ülkede istihdamı artıran, döviz kazancı sağlayan, teknoloji transferine aracılık eden, urun kalitesini artıran, rekabeti canlandıran DYY, gelişmekte olan ülkelerde sermaye ve tasarruf açığını kapatan önemli bir faktördür.

Yabancı sermayenin bir ülkeye yönelmesine neden olan temel faktörler şunlardır;

Öte yandan kamu kesimi özel sektörün rakibi gibi davranarak finansal piyasalarda özel kesimin elinden yatırımlar için kullanacağı fonları alıyorsa ve/veya artan faizler özel sektör yatırımlarını caydırıyorsa (crowding-out veya dışlama etkisi) iç borçlanma beklenilen olumlu etkiyi yapmayacaktır.

Vadesi bir yıldan az olan devlet iç borçlanma senetlerine ‘hazine bonosu’, vadesi bir yıldan fazla olan devlet iç borçlanma senetlerine ise ‘devlet tahvili’ adı verilmektedir.

Dünya Bankası, seçilmiş gelişmekte olan ülkelerde 1991-2007 yılları arasında sermaye-hasıla katsayılarını hesaplamıştır. Adı geçen dönemde toplam sermaye-hasıla katsayısı en yüksek ülke 2.8 ile Çin, en düşük ülke 0.8 ile Brezilya’dır.

Burada Özel Kesim Tasarruf-Yatırım Dengesi (S-I), Bütçe Dengesi (Kamu Kesimi Tasarruf-Yatırım Dengesi) (T-G) ve Cari İşlemler Dengesi (X-M) ile gösterilmektedir.

Yabancı sermayenin gelişmekte olan bir ülkeye yönelmesine neden olan temel faktörler :

Fiziksel ve teknik altyapı
Hukuksal Altyapı 

Ekonomik İstikrar ve Başarılı Ekonomi Yönetimi
Siyasi istikrar 
Ücret Seviyesi

Vadesi bir yıldan az olan devlet iç borçlanma senetlerine ‘hazine bonosu’, vadesi
bir yıldan fazla olan devlet iç borçlanma senetlerine ise ‘devlet tahvili’ adı verilmektedir.

Bir ülkedeki özel yurtiçi tasarruflar hane halkı tasarrufları ve işletmelerin tasarruflarından oluşur.

Sermaye-hasıla katsayısı (k), hasılada (veya gelirde) bir birim artış sağlayabilmek için hangi miktarda yatırım yapılacağını gösteren bir katsayıdır. Eğer sermaye-hasıla katsayısının tersi alınırsa (1/k) bu kez sermayenin marjinal verimliliğini buluruz. Bu oran 1 birimlik yatırım artılının hasılada (ya da gelirde) ne kadarlık arış sağlayacağını göstermektedir. Doğru cevap C'dir.

Bir ekonomide büyüme hızının formülü g=s/k'dır.Burada g büyüme oranını, s tasarruf oranını ve sermaye-hasıla katsayısını ifade etmektedir. Soruda tasarruf oranı sorulduğu için formülü s=g.k olarak ifade edebiliriz. Değerleri yerine koyduğumuzda; s=0,05*5= 0,25 olmaktadır. Yani ekonominin %5 büyüyebilmesi için milli gelirin %25'i tasarrufa ayrılmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Gelişmekte olan ülkelerde tüketim eğilimi genel olarak yüksektir. Bunun en önemli nedeni kişi başına gelirin düşük olmasıdır. Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan düşük gelirli kişiler için bir birim daha fazla tüketimde bulunmanın marjinal faydası, bir birim daha fazla tasarrufta bulunmanın marjinal faydasından yüksektir. Bu nedenle bu ülkelerde marjinal tasarruf eğilimi düşük seviyelerdedir. Doğru cevap A'dır.

Vergiler tüketimi kıstıkları için tasarrufların artması gibi etkide bulunurlar Ancak gönüllü tasarrufların aksine zorunlu olarak ödendikleri için zorunlu tasarruf olarak da adlandırılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Enflasyon dönemlerinde vergilerin tarhı ve tahsili arasındaki süre uzamakta, satın alma gücünün reel değeri aşınmaktadır. Bu durum literatürde Olivera-Tanzi etkisi olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

McKinnon ve Shaw finansal liberalizasyonla beraber reel faizlerin artacağını, bu durumun tasarrufları dolayısıyla büyümeyi teşvik edeceğini savunmuşlardır. Literatürde McKinnon-Shaw hipotezi olarak bilinen bu yaklaşım 1970'li yılların sonrarından itibaren çeşitli ülkelerde uygulanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Bir ülke ürettiğinden fazla harcıyor ise aradaki farkı başka ülkelerden borçlanarak, yani başka ülkelerin tasarruflarından yararlanarak kapatmak durumundadır. Dolayısıyla cari işlemler açığı, açığn gözlendiği ülkede kamu veya özel kesim kaynaklı tasarruf açığı sorunu olduğunu ve bu açığın dış alem tasarrufları aracılığı ile, diğer bir deyimle dışarıdan tasarruf ithal ederek kapandığını belirtir. Doğru cevap A'dır.