İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

Kurum.

İşlem maliyeti.

Yeni Kurumcu İktisat.

Kenneth Arrow.

İnsanı çevreleyen maddi koşullar.

Bireysel çıkar.

Toplumsal kurallar zaman içinde değiştiği için.

Yeni kurumcu iktisat.

Ronald Coase.

İşlem maliyeti.

Kurum kavramı; hukuk, ahlak, din, meslek kuralları, görgü kuralları dâhil tüm düzenleme ve yönlendirme gücü olan kurallar dizisini kapsamaktadır.

İşlem maliyeti; bir mal veya hizmetin üretim maliyet kalemleri içinde yer almayan ve bu yüzden piyasa fiyatına yansımayan ancak malın mülkiyetinin edinimi veya değişimi sürecinde ortaya çıkan maliyettir.

Kurumcu iktisadın anavatanı Amerika’dır.

Yıkıcı (kıskançlığa dayalı) menfaati koruyan kurumlar; yağmacı ve açgözlücü güdüleri yansıtır ve bu yüzden geri götürücüdürler. Bir iş davranış ilkesi olarak bunu satılabilirlik terimi ile ifade etmek mümkündür. Bu görüş Thortein Bunde Veblen’ne aittir.

Kurumcu iktisatçı Thortein Bunde Veblen israfçı tüketim üzerinde durmuştur. Gösterişçi tüketimde bir mal veya hizmetin faydası, sahip olduğu niteliklerden değil, kişinin alım gücünün yüksekliğini yansıtarak başkalarına gösteriş yapmanın verdiği hazdan kaynaklanmaktadır. Tüketim türünde, malın niteliklerinin değil, onun pahalı olması, yani bir güç gösterisini sergilediği için pahalı olmanın bizzat kendisi bir değer ifade etmektedir. Tüketim üzerindeki bu etkiye literatürde “Veblen etkisi” denmektedir.

İşlem; düzen, çelişki ve bağımlılığı değişik düzeylerde içinde barındıran ve yasal denetimin aktarıldığı bir birimdir. İşlem kavramını John Rogers Commons tanımlamıştır.

Toplu eylemler kavramını kurumcu iktisatçı John Rogers Commons’a aittir. Commons’ın tanımına göre toplu eylemin kapsamı, organize olmamış gelenek ve göreneklerden, aile, ticari kuruluşlar, sendika ve devlet gibi oldukça iyi organize olmuş kurumları kapsayacak biçimde genişlemektedir. Toplu eylem, bireysel eylemi, baskıdan, zorbalıktan, ayrımcılıktan veya diğer birimlerin haksız rekabetten korumakta, bireye bu anlamda serbestlik tanımaktadır. Toplu eylemin yaptırım gücü, bireysel etkinlik alanını genişletmektedir.

19. Yüzyılda soyutlamacı ve neoklasik iktisada ilk tepkiler Tarihçi Okul tarafından verilmiştir. Tarihçiler, zaman ve mekândan bağımsız bir iktisadi açıklamanın olamayacağını ifade ederler. Gustav Schmollar, Alman Tarihçi Okulun genç kuşağının önde gelen öncülerinden birisidir.

Tarihçi yaklaşım; siyasal iktisat ve iktisadi faaliyetlerin sosyal organizmanın sadece bir yönünü oluşturduğunu ve doğası gereği etkinliklerin; dini, siyasal ve sosyal yönleriyle yakından ilişkili olduğunu savunmaktadır.

İşlem maliyetleri, iktisadi değerlerin sahiplenebilme hakkının bireyler arasında değiştirilmesi ve bireylere özgü bu hakların uygulanabilmesi sırasında ortaya çıkan maliyetlere denir. Bu çerçevede, sözleşme yapma, bilgi edinme, ölçme ve danışmanlık maliyetleri de işlem maliyeti çerçevesinde ele alınmaktadır. Üretim maliyetleri mal ve hizmetlerin üretimde, işlem maliyetleri ise mal ve hizmetlerin el değişmesi sırasında ortaya çıkmaktadır.