İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

Belirli bir grubun kişisel yaşamında ticaret öyle önemli olmaya başlamıştır ki,
bu durum devlet yaşamına da yansıyarak -belirli dönemde değişiklikler göstermekle beraber- Merkantilist uygulamayı doğurmuştur. Kısaca “tüccarın kârı milletin kârıdır” politikası esas alınmıştır.

Altın ve gümüş sevgisi, Sömürgecilik ve Milliyetçilik

Para politikası, Nüfus politikası ve Dış ticaret politikası

Külçeci Merkantilizm (İspanya) ; Amerika ve Asya’daki muazzam kolonileri sayesinde
İspanya imparatorluğu XVI. yüzyılda dünya siyasetinde önemli bir güç olmuştur. Deniz aşırı keşiflerin en önemli sonucu, değerli maden arzının artması olmuştur.

W. Petty toprağın değerinin ve rantının belirlenmesinde “politik aritmetik” adını verdiği kantitatif bir yöntem kullanmıştır.

Merkantilizm tek taraflı bir politika idi. Bir ülkenin zenginliğinin altın ve gümüşle ölçülmesi, tarımın ihmal edilerek sanayiye önem verilmesi; devletin, ülkeye altın girmesini teşvik etmek, dışarıya altın çıkmasını önlemek için ekonominin her alanına müdahale etmesi, zamanla bizzat gelişmekte olan sanayileri boğmaya başlamıştır. Böylece, hem eleştirilmesine neden olmuş hem de yeni düşüncelerin meydana gelmesini teşvik etmiştir.

Merkantilizme karşı bir çeşit protesto olarak Fizyokrat düşüncenin doğmasına neden olmuşlardır. Bu akımın teorisyenleri iktisadi ve sosyal faaliyetleri düzenleyen müdahalelerin azaltılmasını ve bu alanda özgürlüklerin genişletilmesini savunmuşlardır. Onlara göre, evrende bir doğal düzenin (ordre naturel) varlığı söz konusudur dolayısıyla sosyal ve ekonomik hayatı düzenleyen doğal yasalar bulunmaktadır. Bu yasalar keşfedilmeli ve uygulanmalıdır. Bu yasalara uyulmaması iktisadi ve sosyal hayatı dengesizleştirir. Bundan dolayı bu akıma “doğa kuralı ya da -Yunanca- doğa gücü” anlamına gelen “Fizyokrasi” adı verilmiştir.

Fizyokratlarda belirli bir düşünce disiplini ve sistematik sağlam mantığa dayalı bir teorik analiz çabalarının bulunmasıdır. Soyutlama, model kurma ve ekonomik olayları bir bütünlük içinde ele alma Fizyokratların iktisat teorisine yaptıkları en önemli katkılardır.

Quesnay ünlü Ekonomik Tablo’su ile, iktisat bilimine yeniden üretim ve bölüşüm kavramlarını dahil eden bir analiz yapmıştır. Ayrıca, bu eserin günümüzde kullanılan girdi-çıktı tablosunun öncüsü sayılması, esere bir diğer açıdan da önem kazandırmaktadır.

Avrupa iktisadi düşüncesinde ve ulusal ekonomi politikasında 15.-18. yüzyıllar aralığını kapsayan dönem merkantilizm olarak adlandırılır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Bu düşünce akımına göre, devletin zenginleşmesini sağlamak ekonomi politikalarının hedefidir. Bu sebeple ülkeye kıymetli maden (altın ve gümüş) girişini arttırmak ve stok yapmak bu düşünce akımının önerileri arasındadır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Gümrük uygulamaları, ithalat yasaklamaları, ihracat primleri, devletin ekonomik teşekküller kurması v.b. ekonomik tedbirler ve kurumlar yine merkantilistlerin ekonomi politikasına diğer katkılarıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Krizohedonizm; değerli madenlere özellikle altına karşı aşırı bir sevgi ve bağlılığı ifade eder. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Altının ülkeden çıkışının yasaklamak, ihracat bedellerinin ülkeye getirilmesini zorunlu kılmak, yabancı paraların İspanya’ya getirilmesi için bu paralara yüksek değer biçmek, yani ülke parasının değerinin düşürmek, özellikle İspanyol mallarını satın alan ülkelerden mal ithal etmek, ihraç edilen malların bedelini kısmen altın olarak ülkeye getirmek, İspanyol merkantilizminin temellerini oluşturmuştur. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Avrupa da fiyat yükselişlerini gözleyen Fransız hukukçusu Bodin miktar teorisinin ilk formülasyonunu oluşturmuştur. Fiyat hareketlerinin ayrıntılı bir analizini yapmış ve fiyatların yükselişini Avrupa’ya getirilen değerli madenlere bağlamıştır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Thomas Mun’un “İngiltere’den Uzak Doğu Ülkelerine Yapılan Ticaret Üzerine Bir Tez” adlı eseri 1621 yılında yayınlandı. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

William Petty (1623-1687) iktisadi istatistiğin, demografinin ve iktisadi düşüncenin kurucusu sayılmaktadır.

Merkantilist ilkelerin üç yüzyıl boyunca uygulanması ve o günkü Fransa’nın şartları, güçlü bir ideolojik tepki uyandıracak olan sonuçlar doğurmuştur. Sanayi ve ticarete önem veren merkantilizme tepki olarak fizyokrat düşünce doğmuştur.

Quesnay’in “tarımın ekonomik büyümenin motoru” olduğu düşüncesi, Fizyokrat fikirlerin ortaya çıkmasında anahtar bir rol oynamıştır. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Merkantilizmin temel ilkeleri milliyetçilik, sömürgecilik, korumacılık ve paracılıktır.