İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 6

Tüketim ve yatırım harcamalarının cari gelire eşit olduğu düzey denge ulusal geliri belirler.

Kurum kavramı; hukuk, ahlak, din, meslek kuralları, görgü kuralları dâhil tüm düzenleme ve yönlendirme gücü olan kurallar dizisini kapsamaktadır.

İşlem maliyeti; bir mal veya hizmetin üretim maliyet kalemleri içinde yer almayan ve bu yüzden piyasa fiyatına yansımayan ancak malın mülkiyetinin edinimi veya değişimi sürecinde ortaya çıkan maliyettir.

Kurumcu iktisadın anavatanı Amerika’dır.

Yıkıcı (kıskançlığa dayalı) menfaati koruyan kurumlar; yağmacı ve açgözlücü güdüleri yansıtır ve bu yüzden geri götürücüdürler. Bir iş davranış ilkesi olarak bunu satılabilirlik terimi ile ifade etmek mümkündür. Bu görüş Thortein Bunde Veblen’ne aittir.

Kurumcu iktisatçı Thortein Bunde Veblen israfçı tüketim üzerinde durmuştur. Gösterişçi tüketimde bir mal veya hizmetin faydası, sahip olduğu niteliklerden değil, kişinin alım gücünün yüksekliğini yansıtarak başkalarına gösteriş yapmanın verdiği hazdan kaynaklanmaktadır. Tüketim türünde, malın niteliklerinin değil, onun pahalı olması, yani bir güç gösterisini sergilediği için pahalı olmanın bizzat kendisi bir değer ifade etmektedir. Tüketim üzerindeki bu etkiye literatürde “Veblen etkisi” denmektedir.

İşlem; düzen, çelişki ve bağımlılığı değişik düzeylerde içinde barındıran ve yasal denetimin aktarıldığı bir birimdir. İşlem kavramını John Rogers Commons tanımlamıştır.

Toplu eylemler kavramını kurumcu iktisatçı John Rogers Commons’a aittir. Commons’ın tanımına göre toplu eylemin kapsamı, organize olmamış gelenek ve göreneklerden, aile, ticari kuruluşlar, sendika ve devlet gibi oldukça iyi organize olmuş kurumları kapsayacak biçimde genişlemektedir. Toplu eylem, bireysel eylemi, baskıdan, zorbalıktan, ayrımcılıktan veya diğer birimlerin haksız rekabetten korumakta, bireye bu anlamda serbestlik tanımaktadır. Toplu eylemin yaptırım gücü, bireysel etkinlik alanını genişletmektedir.

19. Yüzyılda soyutlamacı ve neoklasik iktisada ilk tepkiler Tarihçi Okul tarafından verilmiştir. Tarihçiler, zaman ve mekândan bağımsız bir iktisadi açıklamanın olamayacağını ifade ederler. Gustav Schmollar, Alman Tarihçi Okulun genç kuşağının önde gelen öncülerinden birisidir.

Tarihçi yaklaşım; siyasal iktisat ve iktisadi faaliyetlerin sosyal organizmanın sadece bir yönünü oluşturduğunu ve doğası gereği etkinliklerin; dini, siyasal ve sosyal yönleriyle yakından ilişkili olduğunu savunmaktadır.

İşlem maliyetleri, iktisadi değerlerin sahiplenebilme hakkının bireyler arasında değiştirilmesi ve bireylere özgü bu hakların uygulanabilmesi sırasında ortaya çıkan maliyetlere denir. Bu çerçevede, sözleşme yapma, bilgi edinme, ölçme ve danışmanlık maliyetleri de işlem maliyeti çerçevesinde ele alınmaktadır. Üretim maliyetleri mal ve hizmetlerin üretimde, işlem maliyetleri ise mal ve hizmetlerin el değişmesi sırasında ortaya çıkmaktadır.

Bir kurumdan bahsedebilmek için yazılı veya yazılı olmayan, birbirini destekleyerek bir bütünlük oluşturan ve göreli olarak sürekliliği olan kurallar dizisi ile bu kuralların öngördüğü biçimde hareket edilmesini temin eden bir yaptırım mekanizmalarının bulunması gerekir. Buradaki anahtar kavram yaptırım gücüdür. Zira yaptırım gücü olmayan kurallar kümesine kurum diyemeyiz. Doğru cevap B'dir

Formel kurumlar, devletin yaptırım gücü ile desteklenen, enformel kurumlar ise devletin yaptırım gücüne ihtiyaç duymadan varlığını sürdüren kurumlardır. Mahkeme ve polis gücü ile hayata geçirilen hukuk sistemi formel kurumlara örnektir. Doğru cevap E'dir.

Kurumcu iktisatçılara göre tüm iktisadi davranışlar, üretim ve tüketim alışkanlıkları, bireysel zevkler bile bir şekilde o toplumdaki kurumlar tarafından biçimlendirilmektedir. Kurumcu iktisatçıların analizleri bu ön kabule dayanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Eski kurumcu iktisat Thorstein Veblen ve John R. Commons'un görüşlerine dayanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yeni kurumcular neoklasik yaklaşımın bazı varsayımlarını yeniden tanımlamak suretiyle kullanılması gerektiğini ileri sürmektedirler. Kurumların oluşum ve gelişimini de bu mantıkla açıklamak gerektiğini savunurlar. Doğru cevap B'dir.

Veblen değişimin iki temel unsurunu teknoloji ve kurumlar olarak tanımlamaktadır. Ona göre, kurumlar statik ve değişimi engelleyici, teknoloji ise dinamik ve değişimi körükleyici bir nitelik taşımaktadır. Teknolojinin itici gücü, sonuçta kurumların da değişimini getirmektedir. Doğru cevap C'dir.

Commons'a göre, kurumcu iktisatçıların en küçük birimi, taraflarıyla birlikte bir işlemdir. Çünkü tanımı ve doğası geregi işlemler, klasik iktisatçıların emegi ile hazcı iktisatçıların hazları arasına girmektedir. Çünkü doğal güçlere ulaşma yollarını denetleyen toplumdur ve işlemler, "metaların mübadelesi" değil, toplumun ortaya koyduğu ve insanlar arasında kazanma ve başkasına devretmeyi mümkün kılan, mülkiyet haklarının mübadelesi anlamına gelmektedir. Doğru cevap E'dir.

Tarihçilerin görüşleri İngiltere ve Fransa'da da ilgi görse de Alman Tarihçi okulu iktisadi düşünce tarihinde daha çok bilinmektedir. Doğru cevap A'dır

İşlem maliyetleri, iktisadi değerlerin sahiplenebilme hakkının bireyler arasında değiştirilmesi ve bireylere özgü bu hakların uygulanabilmesi sırasında ortaya çıkan maliyetlere denmektedir. Bu kavram 1991 yılında iktisatta Nobel ödülünü alan Ronald Coase'un, 1937 yılında kaleme aldığı Firmanın Doğası isimli makalesine dayanmaktadır. Doğru cevap B'dir.