İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 4

Kurumcu literatürde işlem kavramını iktisadi çözümlemenin temel birimi olarak ileri süren ilk düşünür Commons’dır. Ancak bugünkü işlem maliyeti iktisadının kullandığı işlem maliyetleri kavramının kökeni Commons’a ait değildir.

Neo klasik iktisatçılar yöntem olarak marjinal analizi kullanmaktadırlar. Dolayısıyla marjinalizm ve neoklasik iktisat eş anlamlı olarak kullanılabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

İktisatta azalan marjinal fayda yasasını ilk formüle eden kişi F. Herman Gossen'dir. Bu ilkeye göre, bir malın tüketimi arttıkça, tüketimde kullanılan her ilave malın faydası bir öncekine göre daha düşük olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Refah iktisadı alanını geliştirenler ikinci kuşak marjinalistlerdir. Bu konuda özellikle Edgeworth ve Pareto'nun isimleri öne çıkmaktadır. Doğru cevap B'dir.

İnsanların tercihlerini yaparken kendilerine en az maliyet yükleyecek ve en fazla fayda ve kazanç sağlayacak seçenekleri tercih etmeleri "rasyonellik ilkesi" olarak tanımlanmaktadır. Rasyonellik ilkesi, maksimizasyon ilkesiyle beraber neoklasik iktisadın iki temel aksiyomundan biridir. Doğru cevap A'dır.

Marjinalistlere göre bir malın değeri, sağladığı faydaya bağlıdır ve bu fayda da geçmişten değil, şimdi ve gelecekte yapılacak tüketimden kaynaklanmaktadır.Dolayısıyla bir malın fiyatını belirleyen unsur, geçmişte o malı ödemek için maliyete katlanıldığı değil, tüketicinin o malı tüketmekle ne kadar fayda elde etmeyi umduğudur. Doğru cevap D'dir.

Kısmi denge analizinde denge üzerinde etkisi olabilecek ilgili diğer tüm değişkenler sabit kabul edilip bir değişkenin değerlerindeki değişikliğin olası sonuçları incelenir. Bu analizi geliştiren iktisatçı Alfred Marshall'dır. Doğru cevap A'dır.

Böhm-Bawerk'e göre sermaye malalarının oluşması, tüketim mallarından gecikmeli olarak gerçekleşir. Bunun için de tüketimin kısılması, tasarrufların artması gerekir. Ona göre bunu sağlayan araç faizdir. İnsanlar tüketimlerini kısarak, faiz geliri elde etmeyi ve böylelikle gelecekte tüketim yapmayı tercih edebilirler. Doğru cevap C'dir.

Tekelci rekabet analizini Edward Chamberlain geliştirmiştir. Tekelci rekabet piyasasında firmalar birbirinin aynısı olmayan ama tüketicinin aynı ihtiyacını karşılayan, yani birbiri yerine ikame edilebilir özellikler taşıyan ürünler üretirler. Firmalar, ürünlerini sanki rakip firmalarınkinden çok değişikmiş gibi farklılaştırır, tüketicinin kendi malları yerine diğer malları satın almaması için reklam ve tanıtım yaparlar. Bu yönüyle tekel gibidirler. Doğru cevap E'dir.

Wicksell fiyatların faiz oranı tarafından belirlendiğini savunur. Bunu kanıtlamak için doğal faiz oranı ve piyasa faiz oranı ayırımına gider. Doğal faiz oranı parasal değişkenlerden etkilenmeyen faiz oranıdır. Eğer doğal faiz oranı piyasa faiz oranının üstündeyse sermaye malı talebi artar ve enflasyon oluşur. Doğru cevap A'dır.

Fisher, paranın miktar kuramı ya da Fisher denklemi olarak bilinen MV = PQ eşitliğini  formüle etmiştir. Burada M dolaşımdaki para miktarını, V paranın dolanım hızını, P fiyatlar genel düzeyini ve Q ise üretim miktarını ifade etmektedir. Fisher'e göre paranın dolanım hızı ve üretim değişmeyeceği için, para arzı artışı aynı oranda enflasyon artışı yaratır. Doğru cevap C'dir.

Birey davranışlarının meşrutiyet sınırlarını belirleyen ve yaptırım gücüyle desteklenen inanç ve kurallar bütününe kurum denir.

Kurumcu iktisat kendi içinde farklılaşma ve evrim içindedir. Bu bağlamda eski kurumcu iktisat ve yeni kurumcu iktisat olmak üzere iki ana kurumcu ekolden bahsedebiliriz.

Kurumcu Ekonomi, Neoklasik  Okulun soyutlayıcı, tümden gelimci ve devlet müdahalesini en aza indirmeye çalışan iktisat politikalarına karşı 20. yüzyılın başlarında ABD’de gelişen bir akımdır. En etkili olduğu dönem Birinci Dünya ve İkinci Dünya Savaşı arasındaki yıllardır. Kurumcular daha çok somut gerçekleri araştırmaya yönelmiş ve “insan”ın önemi ve dengesizlikler üzerine durmuşlardır.

İktisat teorisini; “tarihsel, iktisadi, siyasal ve sosyal olayların içgüdesel-alışkanlıklara bağlı insan davranışları tarafından biçimlenen grup özellikleri tarafından belirlenir ve en iyi bunlarla betimlenebilir” olarak tanımlayan Kurumcu iktisatçı Thorstein Bunde Veblen’dir (1857-1929).

Kurumcu iktisatçı John Rogers Commons (1862-1945); iktisat teorisyeni olmaktan çok, yasal düzenlemelerle sosyal ve ekonomik reformların gerçekleştirilmesi için çalışmıştır.

19. yüzyılda soyutlamacı ve neoklasik iktisada ilk tepkiler Tarihçi Okul tarafından verilmiştir. Tarihçiler, zaman ve mekândan bağımsız bir iktisadi açıklamanın olamayacağını ifade ederler. Tarihçilerin görüşleri, İngiltere, Fransa’da da ilgi görse de Alman Tarihçi Okulu iktisadi düşünce tarihinde daha etki olmuştur. Öncüleri arasında W. Rosher, B. Hildebrand, K. Knies ve G. Schmoller gibi düşünürlerdir.

Clerence Ayres (1891-1972), Veblen’in çalışmalarını izleyen, Veblen-Ayres çizgisi olarak bilinen birinci kurumcu geleneği sürdüren yeni kuşak kurumcu iktisatçıdır. Ayres, Ekonomik İlerleme Teorisi adıyla 1944 yılında yayınladığı eserinde Veblen’in ekonominin itici gücünün teknolojik değişim olduğu, kurumların ise bu değişimi frenlediği tezini yeniden ele almıştır.

Ronald Coase 1991 yılında iktisatta Nobel ödülünü almıştır. Ronald Coase’un ödülü 1937 yılında kaleme aldığı Firmanın Doğası isimli makalesine dayanmaktadır.

Ronald Coase 1937 yılında kaleme aldığı Firmanın Doğası isimli makalesinde, üretim faktörlerin serbestçe alınıp satıldığı iyi işleyen bir piyasa organizasyonu olmasına rağmen neden üretici birim olarak firmanın ortaya çıktığını, yani üretimin doğrudan piyasada değil de firma özelinde yapıldığını işlem maliyetleri çerçevesinde açıklamaktadır. Bu makalede Coase’nın ileri sürdüğü temel tezi; firmanın varoluş nedeni, piyasaya göre işlem maliyetlerini azaltmasıdır. Dolayısıyla işlem maliyetlerini azaltan firma başarı şansını kazanmaktadır.