İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Rasyonel Beklentiler Teorisi’ne göre ekonomide para arzı artırıldığı zaman, bireyler, bunun belli bir dönem sonra fiyatlar genel seviyesi ile birlikte nominal faiz oranını da yükseltebileceğini tahmin edebilirler. Bireyler para arzının enflasyonist bir etki yaratacağını bildikleri için buna karşı rasyonel davranışlarda bulunacaklardır. Örneğin, işçiler nominal ücretlerin enflasyon oranında artırılmasını isteyeceklerdir. İşçilerin bu taleplerinin işverenler tarafından kabul edilmesi olasılığı yüksektir. Zira işverenler de fiyatlar genel seviyesinin artmasının kendi kârlarını arttıracağını önceden “rasyonel” bir şekilde tahmin edebileceklerdir. Sonuç olarak, para arzının arttırılması reel milli gelir ve istihdam düzeyinde önemli bir değişiklik yaratmayacak sadece enflasyonist bir etki doğuracaktır.

Kurum.

İşlem maliyeti.

Yeni Kurumcu İktisat.

Kenneth Arrow.

İnsanı çevreleyen maddi koşullar.

Bireysel çıkar.

Toplumsal kurallar zaman içinde değiştiği için.

Yeni kurumcu iktisat.

Keynesyen yaklaşım iktisadi düşüncenin en önemli okullarından biridir. Bu okul John Maynard Keynes tarafından 1936’da yazılan “İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi” adlı kitapla başlar ve halen Ortodoks İktisat’ın içinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Bizzat Marshallyan gelenek içinde yetişen Keynes’in fikirleri Neo Klasik İktisat’a bir tepki niteliğindedir. Her ne kadar Keynes Neo Klasik okulun bazı yanlarını sert bir şekilde eleştirse de bu okulun bazı varsayım ve yöntemlerini kullanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Keynes’in yaşadığı dönemde batı ekonomilerinde büyüme oranının hızla düşüyor olması, Keynes’i bu gibi konulara çözüm aramaya yönlendirmiştir. Batı dünyasının özel sektör girişimine dayalı ekonomileri Birinci Dünya Savaşı sonrasında savaş öncesine nazaran enerjisini kaybetmekteydi. Nüfusun büyüme oranı düşmekte olup, çoğu kısmı sömürgeleştirilmiş olan dünyada, sömürgeci ülkeler coğrafi olarak daha fazla genişleyememekteydi. Gelirler ve tasarruflar artarken; üretim, tüketimi aşmaktaydı. Sanayi devrimi sonrasında buhar makinesi, otomobil ve demiryolları gibi icatlar devasa yatırımları teşvik etmişti. Ancak savaş sonrası dönemde yeni ve büyük çaplı sermaye yatırımlarını teşvik edecek buluşlar daha fazla ortaya çıkmıyordu. Ayrıca dinamik bir fiyat rekabetinin olmaması, firmaların maliyet azaltma girişimlerinin önüne geçmiş, eskiyen makinelerin yeni ve daha gelişmiş makinelerle değiştirilmesi konusunda firmalar iştahsız davranmışlardır. Buna bağlı geçmiş yatırımlardan biriken amortismanlar hızlı bir şekilde tekrar sisteme döndürülememiştir. Bu sorunlar liberalizmin doğal yapısında ortaya çıkabilecek olağan durumlar olarak nitelendiriliyordu, liberal kapitalizmin içinde bu sorunların kendi kendine ortadan kalkması gerekiyordu. Ancak işler beklendiği gibi gitmedi.

Yukarıda da görüldüğü gibi gelirler ve tasarrufların artması sebebi ile tüketim artışına üretim yeterli cevabı verememesi gibi bir sorun yoktu gelir ve tasarruflar artmakta idi fakat tüketim artmamakta idi ve zaten durgunluk bu sebeple oluşmakta idi. doğru cevap A'dır.

Buhran, 1929 yılında ortaya çıktı. Başta ortaya atılan temel düşünce devletin harcamaları arttıracak müdahaleci bir tutumda bulunması yerine Klasik İktisat’ın temel öğretisi olan müdahalesizlik halinin sürdürülmesi ve krizin kendiliğinden ortadan kalkacağı şeklindeydi. Fakat krizin etkileri o kadar büyüktü ki başta ABD’ye ardından da Avrupa ülkelerine yayıldı. Doğru cevap E'dir.

Keynes’in temel varsayımları, Klasik ve Neo Klasik İktisat’ın varsayımlarından büyük farklılık göstermemektedir.

Doğru cevap B'dir.

Keynes efektif talep kavramı üzerine vurgu yapmıştır. Bu kavram günümüzde toplam talep olarak da nitelendirilmektedir. Keynes’e göre, toplam talep; ulusal gelirin, üretim düzeyinin ve istihdamın en önemli belirleyicisidir ve toplam talep toplam harcamalardan meydana gelir. Toplam harcamaların; ekonomideki tüketim, yatırım, kamu harcamaları ve net ihracatın toplamından oluştuğunu söylemiştir. Ekonomideki tüm firmalar satış yapmak ümidiyle reel bir çıktı düzeyi üretir. Fakat bazen toplam harcamalar üretilen tüm bu çıktı düzeyini satın olmak için yeterli olmayabilir. Satılamayan ürünler firmaların bünyesinde biriktikçe firmalar işçi çıkarmaya ve üretimlerini düşürmeye başlarlar. Yani ekonominin gerçek çıktı düzeyini efektif talep belirler ve bazen efektif talep ekonominin tam istihdam düzeyinde üretebileceği çıktı düzeyinin altında kalabilir. Doğru cevap E'dir.

Keynesyen analize göre, ekonomi kendi kendine denge durumuna yönelememekte, eksik istihdam dengesi söz konusu olabilmekte ve fiyat ile ücretlerin yapışkanlığından kaynaklı işsizlik ve yetersiz talep kendiliğinden giderilememektedir. Doğru cevap A'dır.

Gelirdeki değişimin, tüketimdeki değişime etkisini marjinal tüketim eğilimi (MPC) ile inceleyebiliriz.

MPC’nin 0 ile 1 arasında olması beklenir. (0<MPC<1)

MPC = ∆C / ∆Y

Doğru cevap B'dir.

Sorudaki şekilde denge gelir düzeyindeki değişmeler gösterilmektedir.

Toplam harcamalarda meydana gelen bir azalma, toplam harcamalar eğrisinin konumunda AE2 konumuna hareket etmesine neden olur.

Bunun sonucunda, gelir de Y1 düzeyinden Y2 düzeyine düşer, bu işsizliğin artması demektir.

Basit Keynes çarpanı, gelirdeki değişimin (ΔY) yatırım harcamalarında başlangıçta meydana gelen değişime (ΔI) oranıdır.

Keynes, devletin genişletici maliye politikası yoluyla toplam harcamaları arttırarak, AE eğrisinin tekrar AE1 konumuna geri dönmesini sağlayabileceğini ve böylece gelirdeki azalmanın önüne geçebileceğini savunmuştur.

Doğru cevap C'dir.

Keynes, döneminin ihtiyaçlarına karşılık verecek modern çözümler üretmiştir. Keynesyen yaklaşım, durgunluk dönemlerinde tam istihdamı desteklemek üzere nominal ücretlerde kesinti yapmak yerine alternatif çözüm önerileri sunmuştur. Tam da o dönemde, devasa boyutlara ulaşan işsizlikle mücadele etmek için, Neo Klasik İktisat’ın önerisi olan nominal ücretlerde kesinti yapmak, dönemin politikacıları tarafından pratik bir çözüm olarak görülmemekteydi. Dahası, nominal ücretlerdeki derin ve genel bir kesinti, Keynes tarafından kötü bir iktisat politikası olarak nitelendirilmiştir. Keynes, ücret kesintileri yoluyla bir firmanın istihdamını arttırabileceğini; fakat firmanın ürünlerine olan talep değişmeyeceği için bu tip bir politikanın etkisiz kalacağını savunmuştur. Doğru cevap D'dir.

Keynes ve takipçileri tarafından geliştirilen sayısız fikir günümüz Ortodoks Makro İktisat’ının ayrılmaz bileşeni haline gelmiştir. Gerçekten de günümüzde İktisat, Neo Klasik Mikro İktisat ve Keynesyen Makro İktisat’ının bileşiminden oluşmaktadır.

Tüketim fonksiyonu, marjinal tüketim eğilimi, tasarruf fonksiyonu, marjinal tasarruf eğilimi, sermayenin marjinal verimliliği, işlem, ihtiyat ve spekülatif amaçlı para talebi, çarpan, expost ve ex-ante tasarruf ve yatırım, para ve maliye politikası, IS-LM analizi gibi Keynesyen kavramlar günümüz iktisat öğretiminde standart konular olarak okutulmaktadır.

Sürekli Gelir Hipotezine bakıldığında ise;

Keynesçi yaklaşımda, yatırımların gerilemesi ile birlikte ekonomiyi dengeden uzaklaştıran çarpan süreçleri ortaya çıkmaktadır. İşçi çıkartma, tüketimi düşürüp toplam talebi daraltmakta, toplam talep ise yatırım harcamalarını düşürmekte ve böylece sistem dengeden hızla uzaklaşmaktadır. Keynes’te bu mekanizmayı işleten dinamik, cari gelire bağlı tüketim harcamalarıdır.

Friedman’ın yaklaşımı portföy teorisi ile yakından ilişkilidir. Sürekli gelir, kişinin kapitalize edilmiş toplam servetinin getirisi şeklinde algılanmaktadır. Dolayısıyla Sürekli Gelir Hipotezine Monetaristlerin iktisat literatürüne kazandırdıkları bir kavramdır. Doğru cevap C'dir.

Ronald Coase.