İKTİSADİ BÜYÜME

Ülkelerin yüksek ve istikrarlı büyüme hızına sahip olması bireylerin ve toplumların iktisadi refah düzeylerini yükseltecektir. İktisadi büyümede 70 kuralı çerçevesinde büyüme oranında meydana gelen küçük farklılıklar kişi başına
gelirde önemli farklılıklar yaratmaktadır. Örneğin eğer bir ekonomi % 4’lük bir büyüme oranını 17.5 yıl boyunca sürdürürse, kişi başına düşen gelir düzeyi ikiye katlanacaktır. Oysa %2’lik bir büyüme oranı ile kişi başına düşen gelir düzeyinin ikiye katlanabilmesi için 35 yıl geçmesi gerekir. Doğru cevap C seçneğidir.

Türkiye’nin, Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar olan zaman diliminde geçirdiği yapısal değişim dönemleri dikkate
alınarak çeşitli alt dönemler oluşturulmuş ve büyümenin tarihsel gelişimi incelenmiştir. 1923-1938 dönemi ortalama %7.9 büyüme oranıyla büyümenin en hızlı olduğu dönem olmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

E seçeneğinde verilen dönemde kalkınma stratejisi olarak ithal ikameci kalkınma stratejisi izlenmiştir. 24 ocak 1980 kararlarıyla dışa açık kalkınma stratejisi izlenmeye başlanmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye, 1960’lı yıllarla birlikte planlı bir iktisat politikası anlayışına dayalı olarak ekonomisini yeniden büyüyen bir çizgiye getirme çabasına girmiştir. Böylece planlı kalkınma dönemi başlamıştır. Bu dönemde büyüme hızı önceki dönemden daha düşük düzeyde %5.8 olarak gerçekleşmiş, kişi başına büyüme hızı %3.3 olmuştur.1962 sonrasında iktisat politikaları planlama tabanına oluşturulmuş, ilk olarak 1962 yılında hazırlanan beşer yıllık kalkınma planları uygulanmaya başlanmıştır. Birinci Beş
Yıllık Kalkınma Planı 1963-1967 yıllarını kapsamış bu plan döneminde istikrar içinde hızlı büyüme sağlanmış, enflasyon oranı %5.3 olarak gerçekleşmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

1980, sonrasında ithal ikamesine dayalı kalkınma modelinden ihracata dayalı, dışa açık kalkınma modeline geçilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

1980- 2016 yılları arasında dünya ortalama yıllık büyüme oranı yaklaşık %3.6’dır. Gelişmiş ülkeler söz konusu
dönemde ortalama %3.49 büyürken yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomiler ortalama yıllık
yaklaşık %4.54 büyüme oranını gerçekleştirmiştir. 1980-2016 dönemi dikkate alındığında Türkiye ekonomisinin bazı yıllarda yüksek oranda büyüdüğünü, bazı yıllar ise negatif büyüme oranlarına sahip olduğunu başka bir deyişle küçüldüğünü ya da çok düşük oranda büyüdüğünü görmekteyiz. Bu durum Türkiye’nin büyüme performansının istikrarsız bir seyir izlediğini göstermektedir. Türkiye ekonomisinin dünya GSYH içerisindeki payı, 1980 yılında %1.18 iken, zaman içerisinde artarak 1990’da %1.42’ye ve 2016 yılında %1.66 düzeyine çıkmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ayrıca, Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerin ve yükselen piyasaların gelişmiş ülkelere göre daha
yüksek büyüme oranlarına ulaşmaları, Şekil 8.2’de de görülebileceği gibi, zamanla dünya GSYH’sı içinde gelişmiş ekonomilerin payının düşmesine, yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ülkelerin payının ise
yükselmesine yol açmıştır. 2000’li yılların ortalarından itibaren yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomiler gelişmiş ekonomileri geçmiştir. Dünya GSYH’sından 1980’lerde %36.3 pay alan yükselen ekonomiler ve gelişmekte olan ekonomiler 1990’lı yılların başında bu payı %42’ye ve 2016’da % 58.15’e yükseltmişlerdir. Çin’in 1990 sonrasında dünya GSYH’dan aldığı payın hızla yükseldiği gözlemlenmektedir.
1980 yılında dünya GSYH’sından aldığı pay %2.33’den 1990’da % 4.11’e, 2000’de % 7.4’e ve 2016’da
%17.7’ye yükseltmiştir. Hindistan’ın dünya hasılasındaki payını %3’ler düzeyinden %7’lere arttırdığı görülmektedir. ABD ise 1980’lerde dünya GSYH’dan aldığı %22’lik payı 2000’lerde koruyamamış ve dünya
GSYH içindeki payı 2016 yılında %15.5 olmuştur. Almanya’nın GSYH içindeki payı 1980’de % 6.6’dan
yarı yarıya azalarak %3.3’e düşmüştür. Doğru cevap E seçeneğidr.

Büyüme olgusu arz ve talep veya harcamalar kaynaklı olmak üzere iki şekilde incelenebilir. İktisadi
büyüme talep kaynaklı olduğunda başka bir deyişle talep veya harcamalardaki artışlar yoluyla ortaya çıkan
büyümenin ekonomi üzerinde kısa dönemli etkileri olacaktır. Ülkelerin uzun vadeli büyüme potansiyeli
ve performansında belirleyici olan ekonominin arz kaynaklı unsurları yani üretim faktörleridir. Üretim
faktörlerinin miktar ve verimliliklerindeki artışlar ile teknolojik değişme iktisadi büyümenin temel belirleyicileridir. Bununla birlikte ekonomide talep kaynaklı bileşenler de büyüme üzerinde etkilidir. Özellikle iç ve dış talep, bunların nispi büyüklükleri ülkenin büyümesinin iç talebe ya da dış talebe(ihracat) bağlı olarak gerçekleştiğini göstermesi bakımından önemlidir. Böylece talep kaynaklı büyümenin görünümü ülkenin izlemiş olduğu iktisadi büyüme modeli konusunda bilgi verir. Gelişmekte olan ülkelerin
piyasa darlığı ve dolayısıyla sınırlı iç talep sorununu ortadan kaldırabilmek, kriz dönemlerinde daralan iç talebin olumsuz etkilerini hafifletmek amacıyla dış talep odaklı üretim yaptıkları görülmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bunlardan Birinci Kaldor Yasası’nda, imalat sanayi büyümesi ile GSYH’nın büyümesi arasında güçlü
bir pozitif ilişkinin bulunduğu belirtilmektedir.
İkinci Kaldor Yasası’nda, imalat sanayindeki üretim büyümesi ile imalat sanayindeki verimlilik artışı
arasında güçlü bir pozitif ilişkinin bulunduğu ifade edilmektedir. Üçüncü Kaldor Yasası’nda ise, imalat sanayinin büyümesi ile imalat sanayi dışındaki verimlilik artışı arasında güçlü bir pozitif ilişkinin bulunduğu
ileri sürülmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Türkiye ekonomisi için Saygılı ve Cihan’ın (2008) yapmış oldukları çalışma bulgularına göre 1988- 2007 döneminde büyümenin temel belirleyicisi sermaye birikimidir. Ekonomide yaşanan kısa dönemli dalgalanmalar, içsel-dışsal şokların etkisi
ve sermayenin yaşında meydana gelen değişmeler dikkate alınmadan yapılan tahmin sonuçlarına
göre 1988-2007 dönemindeki yıllık ortalama % 4.32 oranındaki büyümenin % 15.3’ü işgücü artışından, % 54.5’i sermaye birikiminden, % 30.2’si ise verimlilik artışından kaynaklanmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kişi başına gelir ve üretim miktarının yüksek ve istikrarlı olması durumunda ülke vatandaşları için yüksek bir yaşam standardını sürdürmek ve geliştirmek mümkün olacaktır.

Doğru cevap: B seçeneğidir.

İktisadî büyüme, temel olarak istihdam düzeyini arttırmakta, yapısal değişimi hızlandırmakta ve ulusal gelir dağılımı çerçevesinde alt gelir gruplarının gelir düzeyinde iyileşme meydana getirmektedir.

Doğru cevap: C seçeneğidir.

İktisadî büyümeyle artan kamu harcamaları hem eğitim, sağlık hizmetlerinin arttırılmasına ve dolayısıyla beşeri sermaye birikimine yol açmakta hem de düşük gelirli bireylerin bu hizmetlere erişimini kolaylaştırarak yoksulluğun azaltılmasına katkıda bulunmaktadır.

Doğru cevap: E seçeneğidir.

Türkiye ekonomisinin tarihsel süreç içinde yapısal dönüşüm geçirdiği dönemler ve bu dönemlere ilişkin büyüme oranları dikkate alınarak çeşitli alt dönemler itibariyle iktisadi büyümenin gelişimi incelenebilir. Bu çerçevede kuruluş ve ilk sanayi yılları ve tek partili dönem olan 1924-1938 döneminin iktisadi büyüme oranı %7.9 olarak gerçekleşmiştir.

Doğru cevap: B seçeneğidir.

1946-60 dönemi çok partili döneme geçiş ve liberal gelişmelerin yaşandığı iktisadi genişleme dönemidir.

Doğru cevap: D seçeneğidir.

Türkiye, 1960’lı yıllarla birlikte planlı bir iktisat politikası anlayışına dayalı olarak ekonomisini yeniden büyüyen bir çizgiye getirme çabasına girmiştir. Böylece planlı kalkınma dönemi başlamıştır.

Doğru cevap: B seçeneğidir.

Doğru Cevap: D seçeneğidir.

1980-1998 döneminde önce ticari ve daha sonra finansal serbest- leştirme gerçekleştirilerek dışa açık kalkınma stratejisi izlenmiştir.

Doğru cevap: E seçeneğidir.

Dünya üzerinde farklı büyüklükte ve farklı iktisadi yapıda ekonomiler bulunmaktadır. Çok yüksek milli gelir düzeylerine sahip zengin ülkeler yanında çok düşük milli gelir düzeylerine sahip ülkeler vardır. Bazı ülkeler yüksek düzeyde büyürken, bazıları hiç büyümemekte düşük düzeyde büyümekte ya da küçülmektedir. İlk 20 ekonomi içinde yer alan Türkiye genel olarak dünya yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomiler, gelişmiş ekonomiler büyüme ortalamasından daha yüksek bir iktisadi büyüme performansına sahip olmuştur.

Doğru cevap: A seçeneğidir.

Türkiye’de 2014-2018 yıllarını kapsayan Onuncu Kalkınma Plan’ında, refah artışının hızlandırılması yolunda, uzun vadeli bakış açısıyla yüksek ve istikrarlı büyüme ortamının sağlanması temel amaç olarak benimsenmiştir. Yüksek ve istikrarlı büyümeye yönelik temel stratejinin, özel sektör öncülüğünde dışa açık ve rekabetçi üretim yapısının geliştirilmesi olduğu belirtilmiştir. Verimlilik artışı ve sanayileşme sürecinin güçlendirilmesi bu stratejinin temel yapı taşlarını oluşturmaktadır.

Doğru cevap: A seçeneğidir.