İKTİSADİ BÜYÜME

İktisadi Büyümenin Belirleyici Faktörlerini iki grup altında inceleyebiliriz. İktisadi büyümenin ekonomik faktörleri ve iktisadi büyümenin ekonomi dışı faktörleri.

İşgücü ya da insan kaynakları ekonomik gelişme sürecinin iktisadi büyümenin belirleyici faktörleri içinde ilk sıralarda yer alır.

İktisat kuramında teknolojik gelişmenin içselleştirilmesine yönelik çabaların çıkış noktası Schumpeter olmuştur.

Kuznets’e göre, iktisadi büyüme sürecinde teknolojik gelişmenin beş faklı şekilde kendini hissettirdiğine dikkat çekmektedir. Bunlar; bilimsel alanda yapılan yeni keşifler, icatlar, buluşlar, iyileştirmeler ve buluşların firmalar tarafından yaygın bir şekilde kullanımı konusunda gösterilen başarılardır.

Sosyal davranışlar, değerler ve sosyal kurumlar ekonomik gelişmenin belirleyici faktörlerindendir.

Sırası ile tarihsel süreç içerisinde incelenen bu aşamalar;

• Geleneksel Toplum Aşaması

• Kalkışa Hazırlık Aşaması

• Kalkış Aşaması

• Olgunluk Aşaması

• Kitle Tüketim Aşaması

Geleneksel toplum aşamasına geçmişteki Çin Hanedanlıkları, Ortadoğu ve Akdeniz medeniyetleri ve Ortaçağ Avrupa'sı örnek verilebilir.

Kalkışa hazırlık aşamasının uzunluğu yerel beceriye, enerji ve kaynakların modernleşmeyi getirme ve eski düzeni değiştirme hızına ve bu bağlamda siyasal iktidarın oynayacağı role bağlıdır.

Rostow, herhangi bir yeni sanayi ve ekonominin faaliyet kolunun ekonomik gelişmeyi uyarması ve bu gelişmeye önderlik etmesinin 4 şarta bağlı olduğunu belirtir.

Roma Kulübü içerisinde yer alan Meadows Raporuna göre, büyüme hızı devam ederse, yerkürede kaynakların tükeneceğini ilk kez açık biçimde ortaya koyuyor, hatta bazı kaynakların olası tükenme tarihlerinde öngörülerde bulunuyordu. Bu öngörüler, beş ana değişkenin birbiriyle ilişkilerini betimleyen bir modele dayanıyordu. Bunlar, nüfus, sanayi üretimi, gıda üretimi, çevre kirletme seviyesi ve yenilenmeyen kaynak stoku idi.

Nüfus artışı bir ülkenin gelişme sürecini olumlu da etkileyebilir, olumsuz da. Nüfus artışı ile birlikte ortaya çıkan işgücü artışı, emeğin marjinal verimliliğini, ortalama verimlilikten daha hızlı arttırdığı sürece; yani azalan verimler kanunu işlemeye başlayıncaya kadar iktisadi büyümeyi olumlu etkileyecektir.

Roma Kulübü’nün 1972 yılında “Büyüme’nin
Sınırları” başlıklı raporunda nüfus artışı ve ekonomik
gelişme azalmadıkça, doğal kaynaklar, içilebilir
su ve temiz hava ihtiyacını dünyanın sağlayamayacağı
ileri sürülmüştür. Nüfus baskısı, çevre kirliliği
ve kaynakların tükenmesi iktisadi büyümeyi sınırlandıran
faktörlerdir.

Sosyal faktörler iktisadi büyümenin belirleyici ekonomi dışı fak­törlerinden biridir.

İnsan kaynaklarına yapılan ve iş gücünün niteliğini artıran yatırımlara beşeri sermaye yatırımları denir.

İktisadi büyümenin ekonomi dışı faktörleri; sosyal faktörler ile siyasal ve yönetimsel faktörler olarak belirlenebilir.

Kalkışa hazırlık, Walt Whitman Rostow’un gelişme aşamalarından biridir.

Tarımda zihniyet değişikliği ve yeni teknolojilerin uygulanması, yeni bir sosyal ve politik kadronun ve yeni müteşebbisler sınıfının ortaya çıkması önem kazanmıştır.

Tarımda zihniyet değişikliği ve yeni teknolojilerin uygulanması, yeni bir sosyal ve politik kadronun ve yeni müteşebbisler sınıfının ortaya çıkması önem kazanmıştır.

Bu aşamada ulusal gelirin % 10 – 20’i devamlı bir şekilde yatırımlara gider.

Kişi başına düşen gelir artar.

Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ile birlikte çevresel duyarlılığı da içermek­tedir.