İKTİSADİ BÜYÜME - Deneme Sınavı - 15

Yaparak Öğrenme ve Bilgi Üretiminde Taşmalar Modeli; Kenneth J. Arrow, 1962 tarihli çalışmasında üretim sürecini incelediği bazı sektörlerde firmaların zaman içinde birim maliyetlerinin düştüğünü, ürün kalitelerinin arttığını ve üretim hızının yükseldiğini ve yeni ürünler geliştirdiğini belirlemiş, bunun firmaların kâr amaçlı bilinçli araştırma-geliştirme faaliyetlerinden değil artan tecrübelerinden kaynaklandığını ileri sürmüştür. Dolayısıyla Arrow’a göre üretimde tecrübe kazanan firmalar mal ve hizmet üretim süre Cinde yan ürün olarak teknik bilgi de üretmekte, bu bilgileri stoklamakta ve ilerleyen dönemde bu teknik bilgiden yararlanmaktadır. Burada önemli bir nokta daha vardır: Üretilmiş teknik bilgi sadece o firmada kalmayacak, diğer firmalara da yayılacak ve üretim süreçleri üzerinde “pozitif dışsallıklar” ve “artan verimler” meydana getirecektir. Bu duruma “bilgi üretiminde taşmalar” veya “bilginin yayılması” adı verilmiştir.

Kamu harcamaları modelinde devlet özel girişimin önünü açacak olan politikalar izler. Örneğin özel sektörün ihtiyacı olan nitelikli işgücünü sağlayıcı eğitim politikaları izler, teknoloji ve araştırma-geliştirme faaliyetlerini destekler, teşvik önlemleri alır, özel mülkiyetle ilgili hukuksal altyapıyı kurar ve korur, özel sektörün önünü kesmeyecek bir “optimal vergi” sisteminin çerçevesini çizer, istikrarlı bir ekonomik ortam sağlar, dış ticareti serbestleştirir, tüm fiziksel altyapıyı özel sektörün hızlı ve verimli iş yapmasını sağlayacak şekilde oluşturur.

İçsel büyüme teorilerinde ekonomik büyümenin başlıca kaynaklarının şu unsurlar olduğu görülür: Bilgi, beşeri sermaye, yaparak öğrenme, yaratıcılık, tesadüfler, yenilik, araştırma ve geliştirme, teknolojik gelişme ve teknolojik altyapı, pozitif ölçek ekonomileri, dışsallıklar, işbölümü ve uzmanlaşmadır.

çok sayıda içsel büyüme modeli geliştirilmiştir. Bunlar;

Toplumsal Küreselleşme; Toplumların birbirine yaklaşarak homojenleşmesi ve dünya genelinde mevcut olan tüm toplumların içinde bulunulan zaman diliminde egemen olan toplum tipine benzer özellikler kazanmaya başlamasıdır.

Ekonomik küreselleşmenin beş alt süreci vardır: Ticaretin, finansın, üretimin, işgücünün ve teknolojinin küreselleşmesi.

Ticari küreselleşmenin  bazı göstergeleri şu şekilde sıralanabilir:

Tek Fiyat Kanunu; Uluslararası ticaretin tamamen serbest olduğu ortamlarda aynı malların fiyatının birbirine eşitleneceğini ifade eden iktisadi kanundur.

Ülkeler arasındaki sermaye hareketleri ve her türlü finansal işlemin önündeki engeller giderek azalmakta ve sermaye dünya üzerinde çok hızlı yer değiştirmektedir. Bu süreç finansal küreselleşme olarak adlandırılır.

Finansal küreselleşme düzeyi ile ilgili çeşitli göstergeler kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Üretimin küreselleşmesi, şirketlerin sınır ötesinde bağlı şirket kurarak, yatırım yaparak, iştirake girerek veya fason imalat anlaşmaları yoluyla üretim faaliyetlerini çeşitli ülkelere yaymaları, üretimin farklı aşamalarını ve şirketin üretim, pazarlama ve finans gibi birbirinden farklı işlevlerini başka ülkelerde yerine getirmeleridir.

İşgücünün küreselleşme düzeyi ile ilgili çeşitli göstergeler kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Teknolojinin küreselleşme düzeyi ile ilgili çeşitli göstergeler kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Ekonomik büyümede toplam talebin önemine dikkat çekerler. Uluslararası ticaretin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi değerlendirilirken talep artışındaki farklılıkların büyüme oranlarının da farklılaşmasına yol açtığı belirtilir. Talep üzerindeki en büyük kısıt ise ödemeler dengesidir. Ödemeler dengesinin durumu ise ülkenin ihracatının mı yoksa ithalatının mı baskın olduğuna göre değişir. Talepteki değişmeler ödemeler dengesi sorunu ortaya çıkarmadığı sürece üretim kapasitesinin kullanımını artırır ve daha fazla yatırım ve teknik değişmeye, dolayısıyla büyümeye neden olur.

Serbest dış ticaretin sağlayabileceği Olumlu etkiler;

Toplumların birbirine yaklaşarak homojenleşmesi ve dünya genelinde mevcut olan tüm toplumların içinde bulunulan zaman diliminde egemen olan toplum tipine benzer özellikler kazanmaya başlamasıdır, Toplumsal Küreselleşme.

Ekonomik Küreselleşme: Ticaretin, üretimin, yatırımın, finansal faaliyetlerin, teknolojinin, ekonomik sistem ve ideolojilerin uluslararasılaşması ve bağımlılaşması sürecidir.

Ekonomik küreselleşmenin beş alt süreci vardır: Ticaretin, finansın, üretimin, işgücünün ve teknolojinin küreselleşmesi. Çalışmamızın bu kısmında kısaca küreselleşmenin boyutları üzerinde durulacaktır.

Tek Fiyat Kanunu: Uluslararası ticaretin tamamen serbest olduğu ortamlarda aynı malların fiyatının birbirine eşitleneceğini ifade eden iktisadi kanundur. Örneğin iki ülkede yetişen buğdayın kilogram fiyatı bu kanuna göre zaman içinde birbirine eşitlenecektir. Bu kanunun işlemesi ve tek fiyatın ortaya çıkması için ülkeler arasında vergi farklılıkları kalkmalı, taşıma maliyetleri sıfıra eşit olmalı ve mallar birbirinin aynı (homojen) olmalıdır.

Ticari küreselleşmenin diğer bazı göstergeleri şu şekilde sıralanabilir:
• Reel dış ticaretin büyüme oranı
• Ticari hizmetler ihracatının sanayi malları ihracatına oranı
• İmalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı
• Dış ticaret hacminin (ithalat + ihracat) GSYH’ye oranı
• İhracatın veya ithalatın GSYH’ye oranı
• İthalat vergilerinin toplam ithalat hacmine veya GSYH’ye oranı
• Gizli ithalat engelleri
• Kıtalar arası dış ticaretin büyüme oranı
• Ortalama tarife oranı ve değişimi