İKTİSADİ BÜYÜME - Deneme Sınavı - 17

Bir ülkenin iktisadi büyümesi iki şekilde meydana gelir. Birincisi, tam istihdamın altında kullanılan iktisadi kaynakların daha verimli kullanılmaya başlanması yoluyla büyümenin gerçekleştirilmesi; ikincisi, tam istihdamda kullanılan kaynak miktarına yenilerinin eklenmesi yoluyla üretimin gerçekleştirilmesidir.

Bir ekonomik dalgalanma devresinde reel GSYH’nın ulaştığı en yüksek noktaya zirve, en düşük noktaya ise dip denir.

Baz alınan yıla genellikle 100 değeri verilir. Bundan sonra gelen yıllarda bu 100 değerine göre yüzde olarak kolaylıkla hesaplanır.

GSYH, üretim yöntemi, harcama yöntemi ve gelir yöntemi olmak üzere üç farklı yöntemle hesaplanmaktadır. Bu üç yöntemle bulunan GSYH değerlerinin tanım gereği birbirine eşit olması gerekir.

Örneğin Türkiye’de planlı dönem boyunca ortalama tasarruf oranı % 18-20, sermaye hasıla katsayısı % 3-3,5 olarak hesaplanmıştır. Buna göre, Türkiye’de g=s/k için, 18/3=% 6 oranında büyüme sağlanabilir.

İktisadi büyüme türlerini dokuz gurupta toplamak mümkündür.

• Yapısal reformlar

- Sosyal güvenlik reformu

- Vergi reformu

- İş gücü piyasasına yönelik düzenlemeler

- Eğitim reformu

- Enerji piyasasına yönelik düzenlemeler

İktisadi Büyümenin Belirleyici Faktörlerini iki grup altında inceleyebiliriz. İktisadi büyümenin ekonomik faktörleri ve iktisadi büyümenin ekonomi dışı faktörleri.

İşgücü ya da insan kaynakları ekonomik gelişme sürecinin iktisadi büyümenin belirleyici faktörleri içinde ilk sıralarda yer alır.

İktisat kuramında teknolojik gelişmenin içselleştirilmesine yönelik çabaların çıkış noktası Schumpeter olmuştur.

Kuznets’e göre, iktisadi büyüme sürecinde teknolojik gelişmenin beş faklı şekilde kendini hissettirdiğine dikkat çekmektedir. Bunlar; bilimsel alanda yapılan yeni keşifler, icatlar, buluşlar, iyileştirmeler ve buluşların firmalar tarafından yaygın bir şekilde kullanımı konusunda gösterilen başarılardır.

Sosyal davranışlar, değerler ve sosyal kurumlar ekonomik gelişmenin belirleyici faktörlerindendir.

Sırası ile tarihsel süreç içerisinde incelenen bu aşamalar;

• Geleneksel Toplum Aşaması

• Kalkışa Hazırlık Aşaması

• Kalkış Aşaması

• Olgunluk Aşaması

• Kitle Tüketim Aşaması

Geleneksel toplum aşamasına geçmişteki Çin Hanedanlıkları, Ortadoğu ve Akdeniz medeniyetleri ve Ortaçağ Avrupa'sı örnek verilebilir.

Kalkışa hazırlık aşamasının uzunluğu yerel beceriye, enerji ve kaynakların modernleşmeyi getirme ve eski düzeni değiştirme hızına ve bu bağlamda siyasal iktidarın oynayacağı role bağlıdır.

Rostow, herhangi bir yeni sanayi ve ekonominin faaliyet kolunun ekonomik gelişmeyi uyarması ve bu gelişmeye önderlik etmesinin 4 şarta bağlı olduğunu belirtir.

Roma Kulübü içerisinde yer alan Meadows Raporuna göre, büyüme hızı devam ederse, yerkürede kaynakların tükeneceğini ilk kez açık biçimde ortaya koyuyor, hatta bazı kaynakların olası tükenme tarihlerinde öngörülerde bulunuyordu. Bu öngörüler, beş ana değişkenin birbiriyle ilişkilerini betimleyen bir modele dayanıyordu. Bunlar, nüfus, sanayi üretimi, gıda üretimi, çevre kirletme seviyesi ve yenilenmeyen kaynak stoku idi.

Adam Smith, iktisat biliminin babası olarak bilinen ve iktisadi büyüme konusunu analiz eden ilk iktisatçılardandır. 1776 yılında yazmış olduğu Milletlerin Zenginliğinin Doğası ve Nedenleri Üzerine Bir Değerlendirme adlı eseri bilimsel iktisat kitabı olarak çok önemli bir eser olarak kabul edilmektedir. Smith büyüme konusundaki görüşlerini ve ortaya koyduğu teorilerini ise Milletlerin Zenginliği eserine dayalı olarak açıklamıştır.

Smith’e göre toplumların zenginleşmesinin kökeninde işbölümü, işbölümünün kökeninde mübadele etme eğilimi, mübadele etme eğiliminin nedeni ise bireysel çıkardır.

Malthus’un (1766-1834) Nüfusun Prensipleri üzerine Bir Deneme (1798) başlıklı eserinde büyüme ile ilgili düşünceleri, nüfus ve hasıla büyüme artışları arasındaki ilişkiler analiz edilmektedir. Malthus’a göre, nüfus artış hızı kontrol altına alınmazsa, kendi haline bırakıldığında geometrik hızla 1, 2, 4, 8, 16 şeklinde artmaya devam eder.