İKTİSADA GİRİŞ

Kısa dönem; en az bir girdinin sabit olduğu, uzun dönem ise tüm girdilerin değişken olduğu süreçtir.

Toplam Ürün, kullanılan tüm üretim faktörleri ile belirli bir zamanda üretilen toplam hizmet miktarıdır. 

Emek kullanımı bir birim artırıldığında toplam ürün miktarında ne kadar değişim olacağını gösteren ilişkiye Marjinal ürün denir.

Marjinal ürün eğrisi ortalama ürün eğrisinin üstünde iken ortalama ürün eğrisi pozitif eğimlidir.

Marjinal ürün ortalama ürünün altında iken ortalama ürün aşağı eğimlidir

Bir firmanın 2-3 yıl önce yatırım yaparak satın aldığı, ancak şu anda hiçbir işe yaramayan, alternatif bir kullanımı da olmayan bir makineyi düşünelim. Daha önceki bir kararla alınmış olan bir makine, başka bir kullanıma yönlendirilemiyor, kiralanamıyor ya da satılamıyorsa batık maliyettir.

Batık maliyetin fırsat maliyeti sıfırdır ve geleceğe yönelik olarak verilecek ekonomik kararlarda göz önüne alınmaz

Firma kasasından çıkan ve doğrudan muhasebe kayıtlarında yer alan maliyetler açık maliyet, fırsat maliyetini yansıtan ve muhasebe kayıtlarında yer almayan maliyetler örtük maliyettir. Batık maliyet ise bir yatırıma yapılan ancak alternatif kullanımı olmayan ve geri kazanılamayan harcamalardır. Batık maliyetler muhasebe kayıtlarında yer aldığı halde ekonomik maliyet sayılmazlar.

Marjinal Maliyet eğrisi (MC), Ortalama Maliyet (AC) eğrisinden daha önce minimuma ulaşmaktadır.

Marjinal hasılat; Firma bir birim daha satış yaptığında toplam hasılatın nasıl değiştiğini gösterir.

Firmanın amacının kârını maksimize etmek olduğunu biliyoruz. Kârı firmanın toplam satış hasılatı iletoplam maliyetleri arasındaki fark olarak tanımlıyoruz. Yukarıda maliyet bölümünde ekonomik maliyetlerile muhasebe maliyetleri arasındaki farkı incelemiştik. Muhasebe maliyetlerinde yalnızca açık maliyetler göz önüne alınırken, ekonomik maliyetler kavramının bir kaynağın tüm fırsat maliyetlerini içermesi gerek- tiğinden söz etmiştik. Bu fark nedeniyle iki farklı kâr tanımı yapmak mümkündür. Bu durumda;

Muhasebe Kârı = Satış Hasılatı – Açık Maliyetler

Ekonomik Kâr = Satış Hasılatı – Açık Maliyetler – Örtük Maliyetler

Azalan Verimler Kanunu olarak bilinmektedir. Azalan verimler kanunu sabit bir girdiye giderek artan miktarlarda değişken bir girdi uygulandığında değişken girdinin marjinal ürünün ve ortalama ürünün belirli bir üretim miktarından sonra düşmeye başlayacağını ifade eder. Azalan verimler kanununun en kolaylıkla gözlendiği sektörlerden biri tarımdır.

Marjinal ürün emek kullanımı bir birim artırıldığında toplam ürün miktarında ne kadar değişme olacağını gösteren ilişkidir.

Marjinal ürün eğrisi ortalama ürün eğrisinin üstünde iken ortalama ürün eğrisi pozitif eğimlidir.

Ölçeğe göre sabit getiri varsa üretim miktarındaki oransal artış girdi kullanımındaki oransal artışa eşittir demektir. Örneğin tüm girdiler iki kat artırıldığında üretim miktarı da iki kat artıyor demektir.

Ölçeğe göre getiri oranı birden büyükse ölçeğe göre artan getiri, bire eşitse ölçeğe göre sabit getiri, birden küçükse ölçeğe göre azalan getiri vardır.

Batık maliyetler muhasebe kayıtlarında yer aldığı halde ekonomik maliyet sayılmazlar.

Karını maksimize etmeye çalışan bir firma satışlarını son birimin marjinal hasılatının marjinal maliyetine(MC=MR) eşit olduğu noktada durdurmalıdır.

Muhasebe maliyetlerinde yalnızca açık maliyetler göz önüne alınırken, ekonomik maliyetler kavramının bir kaynağın tüm fırsat maliyetlerini içermesi gerektiğinden söz etmiştik. Bu fark nedeniyle iki farklı kâr tanımı yapmak mümkündür. Bu durumda;

Muhasebe Kârı = Satış Hasılatı – Açık Maliyetler

Ekonomik Kâr = Satış Hasılatı – Açık Maliyetler – Örtük Maliyetler

Minimum etkin ölçek firmanın uzun dönem ortalama maliyetinin minimuma ulaştığı üretim düzeyidir.

Ortalama Maliyet (AC) ve Marjinal Maliyet (MC) eğrileri üretim miktarı artırıldıkça önce azalmakta, bir minimuma ulaşmakta sonra artmaktadırlar.

Firmanın üretim miktarı arttıkça ürün başına düşen birim maliyetlerin nasıl değiştiğini incelemek istersek Ortalama Maliyet (AC) kavramını kullanmamız gerekir.