İKTİSADA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 11

Diğer bütün değişkenler sabitken (Ceteris Paribus), bir mala olan talep miktarı ile malın kendi fiyatı arasında ters orantılı bir ilişki vardır. Bu ilişki Talep Kanunu olarak adlandırılır. Talep kanunu malın fiyatı artıyorsa ceteris paribus tüketicinin o maldan daha az talep edeceğini; malın fiyatı azalıyorsa tüketicinin o maldan daha fazla talep edeceğini söylemektedir

Diğer tüm değişkenler sabitken bir malın fiyatı arttığında, fiyatı artan mal göreli olarak daha pahalı hale gelmiştir. Bu durumda tüketici göreli olarak daha ucuz mallara yönelir. Bu etkiye ikame etkisi adı verilir.

Talep miktarı ile malın kendi fiyatı arasındaki ters ilişkiyi göstermenin bir diğer yolu da yukarıdaki tablonun Şekil 2.1’de gösterildiği gibi grafiğini çizmektir. Bu grafiğe Talep Eğrisi adı verilir ve eğri D harfi ile tanımlanır. Talep eğrisi üzerindeki her nokta Talep tablosundaki bir satıra karşılık gelmektedir.

Diğer tüm değişkenlerin sabit olduğu varsayımı altında tüketicinin aylık geliri arttığında tüketicilerin o mala olan talebi de artıyorsa bu mallara normal mal diyoruz. Bazı durumlarda ise tüketiciler gelirleri arttıkça belirli mallara olan taleplerini azaltabilirler. Bu mallara ise düşük mal diyoruz.

Değişimleri yüzde cinsinden ifade edersek, malın fiyatı %10
malın fiyatı %10 artarken tüketici talep ettiği miktarı %20 düşürebiliyorsa, tüketicinin toplam harcaması azalacaktır. Bu durumda talep esnektir, tüketici fiyatı artan maldan rahatlıkla kaçınabilmektedir. Eğer fiyat %10 artarken tüketici talep ettiği miktarı ancak %5 düşürebiliyorsa malı satın almak için yaptığı harcama artacaktır. Bu durumda talep esnek değildir.

Bir mala olan talep artıyorsa malın hem denge fiyatı hem de denge miktarı birlikte artar. Talep azalıyorsa denge fiyatı ve denge miktarı birlikte azalırlar.

Bir malın talebi ile ikame malın fiyatı arasında doğru yönlü bir ilişki vardır. Bir malın ikamesinin fiyatı artıyorsa söz konusu malın talebi artar. Eğer farklı mallar bir ihtiyacı gidermede birlikte kullanılıyorsa bu mallar tamamlayıcı mallardır. Tamamlayıcı malın fiyatı ile malın talebi arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Bir malın tamamlayıcısının fiyatı artıyorsa söz konusu mala olan talep azalır.

Eğer farklı mallar bir ihtiyacı gidermede birlikte kullanılıyorsa bu malları tamamlayıcı mallar olarak adlandırıyoruz. Örneğin kahve ve kahve kreması arasında, ya da araba kullanım süresi ile benzin arasında bu türden bir ilişki kurulabilir.

Talep edilen miktarın değişmesi malın kendi fiyatının değişmesiyle ortaya çıkar. Bu talep eğrisi üzerinde bir noktadan başka bir noktaya hareket edildiği anlamına gelir. Talebin değişmesi ise daha önce sabit tutulan değişkenlerden birinin değişmesiyle ortaya çıkar. Bu değişkenler tüketicinin geliri, zevk ve tercihler, diğer malların fiyatları gibi değişkenlerdir. Bu durumda ve talep eğrisinin kayması ve/veya eğiminin değişmesi söz konusudur.

Piyasa alıcı ve satıcıların bir ürünün alışverişini yapmak amacıyla karşı karşıya geldiği ortam veya yerdir.Doğru yanıt A'dır.

Arz ve talep üzerinde devletin herhangi bir müdahale veya kısıtlaması yoksa oluşan piyasaya serbest piyasa denir. Doğru yanıt B'dir.

İktisat teorisinde belirli bir dönemde farklı fiyatlardan tüketicilerin satın almak istedikleri ve satın alma gücüne sahip oldukları mal ve hizmet miktarına talep denir. Doğru yanıt C'dir.

Bir şeyi çok istemek talebin oluşması için yeterli değildir. Talebin oluşması için o istekliliğin efektif olması yani tüketicinin o malı satın alabilecek gelire sahip olması ve malı satın alabilmek için ödeme yapmaya istekli olması gereklidir. Ayrıca talep edilen miktar gün, ay, hafta, yıl gibi belirli bir zaman diliminde tanımlanmalıdır. Doğru yanıt D'dir.

Bir tüketicinin belirli bir zaman diliminde satın almayı isteyeceği bir mal veya hizmet miktarını belirleyen etkenler şöyle sıralanabilir.
i. Malın kendi fiyatı
ii. Tüketicinin geliri
iii. İlişkili malların fiyatları
iv. Tüketicinin zevk ve tercihleri
v. Tüketicinin beklentileri

Tüketici mesleğinin talep ile doğrudan ilişkisi bulunmamaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Girdi fiyatlarındaki bir artış arz eğrisinin yukarı doğru kaymasına yol açar. Eğer girdi fiyatlarında bir azalma olsaydı, bu tam tersi bir duruma yol açar ve arz eğrisinin aşağı kaymasına neden olurdu. Doğru yanıt A'dır.

Gelecek dönemlerde tavuk fiyatlarının düşmesini bekleyen bir üretici bu dönemde fiyatlar henüz düşmeden daha fazla tavuk arz etmek isteyecek, bu durumda arz eğrisi sağa kayacaktır. Tersine üretici tavuk fiyatlarının gelecekte artacağını bekliyorsa, bu dönemde daha az tavuk eti arz etmek isteyecek ve tavuk arz eğrisi sola kayacaktır. Doğru yanıt B'dir.

Eğer sektördeki firma sayısı artarsa, arz eğrisi sağa kayar. Tersine sektördeki firma sayısı azalırsa arz azalır, yani arz eğrisi sola kayar. Doğru yanıt C'dir.

Kırmızı et fiyatlarında ve yem fiyatlarında aynı dönemde bir azalma olsun. Bu durumda tavuk eti piyasasında ne olur? Kırmızı et fiyatlarının azalması tüketicilerin kırmızı eti tavuk etine ikame etmelerine yol açacak ve tavuk eti talebinde bir azalma olacaktır. Yem fiyatlarındaki düşüş ise üreticilerin maliyetlerini azaltacak ve tavuk arzını artıracaktır. Bu durumda tavuk talebi eğrisi sola, tavuk arzı eğrisi ise sağa kayacaktır. Doğru yanıt D'dir.

Talebin fiyat esnekliği, talep edilen miktarın fiyattaki değişmelere ne kadar duyarlı olduğunun ölçüsüdür ve talep edilen miktardaki yüzde değişmenin, fiyattaki yüzde değişmeye oranı olarak tanımlanır. Doğru yanıt E'dır.

İktisat teorisinde belirli bir dönemde farklı fiyatlardan tüketicilerin satın almak istedikleri ve satın alma gücüne sahip oldukları mal ve hizmet miktarına talep denir. Bu kavram günlük dilde kullandığımız bir şeyi isteme, dileme anlamına gelen talep kavramından farklıdır. Bu anlamda bir şeyi çok istemek talebin oluşması için yeterli değildir. Talebin oluşması için o istekliliğin efektif olması yani tüketicinin o malı satın alabilecek gelire sahip olması ve malı satın alabilmek için ödeme yapmaya istekli olması gereklidir. Ayrıca talep edilen miktar gün, ay, hafta, yıl gibi belirli bir zaman diliminde tanımlanmalıdır.