İKTİSADA GİRİŞ I

Bireyler ve hanehalkları elde ettikleri gelirlerinin tamamını harcamazlar. Gelirin tüketim için harcanmayan kısmı tasarrufu oluşturur. Dolayısıyla Ahmet Bey, servetini vadeli mevduat hesabına yatırarak buradan elde ettiği faiz ile servetinin değerini muhafaza etmiştir. Daha sonra ise kendisine otomobil alarak bu parayı otomobil karşılığında bir değişim aracı olarak kullanmıştır. Doğru cevap D’dir.

M1 en yüksek likiditeye sahip para tanımıdır. Dar tanımlı para arzı olarak bilinen M1, dolaşımdaki nakit para ve vadesiz mevduatların toplamından oluşur. Dolaşımdaki nakit, bankaların kasalarındaki para hariç olmak üzere kâğıt paralar ile madeni paraların toplamından oluşur. Formülize etmek gerekirse:

M1= Dolaşımdaki Nakit + Vadesiz Mevduatlar

Doğru cevap E’dir.

Günümüzde ödemelerimizde kâğıt para ve madeni paralardan oluşan nakit paranın dışında başka ödeme araçları da yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlar arasında vadesiz mevduat hesapları üzerinden verilen çekler, elektronik fon transferleri, banka kartları, elektronik para ve mobil para en yaygın olanlarıdır. Mobil paranın yaygın olarak kullanıldığı ülkelere bakıldığında, bu ülkelerin yeterince gelişmemiş ve yaygın olmayan bir bankacılık sistemine sahip olduklarını görmekteyiz. Bu ülkelerde kentlerde bile yeterince banka şubesi bulunmamaktadır. Kırsal yerleşim yerlerinde yaşayanlar ise en yakın banka şubesine ulaşabilmek için saatlerce yol kat etmek zorundadırlar. Bu ülkelerde mobil para kullanan bireylerin sayısı banka hesabı olan bireylerden çok daha fazladır. Bu açıdan mobil para sistemi bankacılık sisteminin yetersiz kaldığı boşluğu doldurmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Kaydi para yaratılması süreci ile ilgili vurgulanması gereken önemli bir nokta şudur. Yaratılan kaydi paranın ekonomidekileri daha zengin hale getirdiği anlamına gelmez. Kredi olarak verilen kaydi para, kredi alan müşterinin bankaya olan borcudur. Yani yaratılan şey bir zenginlikten ziyade bir borç alacak ilişkisidir. Bununla birlikte, para arzındaki artış ekonomiyi daha likit hale getirmiştir. Artık ekonomide ödemeler için kullanılabilecek daha fazla para vardır. Doğru cevap D’dir.

Bankalar ellerindeki rezervlerin hepsini kredi olarak veremezlerse ve bir kısmını atıl rezerv olarak tutarlarsa yaratılan kaydi para miktarı azalacaktır. Doğru cevap A’dır.

Merkez bankaları ekonomi için çok önemli roller üstlenmişlerdir. Günümüzde merkez bankalarının temel hedefi, enflasyona neden olmadan hızlı bir ekonomik büyüme sağlanmasıdır. Merkez bankaları bu temel hedefe üstlendiği işlevleri yerine getirerek ulaşmaya çalışır. Merkez bankalarının üstlendikleri başlıca işlevleri aşağıdaki gibi sayabiliriz:

Madeni paralar ise Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından basılır. Doğru cevap C’dir.

Merkez bankaları ekonomik büyümenin sağlanabilmesi için gerekli para politikalarının uygulanmasından sorumludur. Para politikalarının uygulanması pratikte para arzının kontrolü ile gerçekleşir. Merkez bankasının para arzını kontrol etme çabaları para politikası olarak adlandırılır. Merkez bankası, ekonomideki para arzını kontrol edebilmesi için gerekli bir takım araçlara sahiptir. Bu araçlar zorunlu rezerv oranları, açık piyasa işlemleri ve reeskont oranlarıdır. Doğru cevap C’dir.

Bankaların ellerindeki ticari senetleri vadesinden önce merkez bankalarına kırdırarak likidite elde etmelerine reeskont kredileri adı verilir. Reeskont kredisi kullanan banka, rezervlerini artırmış olmaktadır. Böylece para arzında bir artış meydana gelecektir. Merkez bankası bu krediler için uyguladığı faiz oranını değiştirerek bankaların rezerv miktarlarını etkileyebilmektedir. Reeskont kredilerine uygulanan faiz oranı, reeskont oranı olarak adlandırılır. Doğru cevap C’dir.

Fisher paranın dolaşım hızını şu şekilde ifade etmiştir: V = PY / M .Paranın dolaşım hızı nominal gelirin, yani nominal GSYİH’nin para arzına bölünmesiyle elde edilir. Fisher’e göre paranın dolaşım hızı, insanların bir dönemde kaç kez maaş aldıklarına, kaç kez alışveriş yaptıklarına, yani ne sıklıkla ticari işlem yaptıklarına bağlıdır. Fisher’in miktar teorisi, paranın dolaşım hızının sabit olduğunu ileri sürmektedir. Buna göre sağ taraftaki değişkenlerden biri değiştiği zaman diğer değişkenler de V sabit kalacak şekilde değişecektir. Doğru cevap C’dir.

Öngörülemeyen ödemeleri gerçekleştirebilmek amacıyla bulundurulan para miktarı, ihtiyat amacıyla para talebini oluşturur. İhtiyat amacıyla para talebi gelire bağlıdır ve gelir arttıkça artacaktır. Doğru cevap E’dir.

Mal ve hizmetlerin başka mal ve hizmetlerle değiş tokuş edilmesine trampa veya takas adı verilir

10*(10-1)/2=45

Likidite: Herhangi bir varlığın nakit paraya, diğer varlıklara, mal veya hizmete dönüştürülebilme kolaylığı olarak tanımlanır.

Tasarrufların zaman içerisinde birikmesiyle oluşan değere ise servet adını veriyoruz.

En likit olan varlık nakit paradır. Ondan sonda vadesiz mevduat ve vadeli mevduat gelmektedir. En az likit olanlar ise gayrimenkullerdir.

En likit olan varlık nakit paradır. Ondan sonda vadesiz mevduat ve vadeli mevduat gelmektedir. En az likit olanlar ise gayrimenkullerdir.

TCMB tanımına göre, dar tanımlı para arzı olarak bilinen M1, dolaşımdaki nakit para ve vadesiz mevduatların (Türk lirası + yabancı para) toplamından oluşur. Doğru yanıt E'dir.

“Sikke” adı verilen ve altın, gümüş gibi değerli maden içeren madeni paraların uzun bir tarihi vardır. Bu konudaki en eski bulgular, Anadolu’da yaşamış bir topluluk olan Lidyalıların M.Ö. 7. yüzyılda altın ve gümüşten madeni para bastıklarını göstermektedir.

Kâğıt paralar tarihte ilk olarak M.S. 800 yıllarında Çin’de kullanılmıştır.

Kaydi para çarpanının rezerv oranının tersidir, dolayısıyla 100/4=25. Mevudatlarda 1000₺ tutarında bir artış (1000₺*25)=25000₺ kaydi para yaratılmasına neden olur?