İKTİSADA GİRİŞ I

Veri fiyat düzeyinde arz edilen mal miktarının talep edilenden fazla olması durumu artık ya da arz fazlası olarak adlandırılır. Veri fiyat düzeyinde aşırı arz ya da artığın ortaya çıkması üreticiler tarafından piyasaya sunulan malların bir kısmının alıcı bulamadığı yani satılamadığı anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Mal arzının sabit olduğu, bir başka deyişle arz eğrisinin değişmediği ve mal talebinin arttığı yani talep eğrisinin sağa kaydığı bir durumda denge fiyatı ve denge miktarı artacaktır. Doğru cevap A'dır.

Diğer şeyler sabit iken, girdi fiyatlarında meydana gelen bir düşüş, birim üretim maliyetlerini azaltacak ve kârlılığı artıracaktır. Kârların artışı üretimin artmasına ve bu da fiyatın düşmesine neden olur. Doğru cevap C'dir.

Eğer arz ve talep eğrileri eş anlı ve eşit miktarda sağa kayarsa fiyat sabit kalacak, üretim miktarı artacaktır. Doğru cevap A'dır.

Talep edilen miktarın arz edilen miktardan fazla olması durumuna aşırı talep ya da kıtlık denilmektedir. Aşırı talep ya da kıtlık durumunun varlığında, tüketiciler satın almak istedikleri miktarda mal satın alamazlar. Bu koşullar altında tüketiciler bu malı elde etmek isteklerinden ötürü, mala piyasada oluşan fiyattan daha fazla fiyat ödeyerek sahip olmak isterler. Dolayısıyla, tüketiciler arasında yaşanacak bu rekabetten ötürü malın fiyatında artış meydana gelecektir. Doğru cevap C'dir.

Genel olarak esneklik; bir ekonomik değişkenin bir başka ekonomik değişkene karşı olan duyarlılığının ölçüsüdür. Bu durumda ekonomik değişken türü kadar çok sayıda farklı esneklik kavramları ile karşılaşılır. Ancak en çok karşılaşılan esneklik hesaplamaları talep ve arz için yapılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

%∆Q/%∆P ifadesi bir malın talep edilen miktarındaki yüzde değişmenin o malın fiyatındaki yüzde değişmeye oranıdır. Diğer bir ifadeyle talebin fiyat esnekliğidir. Doğru cevap B'dir.

Talep eğrisinin tam dik konumda olması talebin esnekliğinin sıfır olduğunu ifade eder. Diğer bir ifadeyle malın fiyatı ne kadar değişirse değişsin talep edilen miktarı değişmeyecektir. İnsülin gibi hayati önem taşıyan ilaçlara olan talep, fiyatı belirli sınırlar içinde kalmak koşuluyla tam inelastik talebe örnektir. Doğru cevap B'dir.

Talep esnekliği formülü talep doğrusu üzerindeki bir noktanın esnekliğinin hesaplanmasında doğru olacaktır. Talep eğrisi üzerinde iki farklı nokta için ekonomistler esneklik formülünde çok az değişiklik yapmışlar ve yeni bir formül geliştirmişlerdir. Yay esnekliği ya da ark esnekliği olarak adlandırılan bu formülde, talep edilen eski ve yeni fiyatın ortalaması ya da orta noktası alınarak miktarın hem başlangıç hem de yeni değerlerinin birlikte kullanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Talebin fiyat esnekliği; bir malın talep edilen miktarındaki yüzde değişmenin o malın fiyatındaki yüzde değişmeye oranı olarak tanımlandığına göre, iki değeri birbirine oranlarsak 1,5 değerini buluruz. Sözkonusu malın talebinin fiyat esnekliği 1,5'tur. Doğru cevap C'dir.

Bazı mallarda gelir arttığı zaman bunların talebinde azalma olur. Bu durumda gelir esnekliği negatiftir. Negatif gelir esnekliği olan mallar düşük mal olarak tanımlanır. Konserve yiyecekler düşük mallara örnek oluşturabilir. İnsanlar daha zengin olduklarında konserve yerine tazelerini tüketmeyi tercih edebilirler. Doğru cevap B'dir.

Bir malın fiyatı yükseldiği zaman öteki malın talebinde bir artış oluyorsa bu iki mal ikame malıdır. Yani bu iki mal birbirinin yerine geçmektedir. Örneğin, koyun etinin fiyatı yükseldiğinde insanlar dana eti tüketimini arttırırken, yüksek fiyatlı koyun etini daha az alırlar. Doğru cevap E'dir.

Üreticilerin fiyat değişimlerine karşı duyarlılığını arz esnekliği ölçmektedir. Bilindiği gibi arz, mal ve hizmet üretenlerin davranışlarını açıklar. Fiyat değişikliğine karşı arz esnekliğinin yüksek olması durumunda, fiyatlar artarsa üreticiler üretimlerini büyük miktarda arttır. Arz esnekliğinin düşük olması ise, fiyat arttığı zaman üreticilerin üretimlerini çok az arttırabileceğini gösterir. Doğru cevap E'dir.

Eğer arz esnekliği tam ise arz eğrisi yataydır. Bu durumda fiyattaki çok küçük bir değişme üreticiler tarafından arz edilen miktarda oldukça büyük artışa yol açar. Doğru cevap A'dır.

Bir malın gelir esnekliğinin sıfır olmasının anlamı, insanların geliri artsa da o maldan daha fazla tüketmek istememeleridir. Yeterince gelirie sahip insanların gelirleri arttığında daha fazla yemek yiyecekleri beklenmeyeceği için gelişmiş ülkelerde yiyeceklerin gelir esnekliğinin sıfır olması beklenir. Doğru cevap D'dir.

Talebin fiyat esnekliği: Bir malın talep edilen miktarının bu malın fiyatına karşı duyarlılığının ölçüsüdür.

Tam inelastik talep eğrisi dikey bir doğru şeklindedir.

Doğru şeklindeki bir talep eğrisinin orta noktasının altındaki kısım inelastik talebi ifade eder. 4. Ünite Esneklik, sayfa 81, Grafik 4.5 e bakınız.

Esneklik birdenküçük olduğunda fiyattaki artış hasılatı yükseltir.

Talebin fiyat esnekliğini etkileyen ekonomik faktörler:

Ürün içi ikame edilebilirliğin derecesi

Ürünün tüketici bütçesindeki yeri

Malın tatmin ettiği ihtiyacın niteliği

Kısa ve uzun dönem esneklik