İKTİSADA GİRİŞ I

Arz edilen miktar; belirli bir zamanda, belirli bir fiyatta üreticilerin satmaya hazır oldukları mal ve hizmet miktardır. Arz Kanunu; diğer şeyler sabitken, yüksek fiyat düzeylerinde malın arz edilen miktarının yüksek olmasını; düşük fiyat düzeylerinde ise malın arz edilen miktarının düşük olmasını ifade eder. Yani bu kanun bize arz edilen mal miktarının fiyatla aynı yönlü bir ilişki içinde olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Bu nedenle cevap A'dır.

Malın fiyatı onun arz edilen miktarını etkileyen temel belirleyicilerden biridir. Diğer koşullar sabitken, bir malın fiyatı yükseldikçe arz edilen miktarı artacaktır. Arz edilen miktar ve fiyata ilişkin yaptığımız diğer koşulların sabit olması varsayımı, arzın fiyat dışındaki başka faktörlerden de etkilendiğini göstermektedir. Bu faktörleri, girdi fiyatları (PI), ilgili malların fiyatları (Po), teknoloji (tec), beklentiler (e), firma sayısı (n) ve kamu politikaları (pol) şeklinde sıralayabiliriz. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Arz da talep gibidir, fiyatta meydana gelen değişme arz edilen mal miktarı açısından bir etki yaratır. Arz, fiyat dışında başka değişkenlerden de etkilemektedir. Bunlar; girdi fiyatları (PI), ilgili malların fiyatları (Po), teknoloji (tec), beklentiler (e), firma sayısı (n) ve kamu politikaları (pol) şeklindedir. Bir malın üretim tekniğinde ortaya çıkan teknolojik gelişme aynı düzeydeki üretimin daha az girdi kullanılarak gerçekleştirilmesine olanak tanır veya mevcut girdilerle daha fazla üretimin yapılmasını sağlar. Böylesi bir durumda üretkenlik artışı sağlanacaktır. Teknolojik gelişmeler sonucunda ortaya çıkan üretkenlik artışı birim üretim maliyetlerini düşürür. Bu nedenle cevap B'dir.

Burada herhangi bir mal için çizilen arz ve talep eğrilerinin kesiştiği e noktasında bu malın piyasasında denge oluşmaktadır. Bu noktada talep edilen mal miktarı ile arz edilen mal miktarı birbirine eşittir. Grafikte, arz edilen mal miktarının 15 adet ile talep edilen mal miktarı olan 5 adetten fazla olması durumu aşırı arz ya da artık olarak nitelendirilir. Bu fiyat düzeyinde, aşırı arz ya da artığın ortaya çıkması üreticiler tarafından piyasaya sunulan malların bir kısmının alıcı bulamadığı yani satılamadığı anlamına gelmektedir.  Piyasada geçerli 2,50 TL fiyat düzeyinde talep edilen mal miktarı 15 adet iken arz edilen mal miktarı 5 adettir. Bu şekilde talep edilen miktarın arz edilen miktardan fazla olması durumunda aşırı talep ya da kıtlık ortaya çıkmaktadır. Aşırı talep ya da kıtlık durumunun varlığında, tüketiciler satın almak istedikleri miktarda mal satın alamazlar. Bu koşullar altında tüketiciler bu malı elde etmek isteklerinden ötürü, mala piyasada oluşan fiyattan daha fazla fiyat ödeyerek sahip olmak isterler. Bu nedenle cevap C'dir.

Tüketicilerin gelir düzeyinde meydana gelen bir artış sonucunda talep artacak ve talep eğrisi sağa kayacaktır. Üreticiler açısından ise girdi fiyatlarının düşmesi sonucunda da arz eğrisi sağa kayacaktır. Bu nedenle cevap B'dir.

İktisadi açıdan, bir mala ilişkin talepten bahsedebilmek için

O mala karşı istek olmalı,

O malı satın alma planı olmalı,

O malı satın alabilecek alım gücü olmalı

koşulları yerine getirilmelidir.

Yüksek fiyat düzeylerinde tüketicilerin neden daha az mal ve hizmet talep ettiklerini ikame ve gelir etkisi ile açıklarız.

Piyasa talep eğrisi: Bireysel tüketici talep eğrilerinin yatay olarak toplanmasıdır.

Talep eğrisinin bir bütün olarak sağa veya sola doğru yer değiştirmesi talep eğrisinde ki kaymalar olarak ifade edilir.

Fındık yağının fiyatında bir artış varsa, bu fındık yağının talep eğrisi üzerinde  yukarıya  doğru  hareketlenme  anlamına  gelecektir.  Ancak  tüketiciler  fiyatı  artan fındık yağının yerine  göreceli  olarak  fındık yağına göre  ucuz  kalan  mısır yağına yöneleceklerdir. Talebin fındık yağının yakın ikamesi olan mısır yağına kayması neticesinde mısır yağının talep eğrisi sağa kayacaktır.  

Ünite: 3

Sayfa: 55-56

Balık eti fiyatında bir artış varsa, bu balık eti talep eğrisi üzerinde  yukarıya  doğru  hareketlenme  anlamına  gelecektir.  Ancak  tüketiciler  fiyatı  artan  balık  eti  yerine  göreceli  olarak  balık  etine  göre  ucuz  kalan  tavuk  etine  yöneleceklerdir. Talebin balık etinden yakın ikamesi olan tavuk etine kayması neticesinde tavuk eti talep eğrisi sağa kayacaktır.  

Kitaptaki örneğin balık etini fındık yağı, tavuk etini mısır yağı olarak değiştirdim.

Bir mala ilişkin diğer şartlar değişmezken, tüketicinin o malın tüketilmesinden daha çok zevk duyması ya da o malın tüketilmesi yönünde bir eğilimin olması durumunda o malın talebi artar ve talep eğrisi sağa kayar.

Arz: Belirli bir zaman diliminde farklı fiyat düzeylerinde firmaların piyasaya sunmaya istekli oldukları mal ve hizmet miktarıdır.

Arz edilen malın fiyatındaki değişmeler arz eğrisi üzerinde kaymaya neden olur.

Tüketicilerin ve üreticilerin arasında gercekleşen ekonomik işlemleri yani birbirleriyle mal ve hizmet için alışverişte bulunduklarını ve karşılıklı bilgi edinmelerini kolaylaştırıcı düzenlemelere piyasa denir.

Denge fiyatının üstündeki fiyat düzeylerinde piyasaya sunulan mallar alıcı bulamaz.

Bir malın talebini etkileyen çok sayıda faktör olmakla beraber bunlar arasında en önemli olanı malın fiyatıdır. Normal mallarda malın fiyat arttığında talebi azalır, fiyatı düştüğünde talebi azalır. Doğru cevap D'dir.

Bir malın fiyatının değişmesi talep eğrisi üzerinde harekete neden olur. Fiyat dışındaki değişmeler ise talep eğrisinin değişmesine, diğer bir ifadeyle sağa ya da sola kaymasına neden olur. Bunlar tüketicinin geliri, ilişkili malların fiyatı, tüketicinin zevkleri, tüketicilerin beklentileri ve tüketici sayısıdır. Ancak malın fiyatının değişmesi talep eğrisinin kaymasına neden olmaz. Doğru cevap A'dır.

Gelir arttıkça talebi artan ve gelir azaldıkça talebi azalan mallar normal mallar olarak adlandırılır. Ancak bazı mallar vardır ki gelir arttıkça talebi azalır ve gelir azaldıkça talebi artar, bu mallar da düşük mallar olarak adlandırılır. Doğru cevap E'dir.

Malın fiyatındaki değişiklikler arz eğrisi üzerinde harekete neden olur. Diğer bir ifadeyle arz edilen mal miktarını değiştirir. Ancak diğer seçeneklerdeki değişiklikler arz eğrisinin sağa ya da sola kaymasına neden olur. Doğru cevap A'dır.

Girdi fiyatları, arz eğrisini etkileyen önemli bir etmendir. Malın fiyatındaki değişme arz eğrisinde bir kayma yaratmazken, girdi fiyatlarında meydana gelecek değişme arz eğrisinde kayma yaratır. Bir malı üretmek için birtakım girdiler kullanılır. Üretim sürecinde kullanılan girdilerden birinin fiyatının yükselmesi maliyetleri artıracak ve kârlılığı azaltacaktır. Bunun sonucunda üreticiler tarafından piyasaya sunulan mal miktarı yani arz azalacak ve arz eğrisi sola kayacaktır. Doğru cevap C'dir