İKTİSADA GİRİŞ I

Malın fiyatında azalma, mala olan talep miktarını arttırarak eğri üzerinde bir harekete neden olacaktır. Tamamlayıcı malın fiyatında azalma, mala olan talebi arttırarak talep eğrisini sağa kaydıracaktır. Tüketici zevklerindeki olumsuz değişme ve tüketici sayısında azalma ise talep eğrisinin sola kaymasına neden olacaktır.

Arzı belirleyen faktörleri, girdi fiyatları, ilgili malların fiyatları, teknoloji, beklentiler, firma sayısı ve kamu politikaları şeklinde sıralayabiliriz.

Arz eğrisi üzerindeki bir nokta, o noktaya karşılık gelen veri fiyat düzeyinde arz edilen mal miktarını ortaya koyar. Arz eğrisi üzerindeki bir hareket, fiyat düzeyindeki bir değişmeyi ifade eder, o da arz edilen mal miktarının değiştiğini gösterir.

Malın fiyatının artması, talep eğrisi üzerinde bir harekete neden olacaktır. İkame malların fiyatlarının azalması, teknolojik ilerleme ve üretici firma sayısında artış ise malın arzının artmasına neden olarak arz eğrisini sağa kaydırırlar. Ancak girdi fiyatlarının artması, malın arzının azalmasına sebep olacak ve arz eğrisi sola kayacaktır.

Verilenlerin hepsi, arz eğrisinin sağa doğru hareket etmesine sebep olacaktır.

Bir mala olan talep artarken, aynı malın arzı talep ile aynı oranda ve eş anlı azalıyorsa; malın miktarı değişmezken malın fiyatı artacaktır.

Bir malın arzı sabitken aynı mala olan talep azalıyorsa, miktar ve fiyat azalır.

(%5/-%10)=-0,5 bulunmaktadır. Burada tüketici malın fiyatındaki düşüşe az tepki vermekte ve inelastik talep söz konusu olmaktadır.

Talep eğrisinin sıfır eğime sahip olması yatay eksene paralel olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda talebin fiyat esnekliği sonsuzdur.

Talep eğrisinin dikey olması düşey eksene paralel olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda talebin fiyat esnekliği sıfırdır. Yani talep tam inelastiktir.

Burada fiyattaki yüzde 10’luk değişime karşılık miktardaki yüzde 30’luk değişme ile talep esnekliği birden büyük olacağı için talebin esnek olduğu söylenebilir.

Talep esnekliği 1’den küçük, yani inelastik talep söz konusu iken fiyattaki düşüş hasılayı düşürecek, fiyattaki artış ise hasılayı arttıracaktır.

Üreticilerin ya da satıcıların iyi bir fiyatlama politikası izleyebilmeleri için, kendi mal ve hizmetlerine yönelik talebin esneklik derecesi hakkında bilgiye ihtiyaçları vardır. Satıcılar bu bilgilere ulaşmada, esneklik derecesini etkileyen faktörleri dikkate alarak, genellikle esneklik değeri hakkında tahminler yaparlar. Yukarıda verilenlerin hepsi talebin fiyat esnekliğini belirleyen faktörler arasında yer almaktadır.

Arz esnekliği, üreticilerin fiyat değişimlerine karşı duyarlılıklarını ölçmektedir. Bilindiği gibi arz, mal ve hizmet üretenlerin davranışlarını açıklar. Fiyat değişikliğine karşı arz esnekliğinin yüksek olması durumunda, fiyatlar artarsa üreticilerin üretimlerini büyük miktarda arttıracağını açıklar. Arz esnekliğinin düşük olması ise, fiyat arttığı zaman üreticilerin üretimlerini çok az arttırabileceğini gösterir. Arz esnekliği, talepteki bir kayma durumunda fiyatın gösterdiği reaksiyonu bilmek açısından önemlidir. Örneğin kafein etkisi yüzünden kahvenin talebi azalmışsa ve kahvenin arz esnekliği yüksek ise fiyatındaki düşüş az olacaktır, şayet kahvenin arz esnekliği düşük ise bu durumda fiyattaki düşüş fazla olacaktır. Yine politika yapıcılar bakımından arz esnekliğini bilmek önemlidir. Çünkü izlenecek fiyatlama politikalarında büyük kolaylıklar sağlar.

Tüm ürünler ya da tüm üreticiler aynı arz esnekliğine sahip değildir. Bu farklılığın nedenleri üretimde ayarlamanın gerçekleşmesi için izin verilen süre ve geleceğe ait bekleyişler şeklinde özetlenebilir. Arzın fiyat esnekliğini etkileyen en önemli faktör, firmaların girdilerini üretime ayarlayabilme derecesidir. Üretim faaliyetlerinin çoğunun ölçeği (büyüklüğü) kısa sürede değiştirilemez. Örneğin; eğer fiyat artarsa, bazı ilave ürün artışı değişken girdilerin miktarını arttırmakla elde edilebilir.

Talep; belirli bir zaman diliminde farklı fiyat düzeylerinde satın alınmak istenilen mal ve hizmet miktarıdır. Talep, piyasada satın alma kararı verenlerin yani tüketicilerin davranışı ile alakalıdır. Arz, belirli bir zaman diliminde farklı fiyat düzeylerinde firmaların piyasa sunmaya istekli oldukları mal ve hizmet miktarıdır. Gelir arttıkça talebi artan ve gelir azaldıkça talebi azalan mallar normal mallar olarak adlandırılır. Ancak bazı mallar vardır ki gelir arttıkça talebi azalan ve gelir azaldıkça talebi artan, bu mallar da düşük mallar olarak adlandırılır. Talep edilen miktarın arz edilen miktardan fazla olması durumunda aşırı talep ya da kıtlık  ortaya çıkmaktadır. Aşırı talep ya da kıtlık durumunun varlığında, tüketiciler satın almak istedikleri miktarda mal satın alamazlar. Bu nedenle cevap A'dır.

Gelir arttıkça talebi artan ve gelir azaldıkça talebi azalan mallar normal mallar olarak adlandırılır. Ancak bazı mallar vardır ki gelir arttıkça talebi azalan ve gelir azaldıkça talebi artan, bu mallar da düşük mallar olarak adlandırılır. İkame Etkisi; diğer şeyler sabit iken tüketicinin, fiyatı artan mal yerine onun ikamesi olan malı kullanması olarak tanımlanır. Bu nedenle cevap C'dir.

Fiyatta meydana gelen değişme talep edilen mal miktarı açısından bir etki yaratır. Talep, fiyat dışında başka değişkenlerden de etkilemektedir. Daha önce sıraladığımız bu faktörleri tekrar ifade edersek bunlar; tüketicinin geliri (I), ilişkili malların fiyatları (Po), tüketicinin zevkleri (s), tüketicilerin beklentileri (e), tüketici sayısıdır (n). Fiyat dışında tüketicilerin satın alma kararlarını etkileyen diğer faktörlerde bir değişme meydana gelirse, talep eğrisinde de değişme meydana gelir, bir başka deyişle talep eğrisi kayar. Bu nedenle cevap D'dir.

Zevk ve tercihler; tüketicinin geçmişi, çevresi, psikolojik faktörler gibi birçok değişken tarafından etkilenir. Tüketicinin zevkleri de talep eğrisini kaydıran diğer bir etkendir. Bir mala ilişkin diğer şartlar değişmezken, tüketicinin o malın tüketilmesinden daha çok zevk duyması ya da o malın tüketilmesi yönünde bir eğiliminin olması durumunda o malın talebi artacak yani talep eğrisi sağa kaydıracaktır. Bu nedenle doğru cevap E'dir.