İKTİSADA GİRİŞ I

Üreticilerin ya da satıcıların iyi bir fiyatlama politikası izleyebilmeleri için, kendi mal ve hizmetlerine yönelik talebin esneklik derecesi hakkında bilgiye ihtiyaçları vardır. Satıcılar bu bilgilere ulaşmada, esneklik derecesini etkileyen faktörleri dikkate alarak, genellikle esneklik değeri hakkında tahminler yaparlar. Şimdi bir ürün için talebin fiyat esnekliği ölçüsünü etkileyen ekonomik faktörler şunlardır;

Gelir arttığı zaman, talep artıyorsa gelir esnekliği pozitif bir sayı olarak elde edilecektir. Bu türdeki mallar normal mal olarak nitelendirilir ve malların çoğunluğu bu tanımlamaya uymaktadır.

bazı mallar için; gelir arttığı zaman taleplerinde azalma olur. Bu durumda gelir esnekliği negatiftir. Negatif gelir esnekliği olan mallar düşük mal olarak tanımlanır.

Çapraz fiyat esnekliği: Bir malın talep edilen miktarındaki yüzde değişmenin ilgili bir başka malın fiyatındaki yüzde değişmeye oranı olarak tanımlanır. Bu tanımlamada iki tür ilişkili mal ile karşılaşılır. Bunlar ikame ve tamamlayıcı mallardır.

Arz esnekliğini hesaplamada kullanılan formül talep esnekliğini hesaplarken kullanılan formülle aynı olduğundan benzer sorunlarla burada da karşılaşılır. İlk olarak, bu bir tür nokta esnekliği formülüdür, dolayısıyla fiyat ve miktarda sadece küçük değişmeler için uygulanmalıdır. Arz esnekliği hesaplamalarında yay esnekliği ya da orta nokta formülü de kullanılabilir. Talep esnekliğinin tüm özellikleri arz esnekliğine de uygulanabilir. Arz esnekliği de eğimden farklıdır ve birim içermeyen bir ölçüdür, yani fiyat ve miktarın nasıl ölçüldüğüne bağlı değildir. Arz esnekliği sınıflandırılırken;

E^s=1 birim esnek arz,

E^s<1 inelastik arz,

E^s>1 ise esnek arz olarak nitelendirilir.

Arz esnekliğinin sıfır olması tam inelastik bir arzı gösterir ve arz eğrisi düşeydir. Örneğin, tek bir Mona Lisa tablosu vardır. Yüksek bir fiyat arz miktarında artış yaratmaz. Hatta bir fazla bile elde edilemez. Ancak çoğu mallar için arz eğrisi düşey değil pozitif eğime sahiptir. Yine yatay arz eğrisi de tam esnek arz eğrisi olarak nitelendirilir. Bu durumda fiyattaki çok küçük bir değişme üreticiler tarafından arz edilen miktarda oldukça büyük
artışa yol açar.

Arz esnekliğini hesaplamada kullanılan formül talep esnekliğini hesaplarken kullanılan formülle aynı olduğundan benzer sorunlarla burada da karşılaşılır. İlk olarak, bu bir tür nokta esnekliği formülüdür, dolayısıyla fiyat ve miktarda sadece küçük değişmeler için uygulanmalıdır. Arz esnekliği hesaplamalarında yay esnekliği ya da orta nokta formülü de kullanılabilir. Talep esnekliğinin tüm özellikleri arz esnekliğine de uygulanabilir. Arz esnekliği de eğimden farklıdır ve birim içermeyen bir ölçüdür, yani fiyat ve miktarın nasıl ölçüldüğüne bağlı değildir. Arz esnekliği sınıflandırılırken;

E^s=1 birim esnek arz,

E^s<1 inelastik arz,

E^s>1 ise esnek arz olarak nitelendirilir.

Arz esnekliğinin sıfır olması tam inelastik bir arzı gösterir ve arz eğrisi düşeydir. Örneğin, tek bir Mona Lisa tablosu vardır. Yüksek bir fiyat arz miktarında artış yaratmaz. Hatta bir fazla bile elde edilemez. Ancak çoğu mallar için arz eğrisi düşey değil pozitif eğime sahiptir. Yine yatay arz eğrisi de tam esnek arz eğrisi olarak nitelendirilir. Bu durumda fiyattaki çok küçük bir değişme üreticiler tarafından arz edilen miktarda oldukça büyük
artışa yol açar.

Arz esnekliğini hesaplamada kullanılan formül talep esnekliğini hesaplarken kullanılan formülle aynı olduğundan benzer sorunlarla burada da karşılaşılır. İlk olarak, bu bir tür nokta esnekliği formülüdür, dolayısıyla fiyat ve miktarda sadece küçük değişmeler için uygulanmalıdır. Arz esnekliği hesaplamalarında yay esnekliği ya da orta nokta formülü de kullanılabilir. Talep esnekliğinin tüm özellikleri arz esnekliğine de uygulanabilir. Arz esnekliği de eğimden farklıdır ve birim içermeyen bir ölçüdür, yani fiyat ve miktarın nasıl ölçüldüğüne bağlı değildir. Arz esnekliği sınıflandırılırken;

E^s=1 birim esnek arz,

E^s<1 inelastik arz,

E^s>1 ise esnek arz olarak nitelendirilir.

Arz esnekliğinin sıfır olması tam inelastik bir arzı gösterir ve arz eğrisi düşeydir. Örneğin, tek bir Mona Lisa tablosu vardır. Yüksek bir fiyat arz miktarında artış yaratmaz. Hatta bir fazla bile elde edilemez. Ancak çoğu mallar için arz eğrisi düşey değil pozitif eğime sahiptir. Yine yatay arz eğrisi de tam esnek arz eğrisi olarak nitelendirilir. Bu durumda fiyattaki çok küçük bir değişme üreticiler tarafından arz edilen miktarda oldukça büyük
artışa yol açar.

Tamamlayıcı mallar ilişkisinde bir malın fiyatı artarken diğer mala olan talep azalmaktadır. Tamamlayıcı mallarda talebin çapraz fiyat esnekliği negatiftir.

Talep eğrisinin kaymasına neden olan faktör malın kendi fiyatı sabitken diğer faktörlerde meydana gelen değişmelerdir.

Diğer faktörler sabitken, malın kendi fiyatının değişmesi arz edilen miktarın değişmesine neden olmaktadır.

Malın kendi fiyatındaki değişme arz edilen miktarın değişmesine neden olmaktadır. arz eğrisindeki kaymalar, malın kendi fiyatı sabitken diğer faktörlerdeki değişmeler sonucunda gerçekleşmektedir.

Arz ve talep eğrilerinin aynı yönde eşit miktarda sağa kayması durumunda denge fiyatı değişmez ancak denge miktarı artar.

Talebi belirleyen faktörleri tüketicinin geliri , ilişkili malların fiyatları, tüketicinin zevkleri, tüketicilerin beklentileri, tüketici sayısı şeklinde sıralayabiliriz. Teknoloji ise talebi belirleyen bir faktör değil, arzı belirleyen bir faktördür.

Talep eğrisi üzerindeki bir nokta, o noktaya karşılık gelen fiyat düzeyinde talep edilen mal miktarını ortaya koyar. Talep eğrisi üzerindeki bir hareket, fiyat düzeyindeki bir değişmeyi ifade eder ve o da talep edilen mal miktarının değiştiğini gösterir.

Tüketici zevklerindeki olumlu değişme, talep eğrisini sağa kaydırır. İlgili malın fiyatının azalması eğri üzerinde bir harekete sebep olur. Tamamlayıcı malın fiyatının azalması, mala olan talebi arttırarak talep eğrisini sağa kaydırır. Tüketici gelirinin artması, mala olan talebi arttırarak talep eğrisini sağa kaydırır. İkame malın fiyatının azalması ise ilgili mala olan talebi azaltacak ve talep eğrisini sola kaydıracaktır.