İKTİSADA GİRİŞ I

Bir iktisadi olgu incelenirken bu olguyu etkileyen değişkenlerden sadece bir tanesinin değiştiğini diğerlerinin sabit kaldığını Ceteris Paribus yani diğer şartlar sabit olarak ifade ederiz. Bir eylemin olası yarar ve maliyetlerini göz önüne alınması karar alma, mevcut şartlar değiştiğinde ortaya çıkacak durumun incelenmesi marjinal analiz ve bir birey için doğru olanın grup içinde doğru olacağı şeklindeki hatalı sonuç Tümleme yanılgısıdır. Nedensellik ise; Birbiri ile ilişkisi olmayan iki değişkenin aynı anda tesadüfi olarak birlikte değişmesi birinin diğerinin nedeni ya da sonucu olduğunu göstermemesidir.  Örneğimizdeki leyleklerin göç zamanı leyleklerin gelişi ve bebek doğum oranlarındaki artış bebekleri leyleklerin getirdiğini göstermez.  Bu iktisadi düşünce tarzında yapılan nedensellik-birlikte değişim hatasıdır.

Mikro iktisat iktisadın insan davranışı ve insanların piyasa, endüstri, firma, birey gibi nispeten küçük karar birimleri ile ilişkili tercihlerini incelerken, büyüme, enflasyon, para, banka gibi genel büyüklükleri makro iktisat içerisinde ele alınır.

İktisadi sorunların analiz edilmesinde birinci aşama değişkenlerin belirlenmesi ikinci aşama varsayımların oluşturulması ve üçüncü aşama hipotezin oluşturulması dördüncü aşama ise hipotezin test edilmesidir.

Mikro iktisat ekonomide küçük karar birimlerini ele alırken(Fiyat,talep, piyasa, vb. ) makro iktisat ekonominin genel büyüklükleri (Ekonomik büyüme, enflasyon, gelir dağılımı, fiyatlar genel seviyesi, toplam arz, toplam talep vb.)Pozitif iktisat bize iktisadın ne olduğunu belirlemeye çalışırken normatif iktisat bize toplumsal refahın en üst seviyede sağlanabilmesi için ne olması gerektiğini inceler.

Sermaye; mal ve hizmetlerin üretilmesinde insanlar tarafından kullanılan uzun ömürlü araçlardır. Bu araçlar arasında yer alan bina, makine, teçhizat gibileri fiziki sermaye, çalışanların sahip olduğu bilgi ve beceri ise beşeri sermaye olarak adlandırılmaktadır.

Toplumda hangi isteklerin karşılanacağına, hangilerinin erteleneceğine karar verilmesi zorunludur. Kaynakların kıt olması ve bu durumun bizi tercih yapmak zorunda bırakması, iktisat derslerinde incelenecek tüm sorunların temelini oluşturmaktadır. Bu sorunlar, “ne, ne kadar, nasıl ve kimin için üretilecektir?” soruları ile özetlenebilir.

Bir ekonomide dört tür aktör ya da katılımcı söz konusudur. Bunlar, hanehalkı, firmalar, devlet ve piyasalardır.

İktisada giriş çerçevesinde ele alınan teorik yaklaşımlar çoğunlukla diğer şartlar sabittir varsayımı kullanılarak geliştirilir. Bu varsayıma göre, bir iktisadi olgu incelenirken, bu olguyu etkileyen değişkenlerden belirli bir tanesinin değiştiğini, diğer değişkenlerin ise sabit kaldığını kabul ederiz. Bu varsayım analizleri basitleştirmenin temel araçlarından bir tanesidir. Diğer şartlar sabitken varsayımının Latince karşılığı Ceteris Paribus’dur.

Pozitif iktisat; iktisadın ne olduğunu belirlemeye çalışan ve değer yargısı içermeyen bölümüdür. Normatif iktisat; toplumsal refahın en üst düzeyde sağlanabilmesi için ne olması gerektiğini inceler.

Bireylerin ve toplumların karşı karşıya kaldığı ekonomik sorunlar içerisinde üretim, tüketim, dağıtım ve pazarlama yer almakla birlikte temel sorun kutluktur. Kıtlık isteklerimizin sahip olduğumuz kaynaklardan daha fazla olması durumunda ortaya çıkar. Kıtlık ekonomi biliminin ortaya çıkış nedenidir.

Halkın isteklerinin sınırsız olması ve kaynakların ise sınırlı olması sonucu ekonomi biliminin temelini oluşturan kıtlık kavramı ortaya çıkmakta ve bunun sonucunda da tercih ya da seçim yapma zorunluluğu oluşmaktadır. Yani; Kıtlık temelinde tüm ihtiyaçlarımızın karşılanmasındaki kaynakların yetersizliğine bağlı olarak tercih yapmayı zorunlu kılmaktadır.

Mevcut kaynaklar; Doğa, emek, sermaye olarak ele alındığında Bedensel yani; fiziksel güç kullanımı emeği ifade ederken beşeri emek; zihinsel çalışmaları, ekonomideki makine ve teçhizatlar fiziksel sermayeyi, bireyin ya da işçinin kendisi için kendisini geliştirmek adına yaptığı yatırımlar beşeri sermayeyi ifade eder. Finansal sermaye ise; Fiziksel sermaye üzerinde mülkiyet hakkını ifade eder.

Tüm isteklerimizi karşılamadaki zorluk bizi sınırlı kaynaklarımızın en iyi şekilde kullanabilmek için tercih ya da seçim yapmaya zorlar. Seçim yaparken fayda ve maliyet dikkate alınır ve yapılan tüm seçimlerin maliyet içermesi ya da bedavacılık söz konusu olmaması belirli bir seçimi yaparken ya da bir davranış için vazgeçmek zorunda kaldığımız en değerli alternatif bu seçim ya da davranışın fırsat maliyetidir.

Mevcut üretim faktörleri ve üretim teknolojisi veri iken belirli bir dönemde ekonominin maksimum düzeyde üretebileceği ürün bileşimini gösteren eğri üretim imkanları sınırı eğrisidir. Bu eğri içerisinde kalan bir noktada bu ekonomi ilgi malı mevcut kaynak ve teknolojisi ile üretebilirken kaynak israfı yapmaktadır. Eğri dışında kalan noktalarda ise bu ekonomi bu malı üretememekte ve mevcut kaynak ve teknolojisi bu malı üretmeye yetmemektedir. Eğri üzerinde yer alan noktalarda ise bu ekonomide etkin kaynak kullanımı ile ilgili malın üretimi gerçekleşmektedir. etkin üretim bileşeni söz konusu olup bu noktalarda mallardan birisini biraz daha fazla üretmenin tek yolu diğer mal üretimini azaltmaktır.

Kasadan para çıkışını gerektiren maliyetler açık maliyet gerektirmeyen maliyetler örtük maliyet olarak ifade edilir. Bir maldan daha fazla üretmek için diğer maldan aynı miktarlarda vazgeçilmesi sabit fırsat maliyeti daha az vazgeçilmesi azalan fırsat maliyeti daha fazla miktarlarda vazgeçilmesi gereken durum ise artan fırsat maliyetidir.