İKTİSADA GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 12

Talep, bir şeye duyulan eğilim, istek ve arzu olarak ifade edilmektedir. Ancak bir şeyi istemek onun iktisadi anlamda talep edildiği anlamına gelmez. İktisadi olarak bir mala ilişkin talep, sadece o mala ilişkin duyulan istek ve arzu değildir. İktisadi açıdan, bir mala ilişkin talepten bahsedebilmek için üç koşul yerine gelmelidir: o mala karşı istek olmalı, o malı satın alma planı olmalı ve o malı satın alabilecek alım gücü olmalı. Bu üç koşulu birleştirerek iktisadi açıdan bir talep tanımı yaparsak; talep, diğer şeyler değişmezken, belirli bir zaman diliminde, farklı fiyat düzeylerinde sahip olmak istediğimiz mal ve hizmet miktarına ilişkin isteklerimizin satın alma gücüyle desteklenmiş halidir. Kısaca talep; belirli bir zaman diliminde farklı fiyat düzeylerinde satın alınmak istenilen mal ve hizmet miktarıdır. Talep, piyasada satın alma kararı verenlerin yani tüketicilerin davranışı ile alakalıdır.

Talep Kanunu; diğer şeyler sabitken, yüksek fiyat düzeylerinde talep edilen mal ve hizmet miktarının az olması; düşük fiyat düzeylerinde ise talep edilen mal ve hizmet miktarının yüksek olmasıdır. Yani bu kanun, bize talep edilen mal ve hizmet miktarının fiyatla ters yönlü bir ilişki içinde olduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

Gelir etkisi; diğer şeyler sabit iken, malın fiyatının artması sonucu, tüketicinin reel gelirinin azalması durumudur. Bir malın fiyatı yükseldiğinde, fiyatın gelire göre nispi oranı artar. Yani gelir değişmezken, malın fiyatında bir artışın meydana gelmesi tüketicilere eskisi kadar mal satın alma imkânı vermez. Dolayısıyla, tüketiciler fiyatı yükselen maldan daha az satın alırlar. Bu durum fiyat değişiminin ortaya çıkardığı gelir etkisidir.

Gelir arttıkça talebi artan ve gelir azaldıkça talebi azalan mallar normal mallar olarak adlandırılır.

Düşük mallar, gelir arttıkça talebi azalan ve gelir azaldıkça talebi artan mallara denmektedir.

Mevcut kaynakların isteklerimizi karşılayamaması sonucu var olan kıtlık ekonomi biliminin ortaya çıkış nedenidir. Çünkü ekonomi bilimi, kaynakların kıt olması nedeniyle insanların yaptıkları tercih ve bu tercihler sonucunda insanlar arasındaki ekonomik etkileşimleri inceler.

Arz Kanunu; diğer şeyler sabitken, yüksek fiyat düzeylerinde malın arz edilen miktarının yüksek olmasını; düşük fiyat düzeylerinde ise malın arz edilen miktarının düşük olmasını ifade eder. Yani bu kanun bize arz edilen mal miktarının fiyatla aynı yönlü bir ilişki içinde olduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

Artık, veri fiyat düzeyinde arz edilen miktarın talep edilen miktardan fazla olma durumudur.

Kıtlık ya da aşırı talep, veri fiyat düzeyinde talep edilen miktarın arz edilen miktardan fazla olma durumudur.

Mal arzının sabit olduğu, bir başka deyişle arz eğrisinin değişmediği ve mal talebinin arttığı yani talep eğrisinin sağa kaydığı bir durumda denge fiyatı ve denge miktarı artacaktır. Bununla birlikte, mal arzı sabitken bir başka deyişle arz eğrisinin değişmediği ve mal talebinin azaldığı yani talebin sola kaydığı bir durumda ise denge fiyatı ve denge miktarı azalacaktır.

Ekonomistler talep eğrilerini, talebin fiyat esneklikleri ölçülerine ya da katsayılarına göre sınıflandırırlar. Bu sınıflandırmada, genelde katsayıların mutlak değerleri kullanılmaktadır.
E^d<1 için, inelastik talep ya da esnek olmayan talep;
E^d=1 için; birim esnek talep;
E^d>1 için; esnek talep terimleri kullanılır. 

Ekonomistler talep eğrilerini, talebin fiyat esneklikleri ölçülerine ya da katsayılarına göre sınıflandırırlar. Bu sınıflandırmada, genelde katsayıların mutlak değerleri kullanılmaktadır.
E^d<1 için, inelastik talep ya da esnek olmayan talep;
E^d=1 için; birim esnek talep;
E^d>1 için; esnek talep terimleri kullanılır. 

Ekonomistler talep eğrilerini, talebin fiyat esneklikleri ölçülerine ya da katsayılarına göre sınıflandırırlar. Bu sınıflandırmada, genelde katsayıların mutlak değerleri kullanılmaktadır.
E^d<1 için, inelastik talep ya da esnek olmayan talep;
E^d=1 için; birim esnek talep;
E^d>1 için; esnek talep terimleri kullanılır. 

Üreticilerin ya da satıcıların iyi bir fiyatlama politikası izleyebilmeleri için, kendi mal ve hizmetlerine yönelik talebin esneklik derecesi hakkında bilgiye ihtiyaçları vardır. Satıcılar bu bilgilere ulaşmada, esneklik derecesini etkileyen faktörleri dikkate alarak, genellikle esneklik değeri hakkında tahminler yaparlar. Şimdi bir ürün için talebin fiyat esnekliği ölçüsünü etkileyen ekonomik faktörler şunlardır;

Gelir arttığı zaman, talep artıyorsa gelir esnekliği pozitif bir sayı olarak elde edilecektir. Bu türdeki mallar normal mal olarak nitelendirilir ve malların çoğunluğu bu tanımlamaya uymaktadır.

bazı mallar için; gelir arttığı zaman taleplerinde azalma olur. Bu durumda gelir esnekliği negatiftir. Negatif gelir esnekliği olan mallar düşük mal olarak tanımlanır.

Çapraz fiyat esnekliği: Bir malın talep edilen miktarındaki yüzde değişmenin ilgili bir başka malın fiyatındaki yüzde değişmeye oranı olarak tanımlanır. Bu tanımlamada iki tür ilişkili mal ile karşılaşılır. Bunlar ikame ve tamamlayıcı mallardır.

Arz esnekliğini hesaplamada kullanılan formül talep esnekliğini hesaplarken kullanılan formülle aynı olduğundan benzer sorunlarla burada da karşılaşılır. İlk olarak, bu bir tür nokta esnekliği formülüdür, dolayısıyla fiyat ve miktarda sadece küçük değişmeler için uygulanmalıdır. Arz esnekliği hesaplamalarında yay esnekliği ya da orta nokta formülü de kullanılabilir. Talep esnekliğinin tüm özellikleri arz esnekliğine de uygulanabilir. Arz esnekliği de eğimden farklıdır ve birim içermeyen bir ölçüdür, yani fiyat ve miktarın nasıl ölçüldüğüne bağlı değildir. Arz esnekliği sınıflandırılırken;

E^s=1 birim esnek arz,

E^s<1 inelastik arz,

E^s>1 ise esnek arz olarak nitelendirilir.

Arz esnekliğinin sıfır olması tam inelastik bir arzı gösterir ve arz eğrisi düşeydir. Örneğin, tek bir Mona Lisa tablosu vardır. Yüksek bir fiyat arz miktarında artış yaratmaz. Hatta bir fazla bile elde edilemez. Ancak çoğu mallar için arz eğrisi düşey değil pozitif eğime sahiptir. Yine yatay arz eğrisi de tam esnek arz eğrisi olarak nitelendirilir. Bu durumda fiyattaki çok küçük bir değişme üreticiler tarafından arz edilen miktarda oldukça büyük
artışa yol açar.

Arz esnekliğini hesaplamada kullanılan formül talep esnekliğini hesaplarken kullanılan formülle aynı olduğundan benzer sorunlarla burada da karşılaşılır. İlk olarak, bu bir tür nokta esnekliği formülüdür, dolayısıyla fiyat ve miktarda sadece küçük değişmeler için uygulanmalıdır. Arz esnekliği hesaplamalarında yay esnekliği ya da orta nokta formülü de kullanılabilir. Talep esnekliğinin tüm özellikleri arz esnekliğine de uygulanabilir. Arz esnekliği de eğimden farklıdır ve birim içermeyen bir ölçüdür, yani fiyat ve miktarın nasıl ölçüldüğüne bağlı değildir. Arz esnekliği sınıflandırılırken;

E^s=1 birim esnek arz,

E^s<1 inelastik arz,

E^s>1 ise esnek arz olarak nitelendirilir.

Arz esnekliğinin sıfır olması tam inelastik bir arzı gösterir ve arz eğrisi düşeydir. Örneğin, tek bir Mona Lisa tablosu vardır. Yüksek bir fiyat arz miktarında artış yaratmaz. Hatta bir fazla bile elde edilemez. Ancak çoğu mallar için arz eğrisi düşey değil pozitif eğime sahiptir. Yine yatay arz eğrisi de tam esnek arz eğrisi olarak nitelendirilir. Bu durumda fiyattaki çok küçük bir değişme üreticiler tarafından arz edilen miktarda oldukça büyük
artışa yol açar.

Arz esnekliğini hesaplamada kullanılan formül talep esnekliğini hesaplarken kullanılan formülle aynı olduğundan benzer sorunlarla burada da karşılaşılır. İlk olarak, bu bir tür nokta esnekliği formülüdür, dolayısıyla fiyat ve miktarda sadece küçük değişmeler için uygulanmalıdır. Arz esnekliği hesaplamalarında yay esnekliği ya da orta nokta formülü de kullanılabilir. Talep esnekliğinin tüm özellikleri arz esnekliğine de uygulanabilir. Arz esnekliği de eğimden farklıdır ve birim içermeyen bir ölçüdür, yani fiyat ve miktarın nasıl ölçüldüğüne bağlı değildir. Arz esnekliği sınıflandırılırken;

E^s=1 birim esnek arz,

E^s<1 inelastik arz,

E^s>1 ise esnek arz olarak nitelendirilir.

Arz esnekliğinin sıfır olması tam inelastik bir arzı gösterir ve arz eğrisi düşeydir. Örneğin, tek bir Mona Lisa tablosu vardır. Yüksek bir fiyat arz miktarında artış yaratmaz. Hatta bir fazla bile elde edilemez. Ancak çoğu mallar için arz eğrisi düşey değil pozitif eğime sahiptir. Yine yatay arz eğrisi de tam esnek arz eğrisi olarak nitelendirilir. Bu durumda fiyattaki çok küçük bir değişme üreticiler tarafından arz edilen miktarda oldukça büyük
artışa yol açar.