İKTİSADA GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 10

(%5/-%10)=-0,5 bulunmaktadır. Burada tüketici malın fiyatındaki düşüşe az tepki vermekte ve inelastik talep söz konusu olmaktadır.

Talep eğrisinin sıfır eğime sahip olması yatay eksene paralel olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda talebin fiyat esnekliği sonsuzdur.

Talep eğrisinin dikey olması düşey eksene paralel olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda talebin fiyat esnekliği sıfırdır. Yani talep tam inelastiktir.

Burada fiyattaki yüzde 10’luk değişime karşılık miktardaki yüzde 30’luk değişme ile talep esnekliği birden büyük olacağı için talebin esnek olduğu söylenebilir.

Talep esnekliği 1’den küçük, yani inelastik talep söz konusu iken fiyattaki düşüş hasılayı düşürecek, fiyattaki artış ise hasılayı arttıracaktır.

Üreticilerin ya da satıcıların iyi bir fiyatlama politikası izleyebilmeleri için, kendi mal ve hizmetlerine yönelik talebin esneklik derecesi hakkında bilgiye ihtiyaçları vardır. Satıcılar bu bilgilere ulaşmada, esneklik derecesini etkileyen faktörleri dikkate alarak, genellikle esneklik değeri hakkında tahminler yaparlar. Yukarıda verilenlerin hepsi talebin fiyat esnekliğini belirleyen faktörler arasında yer almaktadır.

Gelir arttığında talebi düşen mallar düşük mal olarak adlandırılır. Düşük mallar negatif gelir esnekliğine sahiptirler.

Arz esnekliği, üreticilerin fiyat değişimlerine karşı duyarlılıklarını ölçmektedir. Bilindiği gibi arz, mal ve hizmet üretenlerin davranışlarını açıklar. Fiyat değişikliğine karşı arz esnekliğinin yüksek olması durumunda, fiyatlar artarsa üreticilerin üretimlerini büyük miktarda arttıracağını açıklar. Arz esnekliğinin düşük olması ise, fiyat arttığı zaman üreticilerin üretimlerini çok az arttırabileceğini gösterir. Arz esnekliği, talepteki bir kayma durumunda fiyatın gösterdiği reaksiyonu bilmek açısından önemlidir. Örneğin kafein etkisi yüzünden kahvenin talebi azalmışsa ve kahvenin arz esnekliği yüksek ise fiyatındaki düşüş az olacaktır, şayet kahvenin arz esnekliği düşük ise bu durumda fiyattaki düşüş fazla olacaktır. Yine politika yapıcılar bakımından arz esnekliğini bilmek önemlidir. Çünkü izlenecek fiyatlama politikalarında büyük kolaylıklar sağlar.

Tüm ürünler ya da tüm üreticiler aynı arz esnekliğine sahip değildir. Bu farklılığın nedenleri üretimde ayarlamanın gerçekleşmesi için izin verilen süre ve geleceğe ait bekleyişler şeklinde özetlenebilir. Arzın fiyat esnekliğini etkileyen en önemli faktör, firmaların girdilerini üretime ayarlayabilme derecesidir. Üretim faaliyetlerinin çoğunun ölçeği (büyüklüğü) kısa sürede değiştirilemez. Örneğin; eğer fiyat artarsa, bazı ilave ürün artışı değişken girdilerin miktarını arttırmakla elde edilebilir.

Talep; belirli bir zaman diliminde farklı fiyat düzeylerinde satın alınmak istenilen mal ve hizmet miktarıdır. Talep, piyasada satın alma kararı verenlerin yani tüketicilerin davranışı ile alakalıdır. Arz, belirli bir zaman diliminde farklı fiyat düzeylerinde firmaların piyasa sunmaya istekli oldukları mal ve hizmet miktarıdır. Gelir arttıkça talebi artan ve gelir azaldıkça talebi azalan mallar normal mallar olarak adlandırılır. Ancak bazı mallar vardır ki gelir arttıkça talebi azalan ve gelir azaldıkça talebi artan, bu mallar da düşük mallar olarak adlandırılır. Talep edilen miktarın arz edilen miktardan fazla olması durumunda aşırı talep ya da kıtlık  ortaya çıkmaktadır. Aşırı talep ya da kıtlık durumunun varlığında, tüketiciler satın almak istedikleri miktarda mal satın alamazlar. Bu nedenle cevap A'dır.

Gelir arttıkça talebi artan ve gelir azaldıkça talebi azalan mallar normal mallar olarak adlandırılır. Ancak bazı mallar vardır ki gelir arttıkça talebi azalan ve gelir azaldıkça talebi artan, bu mallar da düşük mallar olarak adlandırılır. İkame Etkisi; diğer şeyler sabit iken tüketicinin, fiyatı artan mal yerine onun ikamesi olan malı kullanması olarak tanımlanır. Bu nedenle cevap C'dir.

Fiyatta meydana gelen değişme talep edilen mal miktarı açısından bir etki yaratır. Talep, fiyat dışında başka değişkenlerden de etkilemektedir. Daha önce sıraladığımız bu faktörleri tekrar ifade edersek bunlar; tüketicinin geliri (I), ilişkili malların fiyatları (Po), tüketicinin zevkleri (s), tüketicilerin beklentileri (e), tüketici sayısıdır (n). Fiyat dışında tüketicilerin satın alma kararlarını etkileyen diğer faktörlerde bir değişme meydana gelirse, talep eğrisinde de değişme meydana gelir, bir başka deyişle talep eğrisi kayar. Bu nedenle cevap D'dir.

Zevk ve tercihler; tüketicinin geçmişi, çevresi, psikolojik faktörler gibi birçok değişken tarafından etkilenir. Tüketicinin zevkleri de talep eğrisini kaydıran diğer bir etkendir. Bir mala ilişkin diğer şartlar değişmezken, tüketicinin o malın tüketilmesinden daha çok zevk duyması ya da o malın tüketilmesi yönünde bir eğiliminin olması durumunda o malın talebi artacak yani talep eğrisi sağa kaydıracaktır. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Arz edilen miktar; belirli bir zamanda, belirli bir fiyatta üreticilerin satmaya hazır oldukları mal ve hizmet miktardır. Arz Kanunu; diğer şeyler sabitken, yüksek fiyat düzeylerinde malın arz edilen miktarının yüksek olmasını; düşük fiyat düzeylerinde ise malın arz edilen miktarının düşük olmasını ifade eder. Yani bu kanun bize arz edilen mal miktarının fiyatla aynı yönlü bir ilişki içinde olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Bu nedenle cevap A'dır.

Malın fiyatı onun arz edilen miktarını etkileyen temel belirleyicilerden biridir. Diğer koşullar sabitken, bir malın fiyatı yükseldikçe arz edilen miktarı artacaktır. Arz edilen miktar ve fiyata ilişkin yaptığımız diğer koşulların sabit olması varsayımı, arzın fiyat dışındaki başka faktörlerden de etkilendiğini göstermektedir. Bu faktörleri, girdi fiyatları (PI), ilgili malların fiyatları (Po), teknoloji (tec), beklentiler (e), firma sayısı (n) ve kamu politikaları (pol) şeklinde sıralayabiliriz. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Arz da talep gibidir, fiyatta meydana gelen değişme arz edilen mal miktarı açısından bir etki yaratır. Arz, fiyat dışında başka değişkenlerden de etkilemektedir. Bunlar; girdi fiyatları (PI), ilgili malların fiyatları (Po), teknoloji (tec), beklentiler (e), firma sayısı (n) ve kamu politikaları (pol) şeklindedir. Bir malın üretim tekniğinde ortaya çıkan teknolojik gelişme aynı düzeydeki üretimin daha az girdi kullanılarak gerçekleştirilmesine olanak tanır veya mevcut girdilerle daha fazla üretimin yapılmasını sağlar. Böylesi bir durumda üretkenlik artışı sağlanacaktır. Teknolojik gelişmeler sonucunda ortaya çıkan üretkenlik artışı birim üretim maliyetlerini düşürür. Bu nedenle cevap B'dir.

Burada herhangi bir mal için çizilen arz ve talep eğrilerinin kesiştiği e noktasında bu malın piyasasında denge oluşmaktadır. Bu noktada talep edilen mal miktarı ile arz edilen mal miktarı birbirine eşittir. Grafikte, arz edilen mal miktarının 15 adet ile talep edilen mal miktarı olan 5 adetten fazla olması durumu aşırı arz ya da artık olarak nitelendirilir. Bu fiyat düzeyinde, aşırı arz ya da artığın ortaya çıkması üreticiler tarafından piyasaya sunulan malların bir kısmının alıcı bulamadığı yani satılamadığı anlamına gelmektedir.  Piyasada geçerli 2,50 TL fiyat düzeyinde talep edilen mal miktarı 15 adet iken arz edilen mal miktarı 5 adettir. Bu şekilde talep edilen miktarın arz edilen miktardan fazla olması durumunda aşırı talep ya da kıtlık ortaya çıkmaktadır. Aşırı talep ya da kıtlık durumunun varlığında, tüketiciler satın almak istedikleri miktarda mal satın alamazlar. Bu koşullar altında tüketiciler bu malı elde etmek isteklerinden ötürü, mala piyasada oluşan fiyattan daha fazla fiyat ödeyerek sahip olmak isterler. Bu nedenle cevap C'dir.

Tüketicilerin gelir düzeyinde meydana gelen bir artış sonucunda talep artacak ve talep eğrisi sağa kayacaktır. Üreticiler açısından ise girdi fiyatlarının düşmesi sonucunda da arz eğrisi sağa kayacaktır. Bu nedenle cevap B'dir.

İktisadi açıdan, bir mala ilişkin talepten bahsedebilmek için

O mala karşı istek olmalı,

O malı satın alma planı olmalı,

O malı satın alabilecek alım gücü olmalı

koşulları yerine getirilmelidir.